D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə274/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   270   271   272   273   274   275   276   277   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
Gəlinə, bax gəlinə,
Xına yaxmış əlinə,
Gəlinin incə beli,
Düşmüş xoyrat əlinə.
«Avesta»dan  gəlmə «xoyrat» sözü böyüyüb boya başa çat-
dığım Naxçıvanın Culfa bölgəsində demək olar ki, eyni mənada 
işlənilir. Amma dilçiliyə dair bir çox tədqiqat əsərlərində «xoy-
rat»  «qarışıq»  salan,  «özbaşına»lıq  yaradan  mənalarında  geniş 
yayılmışdır. Dilşünas Nizami Xudiyev göstərir ki, müasir ədəbi 
dilimiz  Orxon-Yenisey, «Avesta», «Kitabi-Dədə Qorqud» yazılı 
abidələri əsasında formalaşıb inkişaf etmişdir.
Qədim  türklərin  mənşəyi  haqqında  Orxon-Yenisey 
abidələrində  bir  neçə  əfsanələr  əsasında  məlumat  verilir.  Bu 
əfsanələrin  əsası  motivi  budur  ki,  türklər  öz  mənşələrini  dişi 
qurdlardan  alıblar.  Sonralar  türklərin  öz  bayraqlarına  qurdba-
şı şəkli çəkməsi də heç şübhəsiz həmin mifoloji dünyagörüşün 
nəticəsidir. Türkdilli xalqlar arasında «türk» sözü haqqında uzun 
illər  mübahisələr  getmişdir.  Orxon-Yenisey  abidələrində,  daha 
doğrusu, Ongin, Gül-Tigin, Bilgə xaqan və Tonyukuk abidələri 
yazanlar özlərini göy türk, Çin mənbələrində isə tu-kyu, tu-kyue, 
tukyuk, türküt adlandırırlar.
Mahmud  Kaşğaridən  başlayaraq  tədqiqatçılar  türk  sözünə 
müxtəlif  mənalar  vermişlər.  Belə  qənaətə  gəlinmişdir  ki,  türk 
sözü qüvvət, güc, qüdrət, şücaət mənasını ifadə edir. Bu ad Or-
xon-Yenisey abidələrinin yazıldığı dövrdə xanlıqlarda hakim rol 
oynayan  türk  qəbiləsinə  verilmişdir.  Ə.Rəcəbov, Y.Məmmədov 
doğru göstərir ki, qədim türk qəbilələri haqqında ən etibarlı və ən 
qədim məlumat Çin mənbələrindədir.
Əfsanə,  nağıl,  rəvayətlər  əsasında  yazılmış  Orxon-Yenisey 


273

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   270   271   272   273   274   275   276   277   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin