D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya


Onomastika, Dialektologiya, Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   290
Folklor, Mifologiya, Etnoqrafiya
Əsatirə  əsasən,  bölünmüş  yayın  hissələri  bir-birinə 
birləşməklə sehirli gücünü əldə edir və oxların sərrast atılması-
na  şərait  yaranır.  Bu  mənada  bozoxlar  hakimiyyət  strukturun-
da üçoxlardan üstün göstərilir. Ümumilikdə götürdükdə bu ona 
işarədir ki, qardaşlar heç zaman bir-birindən ayrı düşməməli, par-
çalanmamalıdırlar. Əks halda güclərini itirib düşmən tərəfindən 
yeniləcəklər (Sxemə bax). 
Kişi 
başlanğıc
↔ qadın 
başlanğıc və 
əlaqə

törəyiş
→ 
hədiyyə
→ 
əməl
→ 
qazanc
↔ 
birlik
OĞUZ XAN
GÖY
QADINI
Gün, 
Ay, 
Ulduz
Qızıl yay Bolün-
məzlik
Hakimiy-
yət və 
dövlət
QALIN 
OĞUZ 
ELİ
OĞUZ XAN
YER
QADINI 
Göy,
Dağ,
Dəniz
Üç qızıl 
ox
Ayrıl-
mazlıq
Müdrik-
lik və 
sərkərdəlik
QALIN 
OĞUZ 
ELİ
Eposda  türkün  ilkin  kosmoloji  bölgüsünün  yerdəyişmə 
şəklində  təqdimi  tarixi  gerçəkliklə  üst-üstə  düşür.  Çünki 
Azərbaycan  türklərinin  etnik  tərkibində  üçoxlar  (bayandır,  ba-
yat, salur və s.) üstünlük təşkil etdiyindən idarəçiliyi öz əllərində 
cəmləşdirmiş (məsələn, məşhur Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsən 
Bayandır soyundan idi), şifahi və yazılı oğuznamələrdə dəyişiklik 
etməklə ilkin kosmoloji dünya modelini oğuzların Qafqazdakı və 
Yaxın Şərqdəki durumuna uyğunlaşdırmışdılar. Bu hal getdikcə 
«Dədə Qorqud»da mətn strukturunun daxili qanunauyğunluğuna 
çevrilib boyları digər oğuznamələrdən əsaslı şəkildə ayırmışdır.
Hiss  olunur  ki,  Bayandır  xan  oğuzun  iki  qolu  arasındakı 
fərqlərdən doğa biləcək ölkədaxili çəkişmələrin aradan qaldırıl-
masında Dədə Qorqud, Qazlıq Qoca kimi bilicilərin köməyinə ar-

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin