Əfrahim hüseynli
Yüklə 2,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
TAĞI ŞAHBAZİ SİMURĞ
(1892-1937) Tağı Şahbazi Simurğ (Yazı- çı-publisist, həkim, ictimai xadim) 1892-ci il iyulun 2-də Bakıda ana- dan olub. İbtidai təhsilini molla- xanada alıb. 1902-1905-ci illərdə 9 saylı məktəbdə, sonra rus-tatar məktəbində təhsilini davam et- dirib. 1913-cü ildə Xarkov Darülfü- nunun fizika və riyaziyyat fakültəsinin tibb şöbəsinə daxil olub. Azərbaycan xalq maarif komissarının müavini (1922-1923), “Maarif və mədəniyyət” jurnalının re- daktoru, Azərbaycan MİK-in katibi (1923-1926), ADU-nun rektoru (1926-1929), Azərbaycan xalq səhiyyə komissarının müavini(1930-1937) vəzifələrin- də çalışıb. “Quşlar kimi azadə”, “İyi aləm”, “Südçü qız”, “Aclar” və s. hekayələrində istismar dünyası, dini fa- natizm, xalqa yad “ziyalılar” tənqid olunub. Sovet dövrü əsərlərində yeni həyat quruculuğu, qadın azadlığı mövzuları əsas yer tutub. Bunlar “Haqsızlıq dünyası”, “Hacı Salman”, “Ağanın kənizi”, “Məşədi Qədimin evində bədbəxtlik”, “Azadlıq üçün cinayət”, “Zərifə”, “Küləkli bir axşam” və s. hekayələrində öz əksini tapıb. 1932-ci ildə yazdığı “Düşmənlər” povesti 40 kollektivləşmə dövründə kənddə gedən sinfi mü- barizədən bəhs edir. Tağı Şahbazi Simurğ 1937-ci ildə repressiya qur- banı olub. QAYÇI (Hekayədən bir hissə) Məhəmməd Zəngəzurun qaçqın yetimlərindən idi... Səkkiz yaşında Məhəmməd və yeddi yaşında bacısı Zeynəb yaşadıqları evlərdə səhərdən axşama- dək çalışır, ev sahiblərinin bütün əmrlərini icra edir- dilər. İndi də Gülcahan Məhəmmədi meşəyə gön- dərmişdi... *** ...Odun şələsinin altında ikiqat bükülmüş Mə- həmməd Məşədi Salmanın sorğularına cavab verərək yalvarıcı bir baxışla qayçıdan xəbəri olmadığını bil- dirdi. Məhəmmədin bu cavabı, Məşədi Salmanın əsəblərini daha da qaldırdı: “Aha, inkar edir, məni aldatmaq istəyir”, – deyə fikir edərək, Məşədi Salman çocuğa yaxın gəlib, yenə qayçını sordu. – Vallah ki, bilməyirəm, əmi! Bu cavabı eşidər-eşitməz Məşədi Salman odun 41 qarışıq Məhəmmədə bir təpik vurdu. Çocuq şələ ilə bərabər yerə yıxıldı və yıxıldığı vaxt odun parçası üzünü cırdı, bir dəqiqədə Məhəmmədin üzünü al qan bəzədi. Məşədi Salman Məhəmmədin başı üzərində durub: – İt oğlu, de görüm, qayçı haradadır? Bax, demə- sən, bil ki, səni öldürəcəyəm... – deyə çığırdı. Məşədi Salmanın gözləri həlqəsindən çıxmış, üzü o qədər qabarmışdı ki, tanınmaz bir hala gəlmiş- di. Məhəmməd üzünün yeni yarasından axan qanı çirkli əlləri ilə silərək ağladı. – Vallah ki, xəbərim yoxdur, – deyə yalvarmağa başladı. – Mən oduna getmişdim; bilməyirəm, sən al- lah, əmi, məni döymə, qayçını görməmişəm. Gülca- han bu əhvalatı görüb yaxın gəldi. – Ay kişi, yetimdir, elə vurmaq olmaz; doğrudan da, xəbəri yoxdur, – dedi. – Danışma, vallah səni də ona qataram!.. Gülcahan Məşədi Salmanı yaxşı tanıyırdı. Belə hallarda ona yaxın durmaq mümkün deyildi. Heç bir vasitə ilə onu sakit etmək olmazdı. Məhəmməd Gül- cahanı gördükdə, kömək dilər kimi: – Ay xala, vallah ki, xəbərim yoxdur; qayçını gör- məmişəm, – dedi. Lakin qayçının itməsinə Məşədi Salman şərik ola bilməyirdi. – Hara itəcək? Yəqin ki, oğurlayıb, indi də boynuna almaq istəməyir. – Məşədi Salman Məhəm- 42 mədin qolundan yapışıb qaldırdı və əli ilə onu hədə- ləyərək: – Deyirəm ki, səni öldürərəm, yandıraram, bu saat qayçının yerini söylə, de görüm! – deyə ba- ğırdı. – Vallah ki, əmi, xəbərim yoxdur. Məşədi Salman axırıncı dəfə bu cavabı eşitdikdə, Məhəmmədə bir şapalaq vurdu. Məhəmməd qışqırdı, ağladı. Məşədi Salman Məhəmmədin ağlamasına baxmayaraq, qolundan tutub təndirin yanına çəkdi. Gülcahan Məşədi Salmanın nə edəcəyini düşün- məyərək: – Ay kişi, burax, incitmə, yetimdir, yazıqdır... – deyə yalvarırdı. Təndirin yanında Məşədi Salman Məhəmmədin belindən yapışıb qaldırdı və Məhəm- mədi yanar təndirin içinə atdı. Məhəmmədin səsi ərşə çıxdı: – Vay yandım, aman yandım, öldüm! Məhəmməd elə çığırdı ki, bütün qonşular eşidib töküldülər. Məşədi Salman bir yana çəkilib durdu. Gülcahan özünü itirib: – Vaxsey, uşaq yandı, – deyə çığırmağa başladı. Qonşular Şahpəri ilə Rəcəb kişi hamıdan əvvəl təndirə doğru yüyürdülər və iki tərəfdən Məhəm- mədi təndirdən çıxartdılar. Şahpəri mətbəxə yüyürüb xəmir üzərindən yorğançanı alıb çocuğa sarıdı. Beləcə Məhəmmədin odunu söndürdülər. Yenidən yorğanı Məhəmmədə sarıyarkən, yorğanda bir şey cingildədi. Baxdılar – qayçı idi. 43 – Ay Gülcahan, qayçı yorğanın içində, ala bax! – deyə göstərdilər. – Vay, yorğanı sırıyanda yaddan çıxıb içində qalıbdır. – Bunun üçün yazıq uşağı yandırdınız? Gülcahan Məşədi Salmana baxdı. Məşədi başını aşağı dikmişdi... Yüklə 2,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|