Azərbay can ssr dağliq
Yüklə 4,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
C ədvəl N° 2
Sıra
>f2-Sİ Məhsulun növləri Ölçü vahidi
1940 1950
1 Ipək parça min m2 120
163 2 Xam ipək ton 98 120 3 Pendir və brmza ton 61
4 Şərab
min dkltr. 40 _ _ 165 5 Konyak min dkltr. 6
Taxta-şalban min m3
1,3 2,0
7 Mebel
min manat 26 173 70 8 Ağac materialları m3 1,3
2‘0 9 Əhəng ton 1222
1313 10 Kərpic min ədəd 172
729 11 Kirəmid min kub
metr 43 49,5 12 Yonulmuş daş min kub
metr 46,8
42,7 13 Elektrik enerjisi min kub
metr 1514
4669 Beləliklə bəhs edilən illərdə Azərbaycan hökümətinin DQMV-nə yaxından qayğısı nəticəsində sənayenin bütün sahələri inkişaf edir və qarşıya qoyulan vəzifələr vaxtmda və artıqlaması ilə yerinə yetirilirdi. Nəticədə 1940-cı ilə nisbətən 1950-ci ildə DQMV-də sənaye məhsulu istehsalı 74 faiz artmışdır ki, bu da ümumi Azərbaycan üzrə olan orta
göstəricidən 69
faiz, Naxçıvan Muxtar Respublikasının orta göstəricilərindən 30 faiz çox demək idi21. Lakin aparılan tədqiqatlar nəticəsində məlum olur ki,
vilayət rəhbərliyi yeni sənaye
sahələrinin yaradılmasmda ikili mövqe tutmuşdular. Təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, uzun illər Qarabağımızm, sonralar isə DQMV-nin mərkəzi olmuş Şuşada 1946-1950-ci illər ərzində bir dənədə olsun müəssisə açılmamışdır. Xankəndində, Hadrudda, Xocavənddə, Ağdərədə, Əskəranda açılan yeni sənaye sahələri isə ermənilərin daha çox məskunlaşdıqları ərazilərdə yaradılmışdır. 1946-1950-ci illəri əhatə edən dördüncü beşillik planda sənaye ilə yanaşı kənd təsərrüfatmm da inkişafı, müharibədən əvvəlki səviyyəyə yüksəldilməsi və bu səviyyəni ötüb keçmək əsas vəzifə kimi irəli sürülmüşdü. Beşillik planda
DQMV-də buğda
əkininin hər
hektarından 80 pud buğda, hər hektardan 20 sentiner pambıq, barama qurdunun hər qutusundan 55kq barama, hər hektardan 2,8 sentiner yonca toxumu və 6 sentiner 71
xaşa toxumu götürməyi, atlarm saymı 25 faiz, q a ra m a lm sayım 10 faiz, o cümlədən inək və camışların sayım 25 faiz, davarlarm saymı 11 faiz artırmaq n əzərd ə tutulmuşdu22. Eyııi zamanda hər yüz doğar heyvandan 20 buzov, 80 qulun və 102 quzu əldə etrııək, hər inəkdən 2300 kiloqram süd sağmaq, hər qoyundan 50 faiz artıq yün qırxmaq (1946 illə müqayisədə) Dağlıq Qarabağ k ə n d təsərrüfatı ilə rnəşğul olan əməkçilərinin m ühüm vəzifələrindən idi23. Dağlıq Qarabağda kənd təsərrüfatımn bərpa və inkişafı həmişə Azərbaycan hökümətinin diqqət
mərkəzində olmuşdur. ÜİK(b)PMK-nm fevral (1947-ci il) plenumunun «Müharibədən sonrakı
dövrdə kənd
təsərrüfatım yüksəltmək tədbirləri haqqmda» qərarıııdan24 sonra Azərbaycaıı höküməti DQMV-də əkin sahələrinin genişləndirilməsi, dənli
və texniki
bitkilərin məhsuldarhğınm yüksəldilməsi, heyvanlarlığm məhsuldarlığımn artınlması, MTS və sovxozlarm işinin yaxşılaşdırılması, kənd təsərrüfatı maşmları istehsalmm artırılması barədə
tədbirlərin həyata
keçirilməsi nəticəsində bölgədə kənd təsərrüfatmm istehsalat-texniki bazası xeyli möhkəmləndirildi. 1946-1950-ci illərdə Azərbaycan höküməti bu sahəyə 109,6 milyon m anat vəsait qoymuşdu. Həmin vəsait hesabma Dağlıq Qarabağa 198 traktor (15 at gücündə), 33 taxıl kombayını, 154 yük maşmı və çoxlu miqdarda digər kənd təsərrüfatı maşmı və çoxlu miqdarda digər kənd təsərrüfatı m aşm və alətləri verildi25. DQMV-də 1940-ci ilə nisbətən yük avtomobillərinin sayı 1950-ci ildə 5 dəfə artmışdı. Ümumi Azərbaycan üzrə bu artım təxminən 3,5 dəfə idi26. 1946- 1950-ci illərdə Azərbaycanm kəndlərində yaradılmış 12 MTS-dən 3-ü, 3 MHS-dən 1-i DQMV-nin payma düşürdü27. 72 DQMV-də 1946-1950-ci illərdə irriqasiya tikintisı genişləndirildi. Tərtərçay, Xaçmçay, Qarqarçay, Köndələnçay və Quruçaydan təsərrüfatlarm suvarılması üçün yeni kanallar çəkildi. ÜİK(b)P MK-nin 1946-cı il 19 sentyabr tarixli «Kolxozlarda kənd təsərrüfatı arteli Nizamnaməsinin pozuntularım ləğv etmək tədbirləri haqqında» qərarma28 uyğun olaraq Azərbaycan höküməti DQMV-də kənd təsərrüfatınm təşkili
təsərrüfat cəhətdən möhkəmləndirilməsi üçün mühüm tədbirlər həyata keçirməyə başladı. Belə ki, DQMV-də kolxozlarm ictimai mülkiyyəti möhkəmləndirildi, torpaqlardan istifadə edilməsi nizama salmdı, kolxozçularm əməyi səmərəli təşkil edildi. Göstərilən qərara uyğun olaraq DQMV-də kolxozlar birləşdirilməyə başlandı. Belə ki, 1946-1950-ci illər ərzində DQMV-də kolxozlarm sayı 195-dən 91-ə endi29. Nəticədə isə ixtisara düşən kolxozlardan 1600 nəfər inzibati işçi istehsalata göndərildi. Bəhs edilən dövrdə DQMV-də ümumi əkin sahəsində azalma halı müşahidə edilmişdir. 1940-1950-ci illərdə Azərbaycan SSR DQMV-də ayrı-ayrı kateqoriyalar üzrə əkin sahələrinin ümumi həcmini aşağıdakı cədvəldən də aydın görmək olar: (min hektarla): Yüklə 4,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|