Milli Kitabxana
71
Ə d i l b ə y. Buyur, öz mübarək dəsti-xəttilə yazılmış məktubu. (Məktubu
verir.)
Ə m i r a s l a n a ğ a. (məktubu oxuyarkən). Biqeyrətlər! Binamuslar, vətəni
satanlar! Görəsən hərəsi nə qədər rüşvət almış. Bəs batmış müsavat əsgərləri
harada qalmışlar? (Hirslə məktubu cırıb atır.)
Ə d i l b ə y. Hansı əsgərləri deyirsən? Xan, bəy, tacir övladlarından toplanmış
əsgərlərimi?
M e h r ə l i b ə y. Ədil bəy, biz buraya bir-birimizə tənə, məzəmmət etməyə
yığışmamışıq. Sənin də oğlun olsaydı, hamıdan tez İrana, Turan qaçırtmışdın. Biz
buraya, Əmiraslan ağanın məsləhətinə toplaşmışıq. Nə tədbiri varsa, buyursun.
Ə m i r a s l a n a ğ a. Müsavat hökuməti bolşeviklərə təslim olmuşdur, fəqət
mən Hidayət ağanın oğlu Əmiraslan elə dinsizlərə təslim olmaram. Buyursunlar,
zor ilə tabe etdirsinlər. Bu mənim cavabım! Hansınız mənimlə həmrəydir,
buyursun, gözüm üstə yeri var. Hər kəs papaq əvəzinə başına arvad yaylığı örtmək
istəyirsə, ona da yol açıqdır. Getsin, bolşeviklərə qul olsun. Bu mənim sizə
deyəcək axırıncı sozüm. O babalarım tərəfindən təmir olunmuş "Laçın yuvası" adlı
qalanı görürsünüzmü? (Barmağı ilə açıq pəncərədən görünən köşkü göstərir.)
İdiyədək bir düşmənə təslim olmamış, nə qədər də mən sağam təslim
olmayacaqdır.
Ə d i l b ə y. Babaların onu kimin qüvvəsi ilə saxlamışlar?
Ə m i r a s l a n a ğ a. Doğrudur. İndi həmin kəndlilər daha siz ağalara qul
olmaq istəmirlər. İndi onlar "Cəmi insan birdir" deyə haqlarım tələb edirlər.
M u x t a r b ə y. Haqlarını tələb etsələr, dərd yarıdır. İndiyə kimi yerləri bizim
üçün becərmişlər, qoy indi də özləri üçün becərsinlər, lakin onların fikri hökuməti
özlərindən qurub, bizlərə ağalıq etməkdir.
Ə m i r a s l a n
a ğ a. Ha-ha-ha... Həsənqululardan, cənnətəlilərdən,
fatmanisalardan hökumət! Dünya dəli olmuşdur? Dayanın, bu saat o hökumət
üzvlərini sizə təqdim edəcəyəm. (Qışqırır.) Əhməd, Səməd, Səfər. (Nökərlər cəld
daxil olurlar.) A gədələr, bu saat cəmi xidmətçiləri buraya toplarsınız, deyin ağa
çağırır. Gec gələnin dərisi qırmancımın altında çıxacaqdır.
N ö k ə r l ə r. Baş üstə, ağa.
Ə m i r a s l a n a ğ a. Haydı!
Nökərlər cəld çıxırlar.
Milli Kitabxana
72
S ə l i m b ə y. Bu axır vaxtlarda kəndlilər lap yollarından çıxmışlar. Biz
ağalarına əsla itaət etmirlər.
H e y d ə r b ə y. Bizlərin cümləsindən ağıllı Ədil bəy çıxdı. Vaxtında cəmi
mülkünü satıb, pullarını ciblərinə doldurdu. İndi asudə yeyib-içib gəzir. Nə mülk
və nə də övlad dərdi çəkir. Bir arvadı var, o da özündən qocadır.
Ə d i l b ə y. Mənə kəndlilər tərəfindən heç vaxt xata toxunmaz, çünki mülküm
də olan zamanı, indi də onlarla ədalətlə rəftar etmişəm. Dar günlərində onlara
kömək etmişəm. Onlarla bərabər hər fəsildə qan-tər içində işləyib torpaq
becərmişəm, kəndlilər ilə dostluq edib evimə çağırmışam, evlərinə qonaq
getmişəm. Mən onlarla belə rəftar edib mülkədar olmuşam. Siz nə cür rəftar
etmişsiniz? Kəndlilər qırmancdan başqa sizdən bir mehriban söz eşitməmişlər...
Ə m i r a s l a n a ğ a. Çünki sənin baban kəndli olmuş. Nəcabətdə sənin haqqın
yoxdur.
Ə d i l b ə y. Oraya əl atsaq, çoxlarınızın babalarının xanların qapısında nökər
və mehtər olduğu meydana çıxar.
M e h r ə l i b ə y. Ədil bəy, mənim silsiləmdə kimsənin qapısında nökər və ya
mehtər olmuş şəxs yoxdur. Mənim ulu babam, Nadir şahın
müqərrəb
sərkərdələrindən olmuşdur.
M u x t a r b ə y. Mənim əcdadım da elə alçaq vəzifə sahibi olmamışdır.
Mənim nəslim şanlı, şərəfli Turanın cahangiri Teymur xanın nəslindəndir. Şübhən
var isə tarixə bax.
Ə d i l b ə y (rişxəndlə). İnanıram, əzizim, tarixə baxmağa lüzum yoxdur.
Ancaq bilmirəm nə üçün Teymur xanda dayandın? Yuxarı qalxmadınız? Odu,
Heydər bəy qurcalanır. Bu saat əcdadının ululuğunu aparıb Nuha çıxardacaqdır.
H e y d ə r b ə y. Necə? Yoxsa mənim nəslimin qədimliyinə şübhə edirsən?
Ə d i l b ə y. Xeyr, əstəğfürullah! Sənin familiyan İranın əski Keyan mülkünün
nəslindəndir. Səlim bəyinki daha qədimdir. Pişdadyan sülaləsindən Cəmşidin
doğmaca nəvəsindən törəyibdir. Əmiraslan ağa isə o, Tütəng xanın övladından
törəmədir, Tütəng xan da Nuh Nəbinin doğmaca nəticəsidir.
Bu halda Əhməd, Səməd, Səfər, Sənəm və bir dəstə arvad, uşaq, kişi qorxa-qorxa daxil
olurlar.
|