Aparan yol kimi

üzrə  Beynəlxalq  Şuranın  yaradılması  ola  bilərdi.  Bu,  insan  inkişafı 
üzrə  mürəkkəb  sosial-mədəni  problemlərin  düzgün  həll  edilməsində, 
ziddiyyətlərin  həlli,  terrorizmin  aradan  qaldırılması, 
beynəlxalq
münasibətlər  sisteminin  təkmilləşdirilməsi,  Yer  kürrəsində  həyatın 
humanistləşdirilməsi sahəsində  yeni imkanlar aça bilərdi.  Bu şuranın 
tərkibinə 
elm,  təhsil,  incəsənət  və  din  sahəsinin 
nüfuzlu 
nümayəndələri,  eləcə  də  siyasətçilər,  müxtəlif ölkələrin  müstəqil
315

---

Fuad  Mommadov
Kulturologiva cffcktivli haval va faalivvat» aparan vol
ekspert-kulturoloqlan  daxil  ola  bilərdi.  Belə  şuranın 
başlıca 
vəzifələrini  aşağıdakı kimi  ifadə etmək olar:
© 
dünyanın  müxtəlif ölkələrində  dünya mədəniyyəti  tarixinin, 
mədəni  nailiyyətlərin  və 
bəşəriyyətin  sosial-mədəni  inkişaf 
təcrübəsinin 
fəal  öyrənilməsinə 
istiqamətlənmiş  kulturoloji 
maarifləndirmə;
©  qloballaşma  şəraitində  müxtəlif ölkə  xalqları  və  vətəndaşlarının 
mədəniyyət,  din  və  maraqlarının 
harmonizasiyası  əsasında 
bəşəriyyətin 
yüksək 
etik 
sosial 
mkədəniyyətinin
formalaşdınlmasma yardım;
© bəşəriyyətin  qarşılıqlı-əlaqəli  inkişafi  üçün  yeni  sosial  mühitin 
formalaşdınlmasını,  dünya  mədəniyyətinin  təsdiqi  və  xalqların 
rifahının  yüksəldilməsini  nəzərdə  tutan, 
sosial-mədəni  inkişaf 
layihə və proqramlarının hazırlanması;
© müxtəlif ölkələrin  sosial-mədəni  fəaliyyətininn  koordinasiyası 
və  BMT-də  dünya  mədəni  siyasəti  məsələləri  üzrə  qərar  qəbul 
olunması üçün  elmi əsaslı tövsiyələrin hazırlanması.
Bizə  elə  gəlir  ki, 
qlobal  vətəndaş  cəmiyyəti 
mədəniyyətinin formalaşdırılıb, inkişaf etdirilməsinin strateji prosesini 
təmin  edən  mütəxəssislərin  -  tədqiqatçı,  müəllim  və  menecerlərin 
hazırlığı 
üçün 
Beynəlxalq 
dünya 
mədəniyyəti  institutunun 
yaradılması  məqsədəmüvafiqdir.
Yüksək ruhi mədəniyyət inkişafi və  etik qlobal  vətəndaş cəmiyyəti 
qurulmasının  ən  effektiv  vasitəsi  kulturologiyadır. 
Uayt,  Yaspers, 
Toynbi,  Şpenqler,  Dildey,  Hesse,  Sorokina,  Husserl,  Parsons,  saburo, 
markuze  və  bir çox  digər məşhur  alimlərin  əsərlərinin  təhlili  göstərir 
ki,  kulturologiya  müasir dünyanın  bir çox  aktual  problemlərinin  həlli 
üçün  qiymətli  elmi-nəzəri  əsasdır.  Öz  universal  imkanlarına  görə,  o, 
insan,  cəmiyyət  və  ümumilikdə  bəşəriyyətin  sosial  terapiya  vasitəsi 
olur.  Kulturologiya  insan,  dövlət və  cəmiyyətin  inkişaf proseslərinin 
obyektiv tənqidi  təhlilini  həyata keçirmək,  böhrandan  optimal  çıxış, 
davamlı  inkişaf  və  tərəqqiyə  nail  olmaq 
yollarını  təmin  edən 
texnologiyaların  yaradılmasına  imkanverir.  Təhsilsiz  adam  azad  ola 
bilməz.  Dünya  mədəniyyətinin 
zəngin  tarixi  və  nəzəriyyəsinin 
öyrənilib  mənimsənilməsinə  yönəlmiş  kulturoloji  təhsil,  eləcə  də 
maarif  ayn-ayn  insanların,  xalqların  həyat texnologiyaları, həmçinin
316
Fuad  Vl-ımmadov.
Kulturologiya cffeklivli havat va faalivvat» aparan  yol
fəlsəfəsinin  dərk  edilməsinə,  insanın  köhnə  düşüncə  və  həyat 
tərzindən,  milli 
gerilik  və  qul  psixologiyasından  azad  olmasına 
kömək  edir.  Kulturoloji  biliklər 
xalq  kütlələrinin,  azad  inkişaf 
tələblərinə  zidd  olan,  fatalistik  ideyalanndan  imtina 
etmələrinə, 
səmərəli  olmayan  milli  ənənələrin  fəal  olaraq  islah  edilməsi  üçün 
geniş  imkanlar  açır.  Onlar  müasir  insanın  şüur,  hiss  və  davranışı 
üzərində,  demokratiya  maraqlarına  zidd,  eqoistcəsinə  hökm  etməsi 
üçün  ictimai  şüurla 
siyasi  manipulyasiyaya  qarşı 
immunitetin 
formalaşmasına  kömək  edir.  Kulturologiya 
bəşəriyyətin  mədəni 
nailiyyətləri  və  tərəqqipərvər  təcrübəsini  daha  yaxşı  mənimsəməyə, 
şəxsiyyətin mədəniyyətinin  psixologiya, xarakter, dini əqidə və maraq 
kimi 
komponentlərinin  mahiyyət  və  xüsusiyyətlərini  anlamağa, 
insanların  mədəni  inkişafına  geniş  imkanlar  yaradır.  Geridəqalma, 
tənəzzül  və  reqres  əlaməti  daşıyan  hər  bir milli  mədəniyyətin  sosial- 
mədəni  terapiyası  kəmiyyət,  keyfiyyət,  məkan,  zaman,  struktur  və 
müqayisə  metodlarının  məcmuu  daxil  olmaqla,  sistemli  kulturoloji 
təhlil  əsasında  aparılarsa, daha  effektiv  ola bilər.  Dialektika,  tarixilik 
və məntiqə, eləcə də induktiv və deduktiv yanaşmaya əsaslanan, təhlil 
milli  mədəniyyətin  səhv  və  kəsrlərini  daha  yaxşı  görməyə,  onlann 
aradan  qaldırılmasının  ən  optimal  yol  və  texnologiyalarının 
seçilməsinə  imkan  yaradır. 
Kulturologiyanm  beynəlxalq  dəyəri
ondadır  ki,  o,  müasir  bəşəriyyətin 
maraq  və  mədəniyyətlərinin 
harmonizasiyasına  əsaslanan,  uğurlu  qlobal  idarəetmənin 
zəruri 
əsasına çevrilir.
Fikrimizcə, bəşəriyyətin 
ruhi 
mədəniyytətinin 
inkişaf
mexanizmlərinin düzgün  anlanılıb,  tənzimlənməsi  kulturoloji