English-Azerbaijani Explanatory

 
— «Heroqlif»lərin 
peyda
 olması 
(mətni faylın 
qismən zədələnməsi, 
nəticədə
 
bir çox simvollar 
anlaşılmaz
 
olur).
Front
 End 
=
 Front-End — 1) 
Xarici
 interfeys || interfeys 
... 2) Preprosessor (nəzərdə 
tutulmuş) 
məlumatların 
üzərində
 qabaqcadan 
işlənmə
 3) Kommunikasiya 
prosessoru
 
4) Müştəri; 
müştəri
 kompüteri 5) 
Giriş; 
xarici; 
frontal.
Front 
Key — Frontal reqistr 
klavişi (digər simvollara 
keçmək üçün).
Front
 Panel
 — Qabaq
 (üz) 
panel (kompüterin, cihazın 
və
 qurğuların).
Frontier —
 
Sərhəd.
Front-Offlce — Server 
proqramı.
 İstifadəçilərə 
xidmət
 
göstərən proqram.
Frontpad
 —
 Səhifənin
 tərtib 
olunması.
Frotzed 
— «Xarab olmuş».
FTP (File Transfer Protocol) 
—
 
İnternetdə fayllarla iş 
protokolu.
 
Həmçinin -FTP- 
server ünvanında prefıks 
- 
fayllar kitabxanası. Məsələn: 
ftp://ftp.dataforce.net
 
٠
FTP Server — FTP-scrver. 
FTP protokolu ilə girişi 
olan 
fayllar serveri.
FTTx
 (Fiber to the x) — x 
nöqtəsinə
 
qədər optiki lif. 
Bu,
 
istənilən 
telekommunikasiya
 
şəbəkəsinin
 
ümumi 
terminidir. Müştərinin 
(abonentin)
 
şəbəkəsinə 
qədər
 kabel 
çəkilməsi 
anlamı
 
verir.
Fuel 
up
 the Computer —
Kompüterin «doldurulması» 
(akkumulyator
 batareyaların 
doldurulması nəticəsində).
Fuji — 
Yaponiyanın ən yüksək 
dağ 
zirvəsi, Fudzinin 
şərəfinə.
Full 
— Tam,
 dolu.
Full
 Featured — Tam 
xüsusiyyətlər 
naboru.
Full
 Name 
— 
Bütöv ad.
Full
 Screen — Fayllara 
baxılmasının və ya 
proqramın 
(və 
ya brauzerin) 
açılmasının bütöv ekranlı 
rejimi.
Full-Screen
 
Preview 
— Aktiv 
təsvirin
 
əksinin bütöv 
ekranlı
 rejimi. 
Adi rejimə 
qayıtma
 -
 Esc və ya mausun 
sol
 düyməsini basmaqla baş 
verir.
Full-Text — Tammətnli.
Full-Travel 
Keyboard
 —
Normal gedişli 
klavişləri 
olan klaviatur (məhdudiy­
yətsiz
 hərəkət 
edən).
Fullword —
 Bütöv 
[tam] söz.
Fully
 Connected —
 Tam 
rabitəli.
Function =
 FUNC
 = Library 
Routine
 —
Proqramlaşmada
 funksiya 
- 
nəticəni
 çağırış 
nöqtəsinə 
qaytaran
 
xüsusi altproqram.
Function Key
 — Funksional 
klaviş.
Functional 
— Funksional; düz 
işləyən.
Fundamental —Əsas, baş, 
mühüm, 
fundamental.
-158.
-159-

٠
ي.
-
 
-
 
٠
؛
٠
 
٢٦
.0-9
Aa
Bb
 
Cc
;/wh,
 
1.0-20,
j 
-'
٦
'
 
٠
 
-;
60-01
 
'
Səl
'
 
؛
 
58
-
24
 
.
si
 
'
Dd
Ee
إ 
Ff
JGgl
 
Hh
si 
82، 1'21 
h
٠
’
٢١
ة
٠
 
؛
أ
 
•
 
ح
 
İ
i
?■؟-!؛
1
..
s
i
 
؛
 
173
-
162
 
.
səh
n
Jj
؛
 
Kk
LI Ma
٠١
.
 
.
 
209
-
iSS
 
أآ
٦.١
'ئ'
لااكي?كل
.اً
 
9
)<
2
-'
١٠٦
h. 
2[İS
.
 
:
 
١
)
٩٦
 
!.؛
١٠٦١
•؛
 
Nn
Oo
pp
Qq Rr
s
 
؛
 
5
ج
2
-
ل
 
أ
٠
 
’
-
 
.
١
h
',.
-’l,
 287
0
ل)و
.
ق
48
ـه'ا
2
.؛)(
 
؛،
٩
1
خ
 
؛
اءؤجقا
اًي..ل
١
أ،?ؤا.
 
ذ
5
)ل-:ا
5
 
١
.
səh
,.-ا'.
 
اً-"'-
(
٦٦٦
'
بب•
٦
-هآأ'ب
٦
م-
اً
 
٠٢
•~'-
 '.
٠٠
'"'
.
 
,
٠١
'
 
٦١
 
'
 
٠٠
 
؛'
’
Ss
Tt
■ Uu
 
ل
'Vv
 
٠."
WıJ
4-41
(
4
 
'
 
s
■؛'/
١
h.
 406-422
ز؛
لا'ا'■
4
-
4
'
(.ر؛ت
١
1
ر
١
■ا
.^
4
5
.
44
١
'.
h
؛'
 
اسب
أ 
tifad
٠,
 
olunan
Xx
Y.v
■• Zz
^
4
؛:'
‘
.^-
ədəbiyyat
^
٦'
7
'.؛.
 
:
 
456
-
455
 
.
١٢٠٠١
}(
46
-
١
؛
4
٦
 
.
il
'
s,
 
ذ?كبئر
٢
د
 
ا
١’
 
'«’h 
1.14
FundingSource—Maliyyə 
Fusiori— Birləşmə. 
٠
: 
Futures
—
Fyuçers.
Fuzzy— 
Anlaşılmaz, yayğın. 
FWIW(For What 
It's
Worth.) — (Digispeak)
Bəlkə
 də bu kimə isə lazım 
olar.
mənbəyi (hər h
٠
ı
 borcu 
ödəmək
 üçün 
maliyyə 
fondunun
 
ayrılması,
 
məsələn 
Facebook
٠
da
 reklam haqqını 
ödəmək
 
üçün kredit kartları 
maliyyə
 mənbəyi kimi 
seçilir).
ذا*

G.Lite 
— G.Lite standartı («ci- 
dot-layt»
 kimi
 tələffüz 
olunur). 
Standart G.992.2. 
şəbəkəarası ekran üçün DSL 
texnologiyası.
 
Məlumatlann 
əsas
 trafik 
istiqamətində 
sürəti
 1,5 Mbit/s olur.
Gadget
 
— Rahat istifadəyə 
xidmət
 
edən istənilən kiçik 
qurğu, cihaz, 
mexanizm, 
texniki
 yenilik, aparat 
və 
proqram
 vasitəsi,
 faydalı 
şey. 
Bax: Gismo
Gage 
Board — Cihaz lövhəsi.
Gaging Equipment — 
Ölçü 
cihazları;
 ölçü
 aparatı.
Gain — 
1) Güclənmə; 
güclənmə
 əmsalı 
2) Artım, 
artma 
3) Azart oyunları. 
Uduşlar.
Galileo
 — Avropa 
peyk 
naviqasiya
 sistemi.
 Hazırda 
mövcud
 
olan GPS 
qəbuledicilər Galileo 
peykindən gələn siqnalları 
qəbul
 edib, işlədə 
bilməyəcəklər. Gallery — 
1) «Qalereya» - mətni 
G
prosessorlarda üslub cədvəli, 
əsasən
 
də
 Microsoft Word 
2)
 Qranka, 
kontrol sətir, 
şriftin
 
xətası.
Game—
 Oyun.
 
Oynamaq.
Game
 
Demo — 
Oyunların 
demo versiyası.
Game
 Port
 
(GP)— 15 dişli 
oyun
 
portu. Bu port 
vasitəsilə,
 məsələn,
 Joystick 
(coystik) və ya 
başqa oyunu 
idarəetmə qurğuları 
kompüterə qoşulur.
Gamepad
 
— 
Oyun planşeti. 
Kompüter
 oyunlarını
 idarə 
etmə
 
qurğularının bir sinfi. 
Oyunu idarə etmək üçün 
qurğulardan 
(manipulyatorlardan) 
biri 
(bax:
 
Joystick).
Garner
 —
 
Oyunçu, oyun fanatı 
[kompüter]. Qeymer - 
[müntəzəm]
 
kompüter 
oyunları oynayan
 
insan.
Gaming — Oyun, oyun 
istirahəti, oyunlarla 
vaxtkeçirmə 
|| azart
 oyunlar.
Gamist — 
Oyun nəzəriyyələri 
üzrə mütəxəssis.
Gamma
 — nəşr. 
Qamma. 
Kontrastlıq
 dərəcəsi.
 
Orta 
yarımton
 
təsvirlərin 
kontrastlıq
 əmsalı.
Gamma
 
Correction — 
Qamma-korrektə
 (qamma- 
təshih). Ekranın rəngli 
lüminessent
 
elementlərinin 
kənar işığa 
göstərdiyi 
reaksiya 
kimi parlaqlığın 
qeyri-xətti təhriflərinin
 
azaldılması.
 Müxtəlif 
monitorlar
 üçün qrafıkdə 
parlaqlığın
 fərqini 
nivelirləmə
 (hamarlama).
Gamut — Palitra, rəng 
diapazonu
 
(məsələn, 
monitorun).
Gang Programmer — 
Proqramçılar
 qrupu.
Ganges
 
— Videosüjetlər olan 
məşhur sayt - 
www.ganges.com
Gap
 — İnterval, ara, buraxılış; 
probel;
 ara məsafə.
Garbage
 
— 
«Zibil», lazımsız 
məlumatlar. 
Kompüterin 
xətası
 üzündən 
xarab
 
olmuş 
məlumatlar.
Garbage-Collect
 — 
«Zibil 
yığmaq».
Garble 
— Təhrif 
etmək, 
xarabetmə.
Gas
 
Panel — Plazma paneli; 
plazmalı 
tablo.
Gate — Çevirici, məntiqi 
çevirici,
 
Sadə
 elektron 
çevirici.
 
Müxtəlif xətlər 
(məsələn, İnternet və Fido) 
arasında
 «boğaz», «şlüz».
Gate
 
Unit — Ventil elementi. 
Gated — Ventilli.
Gateway
 
— 
Şlüz, bir formatı 
digərinə
 
çevirən sistem.
Gather
 
— 
Toplamaq, 
birləşdirmək.
Gating
 —
 
1)
 Ventil 
hərəkəti 2) 
Seleksiya; buraxma.
Gauge
 — 1)
 ölçü cihazı; ölçən 
2) Şkala
Gauss
 
— Qauss - 
elektromaqnit
 
induksiyasının
 
ölçü vahidi.
Gaussian 
Blur
 
— nəşr. Qauss 
üsulu
 
ilə zəif duman
 
effekti 
yaradır.
 
Təsviri zəngəoxşar 
əyri ilə
 
Qauss bölgüsü 
əsasında
 hamarlayır.
Gaze
٠
Controlled
 — Baxışla 
idarəetmə; İstifadəçinin 
eksperimental
 
interfeysi 
imkan
 
verir ki, istifadəçi 
müəyyən 
istiqamətə 
baxarkən, məsələn kursoru 
və
 
ya mühərriki hərəkətə 
gətirmək
 
olur.
-162-
-163-

Gb
 
= Gigabit =
 Gbit — 
Giqabit
 (1 milyard
 bit).
GB
 
= Gigabyte = GByte — 
Giqabayt 
(1000 meqabayt).
Gbps (Gigabits per Second) — 
Gbit/s,
 giqabit 
saniyə - 
məlumatların (bitlərlə) 
kompüter və yüksəksürətli 
şəbəkələrdə
 ötürülməsinin 
(göndərilməsinin)
 
sürət 
vahidi, 
=
 109 bit/s.
GBps
 (Gigabytes 
per Second) 
— Gbayt/s, giqabit saniyə - 
məlumatların (baytlarla) 
kompüter
 və
 
yüksəksürətli 
şəbəkələrdə
 ötürülməsinin 
(göndərilməsinin)
 sürət 
vahidi.
Gc/s
 =
 
Gigacycle Der Second
— 
Giqahers, 
g
S
s
.
Gear
— 
1) Qurğu, cihaz, 
mexanizm
 2)
 İşarə 
*, 
«ulduz».
Gecko 
— Netscape
Communications 
kompaniyasının
 işləyib 
hazırladığı brauzer. 
Geek
 — 
Hər hansı bir 
platformanın qatı tərəfdarı 
(fanat).
Geekspeak 
— Texniki dil.
Bax:
 Nerdspeak
Gender
 
Bender - Gender 
Changer
 
— Əkscinsli 
ötürücü 
(iki eyni hissəni bir- 
birinə
 calamaq 
üçün).
Gender Mender — «Qadın- 
kişi». 
Bir qurtaracağında 
giriş
 mili 
(diş), o biri 
qurtaracağında 
isə yuva olan 
ötürücü
 (birləşdirici).
Gene Chip — Gen 
çipli 
mikrosxem. DSN 
hüceyrələrin strukturunu 
aşkar
 etmək
 üçün istifadə 
olunur.
General
 
— «Əsas», bəzən - 
«ümumi».
 
Məsələn, 
General
 
Options - əsas 
parametrlər (proqramın).
General
 
Application — 
Ümumi təyinatı
 olan 
proqramlar. Ant: Business 
Applications
General Protection 
Fault 
(GPF)
 
— Qorumanın 
ümumi
 
xətası, 
Microsoft 
Windows
 sistemində
 tez-tez 
baş verən
 
xəta. Çox 
zaman 
bu
 xətadan 
sonra kompüter 
«quruyur».
Generalize — 
Ümumiləşdirmək.
Generate — Yaratmaq, 
generasiya etmək, qaydalara 
və
 
ya proqrama uyğun 
bir 
şey
 yaratmaq.
 Ant: 
Parse 
Generation
 
= 
gen
 — 
1) Nəsil, 
məsələn,
 proqramlaşdırma 
dilləri. İGL,
 
2GL, 3GL, 
4GL, 5GL
 
2) 
Generasiya 
etmək,
 yaratmaq 3) 
Formalaşdırmaq.
Generic 
— 1) Ümumi, tipik, 
bütöv
 
bir sinfə və ya qrupa 
aid;
 soylu 
2) 
Ümumiləşdirilmiş.
Generic
 
User — Tipik 
istifadəçi.
Genesis
 — İstehsal 
proseslərinin 
avtomatlaşdırılması paket 
proqram
 aləti
 
-Iconics 
kompaniyasının məhsulu.
Genetic
 
Algorithm — Genetik 
alqoritm.
Genetic
 Code
 
—
 Genetik kod. 
Genetik
 informasiyanın 
kodlaşdırma
 
metodu.
Geocoding
 —
 Geoinformasiya 
sistemində 
geokodlaşdırma. 
Coğrafiya
 məkanının 
müəyyən
 olunmasının 
metod
 və prosesi.
Geodesic
 Line
 
— Geodeziya 
xətti
 
(şəbəkə 
qovşaqları 
arasındakı
 qısa
 marşrut).
Geometry — 1) Həndəsə; 
həndəsi forma 2) 
Konfiqurasiya.
Geoprocessing —
 
Yer kürəsi 
haqqındakı
 elmlərlə bağlı 
məlumatların işlənməsi.
Geos
 (Graphic
 Environment 
OS) — Cib kompüterləri, 
smartfon və s. 
üçün 
Geos 
əməliyyat sistemi. 1996
٠
cı
 
ildə 
Geoworks firması 
tərəfindən işlənib hazırlanıb, 
web-site:
 
httD://geoworks.com
Geospatial Data — 
Yerləşmə 
haqqında
 
məlumatlar, 
kartoqrafik 
məlumatlar.
Get
 —
 Almaq,
 
çıxartmaq, 
qəbul 
etmək, hesablamaq, 
tapmaq, oxumaq, 
çox vaxt 
fayldan yazı oxumaq. Ant: 
Put
Get-in
 —
 
nəşr. Stolüstü 
nəşriyyat
 
sistemində 
tərtibatın 
bir etapı - 
məsələn,
 vahid 
tərtibat 
formatının
 
yaradılması.
Getting
 Acquainted 
—
Sənədləşdirmə.
GFLOPS
 (Billions 
of 
FLOating Point Operations 
per
 
Second (GigaFlops)) — 
Üzən
 
nöqtə
 
ilə saniyədə 
-164-
-165-
//IM

milyard əməliyyat. 
İnformasiyanın
 
işlənməsinin 
sürət ölçüsü.
GGN
 (Gotta Go Now) — 
(Digispeak)
 
Daha çıxıram.
Ghost — Oreol 
(təsvirin); 
Bərpa edən proqram 
məhsulu.
Ghosting
 
— nəşr. Oreolun 
meydana
 gəlməsi (təsvirdə).
GHz (Gigahertz)
 
— Ghs. 
Mikroprosessor qurğularının 
iş tezliyi vahidi - saniyədə 
milyard
 
rəqs tezliyi,
 yəni 1 
Ghs
 
= 1000 Mhs = 109 Hs 
Giant — 
Nəhəng, güclü. 
Giant
 
Brain — İri hesablama 
maşını.
Gibberish — Lazımsız 
məlumatlar;
 
lazımsız 
informasiya
 
(yaddaşda).
GIF
 (Graphics Interchange 
Format)
 
— Qrafik 
məlumatların
 mübadilə 
formatı. GIF
 
qrafik fayl 
formatıdır,
 CompuServe 
informasiya
 xidməti 
tərəfindən
 
qrafiklərin 
effektiv
 
ötürülməsi məqsədi 
ilə
 
1987-ci ildə işlənib 
hazırlanıb
 (GIF87a). Sadə 
rast 
təsvirlərin saxlanması 
üçün geniş istifadə olunur. 
Təsvirin
 
ölçüsü 
65536*65536
 piksel
 
və 
rəng 
sayı
 
256 ola bilər, sıxılma 
alqoritmi
 
LZW-dir. Hazırda 
istifadə
 olunan
 GIF89a 
versiyasında
 animasiyali 
təsvirləri
 də saxlamaq 
olur.
Gigabit
 = 
Gb, = Gbit —
Giqabit. Gbit 230 və ya 
1.073.741.824 
bit.
Gigabyte
 = 
GB, = 
GByte (23
٠ 
byte)
 —Giqabayt. 
1024 
Mbayt və ya 230 bayt və ya 
1.073.741.824 
bayt (bax: 
Byte).
Gigacycle — Giqatsikl; 
milyard
 müddət.
Gigahert 
— Bax: GHz 
Gigahertz 
Computer —
Giqahers
 diapazonlu 
hesablama maşını.
GIGO
 (Garbage 
in. Garbage 
out) 
— Hərfi mənası 
«girişdə
 
də zibil - çıxışda da 
zibil», 
prinsipi «nə tökərsən 
aşına,
 
0 da
 
çıxar qaşığına».
Gillion
 
—
Milyard, 109. Giga 
sözündən. 
Analoqu 
Mega/Millionvə
 
Tera/Trillion
Gismo 
٠
 
Gizmo
 —
 Cürbəcür 
Xirda
 alətlər haqqında. 
uyğunlaşmaq
 
və s. Bax: 
Gadget
Give Feedback
—
Əks-əlaqə 
yaratmaq.
Giveup
 Interval
—Təkrar 
ötürülmənin
 
cəhd
 intervalı.
GIWIST
 (Gee I Wish
 I'd 
Said 
That)
 
— (Digispeak) 
Elə 
hesab elə ki, bunu mən 
dedim.
Glare — Sayrışma 
(displey 
ekranında).
Glark—Kontekstdən anlamaq 
(kontekstə görə).
Glass 
— 
nəşr. Şüşə təsviri elə 
təhrif
 edir
 ki,
 sanki onun 
üzərinə 
üçölçülü yarışəffaf 
şüşə obyekt qoyulub. Filtr 
ancaq seçilmiş
 obyektlərlə 
işləyir.
Glass 
Block—nəşr. Riflənmiş 
(kələ-kötür) şüşə effekti. 
Təsviri çoxlu fraqmentlərə 
bölür.
Glass
 Fiber 
— Optikşüşəli lif. 
Glide 
— 
Oyunlar interfeysi. 
Glitch
 — Aparat 
xətası. Xəta. 
Global 
— Qlobal 
(proqramlaşdırmada).
Global Name — Qlobal 
ad.
Global Network — Qlobal
Şəbəkə, İnternet.
 
Bax: 
internet
Global
 
Reference — Qlobal 
link.
Global
 Search 
— Qlobal 
axtarış.
 
Bütün sənəd, 
məlumatlar
 bazası və 
ya 
disk
 
üzrə axtarış.
Globbing
 
— Fayl
 adlarının 
universallaşması.
GLONASS
 
—
 Qlobal Peyk 
Naviqasiya Sistemi - 
Qlonass. Sovet (Rusiya) 
naviqasiya
 
sistemi, SSRİ 
Müdafiə Nazirliyinin sifarişi 
ilə 
işlənib 
hazırlanıb. 
Hazırda
 çalışan 
iki
 peyk 
naviqasiya
 sistemindən biri. 
Bax:
 
GPS
Glork — Knraçıxma
 (normal 
çalışmadan).
Glossary
 — Qlossari, 
İzahlı
lüğət.
Glossary
 
Lookup — Qlossari
üzrə axtarış.
Glove — Əlcək || əlcək 
geymək.
Glue —
 
nəşr. 1) Birləşdirici 
element
 
2) Kompüter 
qrafikasında
 və 
animasiyada 
kleyləmə.
Glyph
 — 
1) Relyef təsvir 2) 
Qlif.
GMTA (Great Minds Think 
Alike) 
— (Digispeak) Ən 
-166-
-167-

böyük dahilər də bu cür 
düşünür.
Gnomon
 —
 Üçölçülü 
koordinat sistemi.