English-Azerbaijani Explanatory

E-Shop — Elektron mağaza, e- 
mağaza - online 
rejimində 
(İnternet
 
vasitəsilə) verilmiş 
çeşiddə lazımi malların 
alınması xidmətidir.
E-Solutions — 
Elektron qərar 
(həll),
 e-qərar - 
informasiyanın
 
alınması, 
işlənməsi
 baxımından 
verilmiş 
qərara
 uyğun 
qarşılıqlı 
kommunikasiya və 
prosesin 
təsviridir.
Espionage — Elektron şpionaj. 
Essential
 Association 
—
Zəruri 
assosiasiya.
Essential
 
Game — Zəruri 
oyun.
Estimate
 
—
 
1) Təxmini tərifin 
qiyməti.
 Bəzi kəmiyyətlərin 
qiyməti
 
2) Qiymətləndirmə.
Estimation
 Error — Qiymət 
xətası.
E
٠
Taxes
 
— Elektron vergi, e- 
vergi
 
termini - vergi 
deklarasiyalarının
 
online 
rejimində
 işlənməsi 
və 
ötürülməsinə
 
aiddir.
Etch Pattern
 
— 
Rəsmin 
yeyindirilməsi 
(platada).
Etching
 
— 
Yeyindirilmə, 
aşındırma. 
Təsviri metalların 
səthinin
 
yeyindirilməsinə 
bənzədir.
 
Yeyindirilmə - 
inteqral
 sxem 
və çap 
platalannda
 birləşdirici 
naqillərin
 
selektiv
 seçilməsi 
ilə
 kimyəvi 
aşındırmaya 
deyilir.
E-Text
 (Electronic 
Text) — 
Elektron 
mətn. Kompüter 
sistemində
 istənilən
 
mətn.
E-Tender
 
— Elektron tender, 
e-tender
 
-
 elektron 
biznesin 
alqı-satqı
 prosesində
 
bir alıcı 
və
 
çoxlu
 
satıcı 
olan 
vəziyyətində keçirilən 
tender.
Ethernet — 
Şəbəkə (protokol, 
standart,
 texnologiya). 
Xerox
 
korporasiyasının 
(Robert
 
Metkalf, 1973-cü 
ildə)
 PARC 
mərkəzində 
işlənib
 
hazırlanmış şinli 
kanal
 səviyyəli ötürücü 
Ethernet
 
protokolu.
Ethernet
 
Card — Şəbəkə 
kartı.
Ethicai Worm — «Etik» 
soxulcan; xeyirxah, 
kompüter şəbəkələrində 
hərəkət edərək yenilənməli 
olan 
konkret proqram 
vasitələri
 
axtaran sahə 
soxulcan
 proqramı. 
Belə bir 
proqram 
tapan kimi 
sahibinin xəbəri olmadan 
onu
 yeniləyərək zəif 
yerlərini «qapayır».
E-Trade— Elektron ticarət (e- 
ticarət).
eu — Ümumavropa domen 
zonası. AB
 
bu zonanın 
yaradılması
 qərarını 2002-ci 
ildə verib.
EULA
 
(End-User License 
Agreement)
 
—
 
İstifadəçinin 
lisenziya
 
müqaviləsi. 
Proqram 
vasitələri üçün
 
ən 
çox yayılmış kommersiya 
müqaviləsi;
 adətən bu 
müqavilə
 proqram vasitəsi 
üzərində
 mülkiyyət hüququ 
vermir.
Eurocard
 — Eurocard 
platalan. Basma
 platalar 
üçün standart 
yığımlar.
Euroconnector —
Avrobirləşdirici.
Eurocrate
 
— Avrokarkas.
EURONET (European 
(information)
 
Network) 
Avropa
 
informasiya 
şəbəkəsi,
 Avronet şəbəkəsi.
European
 
Backbone — 
Avropa dayaq 
magistral 
şəbəkəsi.
-140-
-141-

European
 Standardization— 
Avropa standartı.
Evacuated
 Vessel
— Vakuum 
kamera.
Evaluate—
 
Hesablamaq.
Evaluation
 
Database—
Məlumatların
 
qiymətləndirmə bazası 
(məs.,
 nitqtanıma 
sistemlərində).
Evaluation
 
Kit— 
Proqram 
təminatının
 qiymətləndirmə 
komplekti.
Evalution
— Qiymətləndirmə. 
Bu, 
analiz
 də
 ola bilər, baxış 
da,
 
test və s.
Evaporated
 
Film —
Tozlanmış
 plyonka, film.
Even — Cüt. Cüt ədəd. Ant: 
Odd
Even
 
Number—
 
Cüt ədəd.
Even Parity— Cütün 
yoxlanması, 
cüt
 yoxlaması.
Even-Even 
—
 Cüt-cüt. 
Even-Numbered
 —
 Cüt 
nömrəli.
Even-Odd
 
— Cüt-tək.
Event— Hadisə. Tədbir (məs: 
Facebook-da).
Event
 
Notification 
— 
Hadisənin
 baş
 verməsi 
xəbərdarlığı.
Event
 
Sequence—
 Hadisələr 
zənciri,
 hadisələrin 
ardıcıllığı.
Event 
Stream — Hadisələr 
axını.
Event
 Trigger— Hadisələr 
triqqeri,
 hadisəli.
Eventual User— 
Epizodik 
istifadəçi.
Ever-Faster Computer— 
Yüksəksürətli hesablama 
maşını.
Eviction
—Əvəzləmə, 
çıxarılma,
 sıxışdınlma 
[məlumatların keş- 
yaddaşdan]
Evocation
 
— Çağırış.
Evolutive 
Language — İnkişaf 
edən dil.
E
٠
Vote 
— Elektron səsvermə, 
e-səsvermə İnternet 
vasitəsilə keçirilən
 müxtəlif 
səsvermə
 
formalarına
 - 
ictimai rəyin öyrənilməsi, 
anketdoldurma,
 
referendum 
və
 
sadəcə virtual 
siyasi 
seçkilərə deyilir.
Eye
 
Base 
— Görmə müstəvisi.
Eyedropper —
 
nəşr. «Pipetka» 
aləti.
E-Zine 
— Elektron jurnal.
&
 g D. 0-9
Aa
 
■
i
.
؛
 
|;
Ff
،
 
؛
144-160
 
.
səh
.
Bb
Gg
Cc
llh
Dd
s.
٦
h. 82-(2.1
Ee
42
؛
 
-
23
!
 
.
səh
ii
Jj
Kk
U
Mm
S
٦
9
؛
١
؛؛
 
i
؛
١.٦
5
؛
2
١،٦
.
Səb
i
١
؛
١
 
2
-
223
 
.
٦
lı
؛
s
١٥،٠٠ 
2.3X-269
Nn
Oo
Pp
Q
٩
Rr
:
 
2X5
 
٠
 
27
 
٠١
;
.
٠
-.
2
٢
 
.
٩٦٠١
i
٩،٢٦٦
?
7
<
 
■
٠ 
١
 
١
،
 
3
 
.
٦
h
;
١
Ss.
Tt
: 
UM '
Vv
Ww
ıf
••؛؛
 •
4
؛
 
.■■)■
’.
6-42
(
t
٠
؛
 
əh
'؛
■
 
ı
 
٠٢٦
 
■•؛
٠:٠
-!
 
səh
S;
١
h.
 4
٢٦
..
٠
>
١١
h 44
 !••453 •
İstifadə olunan
Xx
١
y
Zx
 
٠
ədəbi
١
...
٠١
:
 
١
٦،١
-
٩
؟
٦
■
 
٦
،،
4M
-142-
-143-

F
 
Connector
 — F tipli koaksil 
bənd 
(birləşdirici).
F
 
Keys —
 Funksional 
klavişlər.
F2F
 (Face
 to Face) — 
(Digispeak)
 Üz-üzə.
Fabric
 — nəşr. Qrafik 
proqramlarda
 müxtəlif
 
növ 
və üslublu parça 
kəsiyindən 
mozaik
 kətan aləti.
Fabricated
 Language
 
— 
Süni 
dil.
Face — 
Qarşı 
tərəfdən görüntü, 
üz
 tərəf.
Face Recognition — Şəxslərin 
biometrik
 identifikasiyası
 - 
kompüter
 
sisteminin
 sifət 
şəkillərinə görə adamları 
müəyyən 
etmə qabiliyyəti.
Facebook — Dünyanın ən 
məşhur və çoxüzvlü sosial 
şəbəkəsi. 
2004-cü ildə 
Harvard
 Universitetində 
təhsil alan Mark Elliot 
Zuckerberg və onun otaq 
yoldaşları
 Eduardo 
Saverin, 
Dustin
 
Moskovitz və Chris 
Hughes
 
tərəfindən 
yaradılıb. 
F
Bu sayta görə Mark 
Zuckerberg 23 yaşında 
planetin
 
ən gənc milyarderi 
olub. Əvvəl Harvard 
universitetinin tələbələri 
üçün 
yaradılan Facebook, 
sonradan
 
bütün dünyada 
məşhur 
sosial şəbəkəyə 
çevrildi.
Facet
— 1) Hüdud, aspekt, 
tərəf,
 
xüsusiyyət 2) 
İnformasiya özəyi, faset. 
«Faset»lər
 
İnternetdə 
axtarışın nəticələrini özündə 
saxlayır.
 Nəticələr obyekt və 
məzmun
 baxımından 
qruplaşdırılır, məsələn 
xəbərlər, hadisələr, 
bloqlar, 
shoping, əyləncə, mükafatlar 
və
 s.
Facial
 Animation —
Kompüterdə
 
sifətin 
animasiyasının
 
modelləşdirilməsi.
 İnsan 
sifətinin
 və onun hissələrinin 
realistik
 hərəkətləri.
Facsimile
 
— Faksimil rabitə, 
faksimil ismanş, faks.
Fact-Acting
 Channel
—
Yüksəksürətli kanal.
Factor— 
1) Əmsal; vuran; 
vuruq || vuruqlara ayırmaq 
2)
 Faktor.
Factory Setting— Zavod
ay 
arlan (tənzimləmə).
Fade— Tədricən dəyişmə 
(məs., 
siqnalın
 amplitudu) - 
Məsələn: 
Fade
 
in - Fade 
out
Fade
 Last
 Command—
 
nəşr. 
Percentage 
(faiz) 
tənzimləyicisi
 vasitəsilə 
təsvir
 
üzərində 
sonuncu 
əməliyyatın
 təsirinin 
azaldılması
 
və 
piksel 
rejiminin
 tətbiqi.
Fading— nəşr.
Rəngsizləşdirmə.
 Paintbrush 
və 
Airbrush alətlərinin 
boyalannı «tükədən» 
məsafə.
 
Bu effekt kompüter 
alətlərinin öz real 
prototiplərinə
 
qədər 
böyütməyə
 
imkan verir.
Fax
 (Facsimile)
 — 1)
 Faks- 
aparat
 
(keçmiş adı 
telefaks), 
faks.
 Qabaqlar
 adı 
telecopying olub. 
Elektromexaniki
 qurğu. 
Skaner,
 modern
 
və 
printerdən ibarətdir. Təsvirli 
sənədlərin
 telefon
 xətləri 
ilə 
qəbulu və çapını həyata 
keçirir.
 İlk
 
telefaks hələ 
1843-cü ildə 
Şotlandiyalı 
alim Alexander Bain 
tərəfindən
 
patentləşdirilib. 
Faksimil
 
rabitəsi standartı 
isə 
1968-ci ildən tətbiq 
edilməyə
 
başlanılıb.
Fax 
Modem— Faks-modem. 
Faksimil ismanşlann 
ötürülməsi və qəbulu üçün 
modem.
Faü
— 
Sapma, Tapşırığın 
(komandanın)
 
yerinə 
yetirilməsinin
 səbəbi 
məlum 
olmadan
 dayanması. 
Müvəffəqiyyətsizlik, 
uğursuz nəticə.
Fail Triggering— Yanlış 
buraxılma.
Failover— İmtinanın 
(dayanmanın) dəf edilməsi.
Fail-Proof—
 
Dayanmadan 
işləyən, xətadan qorunma.
Fail-Safe
 Feature
—
 
Dayanma 
təhlükəsizliyi.
Fail-Stop—
 Xəta yaranması 
səbəbindən işin dayanması.
Failure— İmtina, dayanma, 
işdənçıxma.
Failure Detection— İmtina və 
ya xətanın aşkar edilməsi.
-144-
-145-

Failure Message 
— Nasazlıq 
barədə
 
məlumat.
Failure
 
Recovery —
Nasazlıqdan sonra 
bərpaolunma.
Fair
 
Game — Ədalətli oyun.
Fair
 Use —
 
Qanuni istifadə 
(hüquqi).
FAQ
 
(Frequently Asked 
Questions)
 
— 
Hər-hansı bir 
mövzuda ən 
çox rast gəlinən 
sual və cavabların toplusu. 
Tez-tez
 
verilən suallar.
Fall
 
— Düşmə || düşmək.
Fall Back — Sürətin 
azalması, 
aşağı
 səviyyəyə enmə, aşağı 
sürətə enmə.
False
 — «Yanlış», məntiqi 
dəyişənin iki mümkün 
variantından biri. Ant: True
False
 
Proposition
 — 
Yanlış 
mülahizə.
False Signal 
— 
Yanlış siqnal. 
Fa
mily — Ailə; növ; 
seriya. 
Fan
 —
 Ventilyator. 
Havanın 
sirkulyasiyası
 
üçün 
mexaniki
 qurğu.
Fan-Cooled
 
— Ventilyator 
(soyuduculu).
Fancy
 
— 
Başqa firmalara 
məxsus
 (proqramın öz 
məhsulu olmayan) 
xüsusi 
daxili filtrlər (Plug-Ins).
Fanfold(ing) — Falsovka 
[qatlama]. 
Kağız büzməsi.
Far
 —
 
Uzaq.
Far
 
Call
 
— Uzaq zəng 
(çağırış).
Farad
 = F —
 
Farad, F - 
elektrik
 tutumu
 
vahidi - 
kondensatorun
 tutumu.
Far m —
 
«Ferma» (çoxsaylı 
maşın sisteminin 
təşkili 
metodu
 (burada maşının 
biri 
planlaşdıncı,
 
qalanları işçi 
rolunu oynayır).
Fascist
 
— 
Barbar, faşist (çox 
narahat,
 təhqiredici).
Fast
 —
 
1) Sürətli, cəld 2) 
Sürətlə.
Fast
 Access 
— 1) Sürətli 
seçmə 2) Sürətli giriş.
Fast
 
Ethernet
 
— 
«Sürətli» 
Ethernet (yüksək sürətə 
malik
 kommutatorlu 
Ethernet).
Fast
 
Forward (FF) to End — 
Filmin sonuna keçmək. 
Birbaşa sona keçmək.
Fast
 Key
 — Kursorun cəld 
yerdəyişməsi üçün
 
klaviş.
Fast
 
Unit — Sürətli qurğu. 
Faster 
—
 Sürətləndirici.
FAT
 
(Files Allocation Table) 
—
 Fayllann 
yerləşdirilməsi 
cədvəli.
 Fayl
 sistemi. Sərt 
diskdə
 
fayl
 və qovluqların 
saxlanması 
və nizama 
salınması
 
üsulu. Microsoft 
Windows
 98-də, 
məsələn 
FAT32,
 DOS-da
 FAT 
16 
sistemi
 
tətbiq 
olunur, 
Windows
 NT/2000/ XP-də 
isə
 NTFS. Bir qayda olaraq 
müxtəlif
 fayl
 
sistemləri bir- 
birini qəbul 
etmir və hər bir 
sərt disk
 bölməsi 
bir fayl 
sisteminə 
format 
olunmalıdır
 (bax: 
Format).
Fat Client
— 
«Kök» klient 
(kompüter). 
Artıq hesablama 
resursları
 olan şəbəkə 
fərdi 
kompüteri 
(əksi «arıq» 
klient
 (bax: Thin Client).
FAT
 
File System — FAT fayl 
sistemi (MS-DOS-da 
informasiyanın
 diskdə 
fayllar
 şəklində 
saxlanması 
sistemi. 
Bax: FAT
Fatal
 
Error—
Aparatın, 
əməliyyat
 sisteminin, 
proqramın
 
qaçılmaz xətası. 
Bu zaman sistem tamamilə 
işdən 
çıxır.
Father
— 1) Törəmə element 
2)
 
Yuxan 
element (ağac 
sistemində)
 
3) «Ata» 
fayl 
(ehtiyat sürətlərin 
iyerarxiyasında).
Fauilure
 
— İmtina. 
Xarabolma, 
işdənçıxma.
Fault— Nasazlıq, 
imtina, xəta, 
xarablıq;
 qüsur, zədə; 
işdənçıxma.
Fault Avoidance—Nasazlığın 
qarşısının alınması.
Fault Detection—Nasazlığın 
(imtina,
 xəta, xarablıq) aşkar 
edilməsi.
Fault
 Lookup 
— Nasazlığın 
axtarışı.
Faulty—Nasaz [iş qabiliyyəti 
pozulmuş]
 vəziyyət.
Favorite—
internet Explorer 
brauzerində - 
«əlfəcin», 
maraqlı,
 
faydalı səhifələrə 
linklərin
 yadda
 saxlanması. 
Favorites
 
— 
Microsoft 
Windows-da
 Standart 
«əlfəcin»
 
qovluğu. Burada 
istifadəçinin həm İnternet 
səhifələrinə,
 
həm də 
kompüterdəki 
sənədlərə 
linkləri saxlanılır.
FDD
 (Floppy Disk Drive) — 
Yumşaq disklər üçün disk 
oxuducusu. Məntiqi
 disk
 A:\ 
FDISK (Fixed Disk) — Sərt 
disk.
Feasible
 Point 
— Mümkünlük 
nöqtəsi.
-146-
-147-

Feäther
 
— 
Arxa fona daha 
təbii 
inteqrasiya 
üçün 
obyektin
 kənarlarının 
hamarlanması
 (yuyulması). 
Seçmənin qıraqlarının 
(sərhədlərinin)
 
tuşlanması 
(yuyulması).
Feature — İmkan, 
xüsusiyyət. 
Federated 
— İnteqrallaşmış, 
birləşmiş.
Federated Shema — Birləşmiş 
sxem.
Fee 
— Ödəmə; Ödəniş.
Feed 
— Ötürmə; qidalanma
 || 
ötürmək; 
qidalandırmaq.
Feedback
 
= 
Feed Back 
— Əks 
əlaqə.
Feedback
 
System 
—
 
Əks 
rabitəli sistem.
Feeder — 
1)
 
Ötürücü (verici) 
mexanizm; qidalandırıcı 
mexanizm
 2) Fider.
Feedforward
 —
Qabaqlayıcı; 
qabaqlama.
Feeding
 — Ötürmə,
 vermə; 
qidalandırma.
Feep
 Sound
 — 
Fonun səsi, fon 
(işləyən
 terminalın).
Felt-Tip
 
Pen — Flomaster. 
Female
 Connector 
—
Birləşmə
 yeri, 
yuva. 
«Ana 
birləşmə».
Femtosecond 
—
 
Femtosaniyə, 
saniyənin kvadrilyon hissəsi.
Fence 
— Seçilmiş 
sahə 
(çertyojda).
FEPROM
 
(Flash EPROM) — 
Yaddaşın
 CMOS 
(bax) üçün 
tətbiq
 
olunan mikrosxem 
növü.
 
Yaddaşda
 
olan 
proqramın təzədən 
yazılmasına imkan 
verir.
Ferrite 
— Ferrum, latın dilində 
- dəmir. 
Maqnit xassəli 
material.
Ferromagrietic
 Tape
 — 
(Ferro)maqnit 
lent, 
(ferro)maqnit örtüklü 
lent.
Fetch
 — 
Çıxarış, seçmə (məs., 
yaddaşdan
 
əmr və ya 
məlumatların) || 
seçmək.
Fiber-Optic 
— 
Lif-optik, 
optiki-lifli.
Fibre
 Optics — Fibro optika, 
lifli optika.
Fidelity
 
— Dəqiqlik.
FIDOnet
 
(FIDO) — Ümumi 
istifadə
 üçün
 pulsuz 
kompüter şəbəkəsi. FİDO. 
İnternetdən 
onunla fərqlənir 
ki,
 
istifadəçi
 
hər bir kəslə 
bilavasitə özü ilə əlaqə 
yaradaraq
 
ünsiyyət saxlaya 
bilər. FİDO-da «sörfinq» 
mümkün
 deyil
 - WWW- 
səhifələr də burada yoxdur. 
FİDO
 stansiyalan fayllann 
qəbul-ötürülmə və poçt 
rejimində
 
işləyir.
Field 
— Proqram 
pəncərəsində 
«sahə».
 Sahə,
 sfera, 
fəaliyyət sahəsi.
Field
 
Mouse — Bax: 
Wireless 
Mouse
FIFO (First in, First out) — 
«Birinci
 gəldi -
 
birinci 
qoşuldu».
 «Növbə» 
intizamı.
Figure 
— 1) Şəkil 
2) Rəqəm.
Figure
 of Merit 
—Xoşxassəli, 
keyfiyyət əmsalı.
Fix —
 
Qəti müəyyən etmək; 
qeyd 
etmək. Bərkitmək.
Fixed
 Area 
— Qəti müəyyən 
edilmiş
 
sahə (yaddaşda).
Fixed
 
Length Format — Qəti 
müəyyən
 
edilmiş uzunluq 
formatı.
Fixed-Point — Qəti 
məhıni 
nöqtəsi
 olan.
Fixing 
— 1) Qəti müəyyən 
etmək
 
2)
 Bərkitmək, 
fiksasiya.
Fixup
 Value —
 
Yerləşmə 
koordinatlan.
File — Fayl, 
sənəd, 
informatikada 
informasiyanın 
hər hansı bir 
avtonom vahidi. Həmçinin - 
Microsoft
 Windows
 
proqramlarının standart 
menülərində
 sətir (fayllarla 
iş üzrə).
File
 Allocation
 Table 
(FAT) 
— Faylann yerləşmə cədvəli 
(əməliyyat
 sisteminin 
himayə
 
etdiyi məlumatların 
diskdə 
düzülmə strukturu).
File
 Attachments 
— 
Elektron 
poçtla
 göndərilən
 mesajlara, 
məktublara
 əlavə 
olunan 
(bərkidilən)
 qrafik, 
multimedia və s. fayllar 
(əlavələr,
 
qoşmalar).