35
baş verməsi və nəticələnməsi (qurtarması kimi ad verək) arasında məkan
dəyişmələri meydana gəlir. Məkan nəticələri üzərə çıxarır. Nəticə də digər
dəyişmələrin başlanğıcını özündə ehtiva edir. Nəticələr siyasi proseslərin
məkanlarını dəyişə bilir. Hərəkət özündə dəyişmələri-məkan, şərait, imkan
yaradır. Səbəb və nəticə siyasi düşüncələrin obyektidir. Hər bir aktın,
hadisənin baş vermə səbəbi mövcuddur. Səbəblər başlanğıclardır. Təkanverici
amillərdir. Bu səbəblər kompleks xarakter də kəsb edə bilir. Bu halda
kompleks dəyişikliklərin zərurəti meydana gəlir. Səbəb zərurətdən meydana
gəlir. Ehtiyaclar və maraqlar özündə səbəbləri yaradır. Nəticələr də səbəbləri
zəruri edə bilir. Zərurətlər cəmi bir və ya da bir neçə hadisənin baş verməsini
özündə ehtiva edə bilir.
Səbəb və nəticə düşüncələrdə bir vəhdətdir. Burada tərkib elementlərin
vəhdət zərurəti mövcuddur. Səbəb və nəticə tamamlayıcı faktorlardır. Hər bir
səbəbin bir nəticəsi olur. Burada başlanğıc və son tamamlanır. Şərait, ehtiyac,
tələbat, maraq və digər kriteriyalar səbəb rolunu oynayır. Hər bir aktın nəticəsi
özü səbəbə aydınlıq gətirir.
Dövlətin mövcudluğu, tərkib elementlərin mövcudluğu və hər an
meydana gələn yeni maraqların ödənilməsi zərurəti siyasi aktlar üçün
özlüyündə bir səbəbdir. Səbəb təminat kriteriyasını şərtləndirir. Dövlət öz
mövcudluq zərurəti üçün siyasət həyata keçirməyə məcbur olur. Bu baxımdan
da ehtiyacların ödənilməsi zərurətləri ortaya çıxır.
Siyasətdə hüquq normalarının qəbulu və tətbiqi hərəkətlər üçün
istiqamətlər olmaqla yanaşı, həm də səbəbləri əks etdirir. Səbəb zərurətdən
ortaya çıxdığından zərurət hərkətlərə təkan verir. Şərait yeni səbəbləri
meydana gətirir. Çünki özündə maraqları əks etdirir.
Dostları ilə paylaş: