Azad İsa oğlu Qurbanov, Elçin Musa oğlu Məmmədov, Aygün Seyfəddin qızı Hüseynova

Xidməti proqram təminatı 
Praktikada kompüter istifadəçiləri bir sıra hallarda 
proqram-texniki problemlərlə qarşılaşır. Bu problemlərin 
səbəblərinin müəyyən edilməsi və aradan qaldırılması xidməti 
proqramlar vasitəsilə yerinə yetirilir.  
                                                 
1
 Dialoq pəncərələrində əmrin yerinə yetirilməsi üçün parametrlər müəyyən 
olunur və ya əməliyyatın yerinə yetirməsi  
2
 və ya qısa olaraq Mac 
3
 Windows-95-in (1995-ci il) sələfi hesab etmək olar. Yüz milyonlarla 
insanlar üçün «elektron informasiya dünyasına pəncərə» açmışdır. 

---

 
54
Xidməti proqramlar kompüterin aparat hissəsinin işinə 
nəzarət edir, kompüterdə baş verən nasazlığı  və onun harada 
baş verdiyini aşkar edir, əməliyyatlar sisteminin əvvəlki 
vəziyyətinin bərpa olmasını,  icra zamanı qarşıya çıxan səhvləri 
düzəltməyə, sərbəst proqram modulları arasında qarşılıqlı 
əlaqəni təmin etməyə, disklərin formatlaşdırılmasına, CD və 
DVD disklərinə yazılması  və sairə bu kimi texnoloji işlərin 
həyata keçirilməsinə imkan verir. 
Xidməti proqramlar qrupuna interfeys proqramları, 
diaqnostika, antivirus və  şəbəkəyə xidmət, arxivləşdirmə 
proqramları, drayverlər aiddir. 
İnterfeys proqramları  əməliyyatlar sistemi ilə birgə 
fəaliyyət göstərərək istifadəçiyə daha sadə  və rahat  interfeys 
təqdim edir. Məsələn, MS-DOS əməliyyatlar sistemi üçün 
Norton Commander (NC)
1
,  1985-ci ildə isə Windows 1.0, 
1990, 1992, 1993-cü illərdə Windows 3.0/3.1/3.11 qrafiki 
proqram örtükləri
2
 yaradılmışdı.  
Diaqnostika proqramları kompüterin qurğularını  
diaqnostika edərək yaranan nasazlıqları  aşkar edir və imkan 
daxilində aradan qaldırmağa xidmət göstərir. Məsələn, maqnit 
disklərin diaqnostikası üçün Scandisk, Norton Disk Doctor 
(NDD), diskin defraqmentləşdirilməsi üçün Defrag,    Speed 
Disk, diskdən ləğv olunmuş fayl və qovluqların bərpası üçün 
Easy Recover, Tiramisu, Drive Rescue proqramlarından 
istifadə etmək olar. CD və DVD disklərinə yazılma 
proqramları diskin surətinin alınmasını, multimedia disklərin, 
avtomatik yüklənən proqram disklərin hazırlanmasını  və s. 
texnoloji  əməliyyatları yerinə yetirirlər. Bu tip proqramlara 
RegCleaner, Customizer XP Easy CD Creator, WinOnCD, 
                                                 
1
 Bu  örtüyün  işləmə mahiyyəti ondan ibarətdir ki, klaviaturanın müəyyən 
düymələrini basmaqla bu və ya digər əmri yerinə yetirmək mümkündür. 
2
 Məhz onları ilk qrafiki əməliyyat sistemi olan Windows-95-in (1995-ci il) 
sələfi hesab etmək olar.  
 

---

   
55
Nero Burning ROM, Direct CD   və s. proqramları gostərmək 
olar. 
Arxivləşdirmə proqramları faylları xüsusi riyazi 
alqoritm əsasında sıxaraq daha kiçik həcmdə, bir və ya bir neçə 
arxiv faylında saxlayır. Hal-hazırda faylları arxivləşdirmək 
üçün ARJ, ZIP, WINZIP, RAR, WINRAR proqramlarından 
istifadə edilir. 
Antivirus proqramları isə kompüterin virusa 
yoluxmasının qarşısını alır, vaxtaşırı faylları yoxlayır və 
onlarda əmələ gəlmiş virusları aradan qaldırır.