Naxçivan dialekt və ŞİVƏLƏRİNİn lüĞƏTİ

DƏLİ  DOLMA//KOR  DOLMA  (əksər  şivələrdə)  - 
ətsiz dolma. –Dəli dolmanı ən çox yayda pencər bol olan vaxdı 
pişirərix'.  –Kor  dolmanın  içinə  ət  vırmırıx,  bolhabol  pencər, 
mığəşər, düyü vırırıx. 
DƏMBƏLƏMDÜZ  (Qaraçuq)  –  dümdüz.  –Elə 
d
əmbələmdüz düzəltmişdi ki, ağzım açıx qaldı. 
DƏMÇİ (Şahbuzkənd)  – toyda çalğıçıya dəm tutan. –
D
əmçi hələm gəlip çıxmıyıp, onu gözdüyür hamı. 
DƏMDƏKİ  I  (Şərur)  –  hərdəmxəyal. –Mə:m  bı  xırda 
oğlum dəmdəkidi, bir dediyi bir dediyini tutmur. 
DƏMDƏKİ  II (Oğlanqala)  –  hər sözə  qulp qoyan, 
fırıldaqçı, yelbeyin, səfeh. –Dəmdəki olup kimə neyniyəcəx' ki, 
özün
ə zərəldi da. 
DƏMŞƏLAX  (Kələki)  –  yunğul  adam.  –Dəmşəlax 
g
ədadı, zəhləm gedir. 
Ağcabədi, Mingəçevir, Şamaxı, Ucar şivələrində də bu 
söz eyni m
ənada işlənir (1, s.132). 
DƏNAB//DƏNOV  (əksər  şivələrdə)  –  taxıla  axırıncı 
d
əfə verilən su. –Dənov dən suyudu da, yanı axırıncı dəhə dəni 
şişirtməx'dən yana veririx'.  
82 
 

---

DƏNDƏNƏ (Şahbuz) – divar hörərkən hörgü daşlarını 
nizamlamaq üçün istifad
ə  olunan  nazik  kiçik  daş.  –Dəndənə 
qoyurux ki, daşdar əyri-müyrü olmasın. 
DƏNDƏNƏ  QOYMAX  (Biçənək)  –  qızışdırmaq.  –
Bına bir dəndənə qoydum ki, getdi, görəx' noolacax. 
DƏNƏVƏR (Ləkətağ, Siyaqut) – dənər-dənər, dən-dən. 
-
Yаğ yахşıydı, dənəvər dənəvər. 
DƏNGİL-DÜNGÜL (əksər şivələrdə) – seyrək, az-az. 
–
Tağlarda dəngil-düngül qarpız qalmışdı. 
DƏRBEÇƏ (Naxçıvan) – həyətin əlavə kiçik qapısı. –
Bınnan əzələ hammının dərbeçəsi varıydı da. 
DƏRBƏ  DİRRİХ'  (Babək,  Culfa,    Naxçıvan)  –  özü 
üçün  bir  gün  ağlamaq,  çalışmaq.  -Аğıllı  аdаmdı  vаllаh,  özü 
üçün dərbə dirrix' еliyir. 
DƏRBƏNMƏX'  (Qazançı)  -  hərəkətə  kеçmək,  yоlа 
düşmək. -Dərbən, dеnə gözdüyürəm, tеz gəlsin. 
DƏRDƏCƏR  (əksər  şivələrdə)  –  xəstə, fikir 
ç
əkməkdən xəstə  olan adam. –Oğlu  gedənnən  yazıx  arvat 
d
ərdəcər olup. 
DƏSDANA  (Külüs,  Naxçıvan)  –  zavod çörəyi.  –Kət 
yerind
ə dəstana olmaz, bırda əsas lavaşdı. 
DƏSDAR (Daylaqlı) - əl dəyirmanı. –Dəsdarda yarma-
zad ç
əkirix'.  
Bu söz d
əsdər  variantında  Çəmbərək  şivələrində  də 
işlənir (1, s.135). 
DƏSDƏXAN  (Naxçıvan)  -  süfrə.  –Elə  hammı  təzəcə 
83 
 

---

yığışmışdı dəsdəxanın başına ki, hay tüşdü. 
DƏŞDİVAN  (Nəsirvaz)  –  bağa  nəzarət edən adam. –
D
əşdivan axdarırıx, biz bırda olmuyəndə bəğa bəxmağa. 
DƏŞNƏ  (Ordubad)  –  balaca xəncər.  –Məndə  də  bir 
d
əşnə var, qədimdən qəlmadı.