O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti pedagogika fakulteti
Maktabgacha tarbiya muassasasi ishini baholash me’zonlari
Yüklə 1,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1.3. Maktabgacha tarbiya muassasasi ishini baholash me’zonlari
Maktabgacha tarbiya muassasasi maxsus loyixa bo’yicha qurilgan yoki moslashgan SNIP normalariga, yongin xavsizligi qoidalariga javob beradigan va ob-xavo sharoitini, ekologik vaziyatini, tarkib topgan milliy an’analarni xisobga oladigan binoda tashkil etiladi.
Maktabgacha tarbiya muassasasining sigimi, odatda 320 o’rinli bo’lishi kerak. Umumiy yo’nalishdagi maktabgacha tarbiya muassasalari uchun 140-160 o’rinni, maxsus ahamiyatga molik maktabgacha tarbiya muassasalari uchun 90-120 o’rinli muvofiq deb xisoblash zarur. Maktabgacha tarbiya muassasasi amaldagi normativlarga muvofiq yumshoq va qattiq sport jixozlari, meditsina apparati, ta’limning texnik vositalari, o’quv ko’rgazmali qo’llanmalar hamda o’yinchoqlar bilan ta’minlanadi. Maktabgacha tarbiya muassasasini jixozlash ruyxatiga milliy anjomlar ham kiradi. Maktabgacha tarbiya muassasasi ish tartibi ijroiya komitet xalq ta’limi boshqarmas bo’limi yoki qaramogida maktabgacha tarbiya muassasaasi bo’lgan korxona, muassasa, tashkilot tavsiyasiga muvofiq xalq ta’limi kengashi, maktabgacha tarbiya muassasasi kengashi bilan kelishilgan xolda xalq deputatlari maxalliy sovetlari qarori bilan belgilanadi. Maktabgacha tarbiya muassasalari yoki uning ayrim guruxlari xaftasiga 5-6 va 7 kun kunduzgi va bolalar sutka mobaynida bo’ladigan, bir yoki ikki kunlik dam olish kunlari bilan, ushningdek, xodimlarga sirgaluvchi grafik bo’yicha dam olishkuni beriladigan rejimda ishlashlari mumkin. Ota-onalarning xoxishlariga ko’ra maktabgacha tarbiya muassasasida kuni uzaytirilgan kun, ushningdek, shanba yakshanba va bayram kunlari rejimda ertalab va kechki vaqtda ishlovchi navbatchi guruxlar ochilishi mumkin. Maxsus ahamiyatga molik maktabgacha tarbiya muassasasining faoliyat rejimi zarur tugshrilash tarbiyali ishlar olib borishni xisobga olib borgan xolda belgilanadi. O’zbekiston ijtmioiy maktabgacha tarbiya muassasasi xal etish maktabgacha tarbiya muassasalarining har xil turlarini tashkil etilgan ham aloqadordir. Ular tiliga ko’ra (uzbek, qozoq, rus, tatar, koreys va shu kabilar) farqlanishi va bu bog’chalarda ta’lim tarbiyaning milliy an’anlariga asoslanib kurilishi lozim. Bolalar bog’chalari bolaning bog’chada bo’lishiga qarab bir necha soatni, binecha kunni: Tarbiya vazifalari ko’ra esa: ijodiy, yordamchi, umumiy, sotsial moslashtirilgan bo’ladi. Qishloq va shahar bog’chalari: mavsumiy bolalar bog’chasi bolalarni jamlashiga ko’ra turli yosh yoki yoshli guruxlar: Mablag’ bilan ta’minlashiga qarab: davlat, idora, konspektiv, xususiy va xokazolar. Ijtimoiy maktabgacha tarbiya muassasalari qishloqlari bog’chasiga 90-100 shahar bog’chsasida 140-170 o’rindan olmasligi ko’zda tutiladi. Maktabgacha tarbiya muassasasi, shu jumladan, uning ayrim guruxlari ishning davomiyligi, boshlanishi va tugashi ota-onaalarning extiyojini xisobga olgan xolat belgilanadi. Ammo 6 30 dan barvaqt bo’lmasligi kerak. Maktabgacha tarbiya muassasasida ota-onalar arizasi bo’yicha xalq deputatlari soveti qarori bilan shu jumladan, shartnoma va xo’jalik xisobi asosida ish 6 soatdan kam davom etilgan qisqa muddatli guruxlar; oat-onalar bolalarini 1-2 soatga qoldiradigan guruxlar; sayr guruxlari; jismoniy tarbiya sog’lomlashtirish guruxlari; musiqa estetik va badiiy tarbiyalash, aqliy va jismoniy rivojlanishdan orqada qolgan bolalar uchun xo’jalik xisobi asosida ishlaydigan guruxlar ochilish mumkin. Bunda maktabgacha tarbiya muassasasi muntazam qatnaydigan bolalarning manfaatlari kamsitilmasligi lozim. Maktabgacha tarbiya muassasasining ta’lim tili Uzbekiston Respublikasining Davlat tili haqidagi qonunga muvofiq belgilanadi. Ota-onalar o’z bolalarini maktabgacha tarbiya muassasasi tarbiyachilarini ilgaridan ogoxlantirilgan xolda o’zlari uchun qulay paytda olib kelishlari va olib ketishlari mumkin. Shu bilan birga, ota-onalar maktabgacha tarbiya muassasasida bolalar xayotining fiziologik asoslangan kun tartibiga rioya qilishlari va o’quv tarbiya jarayonini buzmasliklari lozim. Maktabgacha tarbiya muassasasida bolalarni ovqatlantirish uning ish kuni davomiyligini xisobga olgan xolda va belgilangan pul va tabiiy normalariga muvofiq tashkil qilinadi. Bolalar 6 va undan kam soat mobaynida bo’ladigan guruxlarda ovqatlanishni tashkil qilish, uning shakli va necha martaligi ota-onalar bilan kelishuvi bilan belgilanadi. Bu guruxlarda ovqatlantirish uchun pul normalari xalq deputatlari, sovetlari va qaramog’ida maktabgacha tarbiya muassasasi bo’lgan korxona, muassasa, tashkilot xo’jalik xisobi asosida tashkil qilingan guruxlarda ota-onalar tomonidan belgilanadi. Maktabgacha tarbiya muassasasi xalq ta’limini boshqarish organlari yoki qaramog’ida ushbu maktabgacha tarbiya muassasasi bo’lgan korxona, muassasa, tashkilot tomonidan komplektlanadi. Maxalliy boshqarish organlari qarori bilan komplektlashning boshqa tartibi qabulr qilinishi mumkin. Bolalarni maktabgacha tarbiya muassasalariga va maxsus ahamiyatga molik maxsus guruxlarga chiqarishlash Respublika, Viloyat, Shahar, tuman meditsina pedagogika komissiyalari, sanatoriya tipidagi, maktabgacha tarbiya muassasalariga esa xududiy davolash prfilaktika muassasa. Bolalarni davlat maktabgacha tarbiya muassasidan chiqarish xalq ta’ilmi kengashi tomonidan quyidagi xolatlarda bolaning mazkur maktabgacha tarbiya muassasasida qolishiga to’sqinlik kiluvchi meditsina xulosasi asosidla; bola maktabgacha tarbiya muassasasiga sababsiz bir oydan ko’proq vaqt mobaynida kelmasa, unga xizmat ko’rsatish uchun xaq to’lashning belgilangan muddatdan ikki xafta o’tib ketsa, ota-onalar yoki ular o’rnini bosuvchi shaxslar xoxishiga qarab amalga oshiriladi. Ota-onalar bolaning chiqarilishi haqida 7 kun oldin xabardor qilinadilar. Ota-onaning ish joyi o’zgarishi munosabati bilan bolani maktabgcha tarbiya muassasasidan chiqarish agar bu shartnomada ko’rsatilmagan bo’lsa, qat’iyan man etiladi. Maktabgacha tarbiya muassasasida bola o’rnini saklab qolish tartibi Uzbekiston Respublikasi Xalq ta’limi Vazirligiining 1991 yil 18 apreldagi «Maktabgacha tarbiya muassasalariga bolarni joylashtirish ota-onalarning kanoatlantirilmagan arizalarini xisobga olish va chiqarishlanmalar berish tartibi to’g’risida» gi yuriknomasidan belgilab berilgan.
Davlat makomiga ega bo’lmagan maktabgacha tarbiya muassasalarida bolalarni qabulr qilish va chiqarish, va ular uchun urinlarni saklab qolish tartibi bolalar bog’chasi va ota-onalar o’rtasida shartnoma asosida aniqlanadi. Umumiy yo’nalishdagi bolalar yaslilariga 2 oydan 3 yoshgacha bo’lgan bolalar qabulr qilinadilar, bolalar bog’chalarida 3 yoshdan 7 yoshgacha yasli bog’chalariga 1 yoshdan 7 yoshgacha bo’lgan bolalar qabulr qilinadilar. Maktabgacha tarbiya muassasasining umumiy yigilishi qaroriga ko’ra guruxlar bir xil yoshdagi bolalar bilan yoki turli yoshdagi bilan komplektlanishi mumkin /bunda bir guruxda ikki aralsh yoshdagi bolalar yoki kichik yoshdagilar katta yoshdagilar bilan birlashishlari mumkin; bunda boshqa variyantlarning bo’lishi ham extiomldan xoli emas/. Maktabgacha tarbiya muassasasiga qabulr qilinayotgan bolalarning yosh trkibi va sutka davomida ishlaydigan guruxlar umumiy yiligish qarori bilan belgilanadi. Umumiy yunealishdagi maktabgacha tarbiya muassasasidan guruxlarning bolalar biloan tuldirilishi: 1 yoshgacha – 10 bola; 1 yoshdan 3 yoshgacha – 15 bola; 3 yoshdan yukori – 20 bola. Guruxlarni yangi bolalar va boshqa yosh gurxlaridan kuchirish chiqarishi bilan komplektlash o’quv yili /avgust oyida/ amalga oshiriladi, bolalar bushagan urinlarga qarab qabulr qilinadi. Yangi qabulr qilinayotgan bolalarni va kichik maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni kuniktirish maqsadida ular mazkur yosh guruxlariga asta-sekin 1 oy mobaynida kuchiriladilar. Tarbiyachilar va ota-onalarning etishi normalariga asoslangan munosabatlari amaldagi qonunchilik va bola maktabgacha tarbiya muassasasiga qabulr qilinayotganda tomonlarning uzaro kelishuviga binoan tuziladi. SHartnoma bilan boshqariladi. SHartnoma bo’yicha majburiyatlarning bajarilmasligi yuzasidan xalq ta’limi kengashiga yoki sudga shikoyat bilan murojaat qilish mumkin.
Maktabgacha tarbiya muassasasi tarbiviy ta’limiy muassasa bulib, vazifalar bilan bir katorda bolalarga maktbagcha tarbiya konqepqiyasiga asoslangan uz Ustavi va Dasturiga muvofiq malakaiy tarbiya va ta’lim berilishini ta’minlaydi. Maktabgacha tarbiya muassasasi bolalarning tarbiyalash va ta’lim berish bo’yicha aniq vazifalarni tegishli dasturiy metodik xujjatlar, maktabgacha tarbiya muassasasining Ustavi bilan belgilanadi. Maktabgacha tarbiya muassasalari O’zbekiston Rspublikasi Vazirligi tomonidan tasdiqlanadigan ko’p variyantli taxminiy dasturlardan birini tanlash xuquqiga ega. Maktabgacha tarbiya muassasalari o‘z (mualliflik) dasturi va metodikasini ishlab chiqarish va amlaliy faolyaitida qullash xuquqiga ega. Ularni tasdiqlash tartibi Respublika xalq ta’limi tomonidan belgilanadi. Maktabgacha tarbiya muassasasi tarbiyachisi bolalarni trabiyalash va o’qitish bo’yicha qo’llanmalarni va metodikani erkin tanlash xuquqiga ega. Maktabgacha tarbiya muassasasi tarbiyachilarning pedagogik metodlar va usullarni mustaqil ishlab chiqish va o’z pedagogik faoliyatida foydalanish imkoniyatlarini berish chiqarishi bilan ularning pedagogik ijodiyotga bo’lgan xuquqni ta’minlaydi. Maktabgacha tarbiya muassasasi maktab bilan vorislik aloqalarini o’rnatadi va u bilan doim qo’llab quvvatlaydi. Maktabgacha tarbiya muassasasi o’z pedagogik faolyaitida quyidagi prinsiplariga og’ishmay amal qiladi. Bu prinsiplar: - bola shaxsiga xurmat bilan munosabatda bo’lish asosiga quriladigan butun pedagogik jarayon, insoniylik yo’nalishlari bilan sug’orilgan bo’lishi; - psixologik pedagogik fikr va aralash fanlarning zamonaviy yutuqlariga mo’ljallangan o’z-o’zini rivojlantirish zo’r berilishi;’ - kadrlar tanlashda, bolalar va tariyaviy ta’limning ishlarni tashkil qilishda, agar ular Respublikada xalq ta’limi prinsiplariga zid bo’lmasa, ta’limining har qanday shakli va uslublaridan foydalanishdan mustaqillik terilishi; -ota-onalarning maktabgacha tarbiya muassasasini kadrlar va bolalar bilan komplektlashda, bolalar xayoti va ovqatlanishining maqbul kun tartibini belgilash
va tashkil qilishda sog’lomlashtirish tadbirlarini o’tqazishda dasturlar va metodikani tanlashda maktabgacha tarbiya muassasasi ishining boshqa asosiy va prinsipial masalalarini mustaqil xal qilishda ishtiroki ta’imnlanishi lozim. Maktabgacha tarbiya muassasasi o’z pedagogik vazifalarini xal qilish uchun pedagogik (metodik) kengash tuzadi. Kengash nizomiga muvofiq faoliyat ko’rsatadi. bolalar bilan tarbiyaviy ta’limiy ishni rivojlantirish va takomillashtirish maqsadida maktabgacha tarbiya muassasasi kungillik asosida turli birlashmalar va o’quv tarbiya komplekslari (bolalar bog’chasi – maktab, bolalar bog’chasi- maktab-pedagogika bilim yurti, bolalar bog’chasi- maktab- oliy o’quv yurti va x.k.) tuzilishi shuningdek, ular tarkibiga kirishi mumkin. Ular faoliyatini ushbu birlashmalar yoki komplekslar xuquqidagi nizom bilan belgilanada. Maktabgacha tarbiya muassasasi yuqori tashkilot ruxsati bilan tajriba sinov ishlarida ishtirok etishi, shuningdek, mustaqil ish olib borishi, tajriba sinov maydoni makomini olish uchun yukori tashkilotlardan uni ximoya qilishga xaqlidir. Maktabgacha tarbiya muassasasi bolalarning xayoti, jismoniy va ruxiy sog’lomligi uchun har bir bolaning yoki shaxsiy xususiyatlariga mos keluvchi emotsional va tulaqonli rivojlanishi, bolalarni tarbiyalash va ta’lim berishning tanlangan tizimi samaradorligi uchun mas’uldir. Maktabgacha tarbiya muassasasida tarbiya jarayoni psixologik ta’minlash ruxshunos yoki psixologik xizmat tomonidan amalga oshiriladi. Pedagogik jarayon barcha qatnashchilarning aniq xuquq va burchlari maktabgacha tarbiya muassasasining Ustavi, ichki mehnat kun tartibi qoidalari, mansab yo’riqnomalari, ota-onalar ko’mitasi haqida nizom bilan belgilanadi.
Yüklə 1,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|