1
Ахборот соҳасини ислоҳ қилишнинг муҳим босқичи // Халқ сўзи. - 2015 йил. - 17 декабрь.
123
Bugun davlat organlari tomonidan o‗z faoliyatiga axborot tizimi
hamda resurslarini joriy qilish bo‗yicha jadal olib borilgan ishlar natijasida
320 dan ortiq davlat axborot resurslari va 465 dan ziyod davlat axborot
tizimi faoliyati yo‗lga qo‗yildi. Jumladan, 2013 yilda joriy etilgan Yagona
interaktiv davlat xizmatlari portali my.gov.uz orqali aholining uzog‗ini
yaqin, og‗irini yengil qiluvchi 250 turdan ortiq davlat xizmatlari elektron
shaklda ko‗rsatilayotir.
Normativ-huquqiy
hujjatlar
loyihalarini
muhokama
etishda
fuqarolarning keng ishtirokini ta‘minlash maqsadida maxsus portal
(regulation.gov.uz) faoliyati yo‗lga qo‗yildi. Unda ayni paytga kelib,
foydalanuvchilar tomonidan 73 ta davlat organining 237 ta normativ-
huquqiy hujjat loyihasi bo‗yicha 350 dan ortiq taklif va mulohazalar
bildirilgan (2015 yil dekabr oyi holatiga). Bu esa qabul qilinayotgan
hujjatlarning sifatini oshirishda muhim ahamiyat kasb etmoqda
1
. Hozirda
portalda 4558 ta hujjat mavjud bolib, ulardan 4405 tasida muhokama
yakunlangan, 153 ta hujjat muhokamasi davom etmoqda (2019 yil 3
noyabr holatiga).
2015 yilning 6 yanvaridan my.gov.uz.da «Normativ-huquqiy hujjatlar
ta‘sirini baholash tizimi» yo‗lga qo‗yildi. U orqali qonun hujjatlarini
internet orqali muhokama qilish mumkin. 2015 yil holatiga Yagona
portalda 131 ta qonun hujjati muhokamaga qo‗yilgan bo‗lib, shulardan 19
tasi muhokama jarayonida, 104 tasining muhokamasi yakuniga etgan, 8 ta
hujjat loyihasi tasdiqlangan. Qonun hujjatlari loyihasini baholash
jarayonida 282 fikr qoldirilgan bo‗lib, ularning 81 tasiga javob berilgan
2
.
Bugungi kunga (2019 yil, noyabr) kelib bu raqamlar bir necha o‗n
baravarga oshgan.
Shiddat bilan kechayotgan voqea - hodisalar oqimida katta hajmdagi
axborotning mazmunini anglash, uni to‗g‗ri talqin etib xulosalar chiqarish
nihoyatda muhimdir. Bu esa axborotni tanlash, saralash, uni to‗g‗ri idrok
etish madaniyatini shakllantirishkabi insonning bevosita dunyoqarashi,
salohiyati, tajribasi bilan bog‗liq xususiyatlarni kamol toptirish
masalalarining dolzarbligini oshiradi.
Shu
munosabat
bilan
global
tarmoqdan
foydalanuvchilar
auditoriyasining ko‗pchiligi yoshlar ekanligini, ularning ongini va
dunyoqarashini yot mazmundagi g‗oyalar bilan zaharlashga qaratilgan
ma‘lumotlar Internet kontentning katta qismini tashkil etishini qayd etish
zarur. Turli ijtimoiy tarmoqlar, forumlar, tanishuv saytlarining faoliyat
1
«Электрон ҳукумат» тизимининг ҳуқуқий асоси // Халқ сўзи. - 2015. - 2 декабрь.
2
Ягона портал:фуқаролар учун катта қулайликлар яратилмоқда // Ўзбекистон овози. – 2015. - 7-июль.
124
yuritishi yoshlarni o‗ziga tezda jalb qilmoqda. Hozirgi kunda turli tillarda
so‗zlashayotgan yoshlar uchun Internet tarmog‗i keng imkoniyatlar
yaratmoqda. Ayniqsa, mobil Internetdan foydalanuvchilar auditoriyasining
ortib borishi turli mazmundagi axborotlarni ochiq olish imkoniyatini
yanada oshirmoqda.
Buning natijasida, hozirda dunyodagi axborot inqilobi sharoitida
vujudga
kelayotgan
global
tarmoq
jamiyatlari
mutasaddi
va
mutaxassislarni jiddiy tashvishga solayapti. Bu turdagi jamiyatlar o‗zlarini
«kiberinternatsional NET», «Internet bolalari», «Internet fuqarolari
(netizens)» deb nomlashmoqda. Chet ellarda ular Internet orqali yoshlarni
birlashtirib, davlatning rasmiy xabarlariga qarshi chiquvchi xalqaro
kiberuyushma sifatida siyosiy maydonga chiqmoqda. Albatta, bunday
jamiyatlarning faolligi oshib borar ekan, jahonda kechayotgan jarayonlarga
o‗zining salbiy ta‘sirini ko‗rsatishi aniq.
Jahon telekommunikatsiya tarmoqlari va ommaviy axborot vositalari
orqali amalga oshirilayotgan xilma xil tahdidlar turli mamlakatlarda
tashvish uyg‗otmoqda. Ular o‗z madaniyati, an‘analari va ma‘naviy
qadriyatlarini yot axborot ta‘siridan himoya qilish uchun maxsus choralar
ko‗rishga majbur bo‗lmoqdalar. Bu borada jahonning ko‗pgina
mamlakatlarida aholini va avvalo, yoshlarni Internetning salbiy ta‘siridan
himoyalash uchun normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilinayotganini qayd
etish zarur. Misol tariqasida xalqaro amaliyotda ―Kiber jinoyatlar
to‗g‗risida‖ Konvensiya
1
, ―Voyaga etmaganlar uchun xavfsiz Internet va
onlayn resurslarni joriy qilish to‗g‗risida‖ Yevropa Ittifoqi Parlamenti
Assambleyasining tavsiyalari, ―Bola huquqlari to‗g‗risida‖ BMT
Konvensiyasi mavjud.
Mamlakatimizda ham bu sohada tizimli ravishda tashkiliy-huquqiy
tadbirlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, O‗zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2005 yil 28 sentyabrdagi "O‗zbekiston Respublikasining
jamoat ta‘lim axborot tarmog‗ini tashkil etish to‗g‗risida"gi qaroriga
2
muvofiq
ta‘lim va yoshlar bo‗yicha yaratilayotgan axborot resurslari yagona
―ZiyoNET‖ milliy ta‘lim tarmog‗iga birlashtirildi. Bu tarmoqning tashkil
etilishi axborot xurujlariga qarshi turishda muhim omil bo‗lmoqda.
Ayni chog‗da Internetning milliy segmentida faoliyatini yuritayotgan
Kun.uz, Daryo.uz, Xabar.uz kabi internet nashrlarda Hi-Tech, madaniyat,
1
Европейская
Конвенция
по
киберпреступлениям
от
23
ноября
2001
г.
//
Инт.:
http://www.eos.ru/eos_delopr/eos_law/detail.php?ID=32003&SECTION_ID=671
2
―Ўзбекистон Республикасининг жамоат таълим ахборот тармоғини ташкил этиш тўғрисида‖ги Ўзбекистон
Республикаси Президентининг 2005 йил 28 сентябрдаги ПҚ-191-сонли қарори // Ўзбекистон Республикаси
қонун ҳужжатлари тўплами, 2005 й., 40-сон, 305-модда; 2013 й., 45-сон, 584-модда.
125
ilm-fan, hordiq, sport, biznes, davlat boshqaruvi organlari kabi
yo‗nalishlarda veb-saytlar joylashtirilgani, yangi xizmat turlari joriy
etilayotgani ham undan foydalanuvchilar, aynan yoshlar safi kengayishiga
sabab bo‗lmoqda.
Shu bilan birga milliy qonunchiligimizda yoshlarni nosog‗lom
axborotlardan himoyalash mexanizmlari mavjud. ―Ommaviy axborot
vositalari to‗g‗risida‖gi
1
Qonunda ham bu haqda aytib o‗tilgan.
Oxirgi uch yilda jamiyatda axborot va so‗z erkinligini ta‘minlash
borasida juda katta ishlar amalga oshirildi. Leksikonimizda xalq bilan
muloqot, ochiq muloqot, tanqidiy tahlil kabi so‗zlar ko‗p ishlatiliyapti. Barcha
tashkilotlarda matbuot xizmati va matbuot kotibi lavozimlari joriy qilindi.
Shaxsan respublika Prezidentining topshirig‗i asosida barcha darajadagi davlat
organlari mansabdor shaxslari xalq bilan, fuqarolar bilan ochiq muloqotni
yo‗lga qo‗yishdi hamda bunday muloqot doimiy davom etib kelmoqda.
O‗tkazilayotgan ochiq muloqotlarda xalqni qiynayotgan, ularga noqulaylik
tug‗dirayotgan barcha masalalar, muammolar ochiq-oshkora aytilmoqda. Bu
masala va muammolar tegishli mas‘ullar ishtirokida asosan ijobiy hal
qilinmoqda.
Axborot va so‗z erkinligini ta‘minlash borasida qilingan ishlardan biri
sifatida “Xalqaro Press klub” nodavlat tuzilmasi tashkil etilganini hamda
uning samarali faoliyat olib borayotganligini qayd etish joiz. ―Xalqaro Press
klub‖da jamiyatimizda mavjud muammolar tegishli shaxslar ishtirokida jonli
efirda ko‗rib chiqilayapti.
Shuningdek Yoshlar Press klubi faoliyati ham yo‗lga qo‗yildi. Unda
yoshlarni qiynayotgan hamda dolzarb masalalarda muloqotlar olib borilishi
yo‗lga qo‗yilgan.
2016 yil sentabr oyida bosh vazirning virtual qabulxonasi tashkil etilgani
axborot va so‗z erkinligini ta‘minlash, xalq va davlat idoralari ortasida
samarali muloqotni tashkil etish yo‗lga qoyilgani bilan juda katta ahamiyatga
ega voqea bo‗ldi. Ushbu virtual qabulxonaga respublikamizning barcha
fuqarolari o‗zlarining murojaatlarini elektron shaklda yo‗llash imkoniga ega
bo‗ldilar. Keyinchalik ushbu qabulxona Shavkat Mirziyoyev Prezident etib
saylangach Pezidentning virtual qabilxonasiga (www.pm.gov.uz, bu yerda
pm-prezidentga murojaat) aylantirildi. 2019 yil 3 noyabr holatiga virtual
qabulxonaga murojaatlar soni 3322781 tani tashkil etdi.
Respublika Prezidentining 2016 yil 28 dekabrdagi ―Jismoniy va yuridik
shaxslarning murojaatlari bilan ishlash tizimini takomillashtirishga doir chora-
1
―Оммавий ахборот воситалари тўғрисида‖ги Ўзбекистон Республикасининг Қонуни (янги таҳрирда) //
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг ахборотномаси, 2007 й., №1, 4-модда.
126
tadbirlar to‗g‗risida‖gi PF-4904-sonli Farmoni asosida respublikamizning
barcha hududlarida viloyatlar, shaharlar va tumanlarda O‗zbekiston
Respublikasi Prezidentining ―Xalq qabulxonalari‖ tashkil etildi. Xalq
qabulxonalari xalqimizning o‗z muammolariga yechim topadigan dargohga
aylandi.
Xullas, yuqorida zikr etilgan chora-tadbirlarning amalga oshirilishi
ommaviy axborot vositalarining fuqarolikjamiyati institutlari tizimidagi
o‗rni va rolini yanada mustahkamlashga, fuqarolarning so‗z erkinligini
ta‘minlashga qaratilgan konstitutsiyaviy huquqlarini yanada to‗liq
ro‗yobga chiqarishga yordam beradi. Bu esa,
o‗z navbatida,
mamlakatimizda OAV larning barpo etilayotgan fuqarolik jamiyati
tamoyillarini qaror toptirishning muhim omillaridan biriga aylantiradi.
Dostları ilə paylaş: |