Transformatorlarni ishlatish

Transformatorlarga  xizmat  ko‘rsatish  turlari.  Transfor-

matorlarga  operativ  xizmat  ko‘rsatish  quyidagilarni  o‘z  ichiga  oladi: 

ishlash  rejimlarini  boshqarish;  vaqti-vaqti  bilan  va  navbatdan  tashqari 

ko‘riklar  o‘tkazish;  ishlash  rejimlarini  harakterlovchi  va  olingan 

natijalarni tahlil qiluvchi parametr kattaliklarini  vaqti-vaqti bilan nazorat 

qilish;  xavfsiz  texnik  xizmat  ko‘rsatish  va  ta’mirlashni  ta’minlovchi 

tashkiliy-texnik tadbirlarni bajarish.  

Transformatorlarga texnik xizmat ko‘rsatish quyidagilarni o‘z ichiga 

oladi:  rejali-oldini  olish  ta’mirlash  kompleksi  doirasiga  kirmagan, 

izolyasiya  va  kontakt  tizimlari  holatining  oldini  olish,  hamda  sovitish, 

rostlash  va  yong‘inni  o‘chirish  uskunalari  nazorati;  transformator 

izolyasiya  moyini,  kuchlanishni  yuklamali  rostlovchi  qayta  ulash 

qurilmasi  va  kirish  izolyatorlari  baklaridagi  moy  parametrlarini  joiz 

holatda saqlash ishlari, shu qatorda, moy sifatini qayta tiklash (quritish, 

regeneratsiya)  va  to‘ldirish;  aylanuvchi  va  ishqalanuvchi  qismlarni, 

sovitish va kuchlanishni rostlash  qurilmalar podshipniklarini moylash va 

ularga  xizmat  ko‘rsatish;  zaxiradagi  yordamchi  uskunalarni  vaqti-vaqti 

bilan  ishlatib  ko‘rish,  rostlash,  ikkilamchi  zanjir  va  himoya  uskunalari, 

avtomatika, signal beruvchi va boshqarish tizimlarini sozlash, ta’mirlash 

va tekshirish.      

Transformatorlarni rejali-oldini olib ta’mirlash kapital va joriy ta’mir 

va  u  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  sinov  va  o‘lchov  ishlarini  o‘z  ichiga  oladi. 

Transformatorlar rejali-oldini olish asosiy ishlari davriyligi (yillarda) 3-

ilovada keltirilgan. 

Transformatorlarga xizmat ko‘rsatish ishi rejali va navbatdan tashqari 

bo‘lishi  mumkin.  Rejali  ishlar  oldindan  belgilangan hajm  va  muddatda 

bajariladi; rejadan tashqri - transformator yoki uning elementlari buzilishi 

va  shikastlar  paydo  bo‘lishi  bilan  bog‘liq.  Energetika  tizimidagi  kuchli  

transformatorlarga xizmat ko‘rsatish elektr stansiya va elektr tarmoqlari 

korxonalari tomonidan o‘tkaziladi.  

Barcha  kuchaytiruvchi  va  bir  qator  pasaytiruvchi  nimstansiya-larda 

doimo personal navbatchilik qiladi. SHaxar tarmoqlarining va kuchlanishi 

110 kV bo‘lgan pasaytiruvchi nimstansiyalar, hamda  35kV transformator 

---

punktlari  doimiy  personalsiz  ishlaydilar  va  transformatorlarga  hizmat 

ko‘rsatish  ta’mirlash  va  rele  himoyasi  va  sinov  o‘tkazuvchi  operativ 

personal orasida taqsimlanadi. 

Ta’mirlash  xodimlari  (asosan  uskunalarni  ta’mirlaydigan  elektr 

chilangarlar)  injener-texnik  xodimlar  (masterlar,    nimstansiya  guruxlari 

boshliqlari, injener xizmatchilar) raxbarligida transformatorlarda kapital 

va joriy ta’mirlash hamda bir qator ishlatish vazifalarini (moy namunasini 

olish,  izolyatorlarni  artish,  sovitish  qurilmalariga  texnik  xizmat 

ko‘rsatish)  va  sinovning  ba’zi  turlarini  (transformator  chulg‘amlari 

izolyasiyalarini, elektr motor sovitish tizimi va yong‘inni o‘chirish manba 

zanjirini  tekshirish, kontakt tizimi qarshiliklarini o‘lchash ) o‘tkazadilar.  

Operativ  xodimlar  transformatorlarga  operativ  xizmat  ko‘rsatishda 

qatnashadi,  ular  aniqlagan  nuqsonlar  ishlatish  va  ta’mirlash  ishlarini 

rejalashtirishda  e’tiborga  olinadi.  Aniqlangan    nuqsonlar  xaqidagi 

ma’lumotlarni  operativ  xodimlar  maxsus  jurnalga  yozib  qo‘yadilar. 

Bo‘linma  boshlig‘i  jurnalda  mo‘ljallangan  tadbirlar  va  aniqlangan 

nuqsonlarni  bartaraf  etish  muddatini  ko‘rsatadi.  Bundan  tashqari,   

operativ  xodimlar  ta’mirdan  chiqqan  uskunalarni  qabul  qilishda  ham 

ishtirok etadi.  

Rele  himoyasi  va  avtomatika  qurilmalariga  operativ  va  ta’mirlash 

xodimlariga aloqador maxsus xodimlar xizmat ko‘rsatadi.  

Sinovchilar  transformator  izolyasiyasi  va  kontakt  tizimlarini 

profilaktik  tekshiradi,  o‘chirgich  (vыklyuchatel),  ajratkich,    razryadnik, 

sovitish tizimlari va kuchlanishni rostlash v. b. ishlarni amalga oshiradi.  

Bu xodimlar transformatorlarni   kuchlanishi oshib ketishidan saqlaydigan 

tadbirlar  ishlab  chiqadi.  SHuni  ta’kidlash  kerakki,  ba’zi  sinov  turlari 

ta’mirlash xodimlari tomonidan o‘tkazilishi mumkin.