harorat
θ
m
≤ 45
0
S. Quvvat bo‘yicha chegaralash kirish izolyatorlar va
kuchlanishni rostlash qurilmalari tavsiflari orqali aniqlanadi.
Davlat standarti GOST 14209–85 ga muvofiq, izolyasiyaning nisbiy
eskirishini hisoblash quyidagi ketma-ketlikda o‘tkaziladi.
1. YUklanish grafigini o‘zgartirish. O‘lchovlar yoki hisoblash
natijasida olingan yuklanishning uzluksiz yoki diskret grafigi β(t) (5.1-
rasm) da β ≤ 1 uchun t
1
va β ≥ 1 uchun t
2
vaqt oraliqlari ajraliladi.
YUklanishning real grafigi 1 o‘rniga, qizish nuqtai nazaridan ko‘p
pog‘onali ekvivalent grafik 2 bilan almashtiriladi va shundan so‘ng 5.1-
rasmda ko‘rsatilganidek, ekvivalent to‘g‘ri burchakli ikki pog‘onali 3
grafikka keltiriladi. Qo‘p pog‘onali grafik, chulg‘amlarning qizish
bo‘yicha vaqt doimiyi (taxminan 0,5 soat)ga o‘lchovdosh bo‘lgan Δt vaqt
oralig‘ida ekvivalentlash yo‘li bilan aniqlanadi.
So‘ngra t
1
vaqt oralig‘ida boshlang‘ich ekvivalent yuklanish K
1
aniqlanadi:
K
1
=[( β
1
2
Δt
1
+ β
2
2
Δt
2
+ … + β
n
2
Δt
n
)t
1
]
1/2
, (5.5)
bunda β
i
, Δt
i
- nisbiy yuklanish va t
1
vaqt oralig‘ida i-nchi ekvivalent ko‘p
pog‘onali yuklanish grafigining davomiyligi.
Ifoda (5.5) da yordamida t
2
vaqt oralig‘idagi o‘rtacha yuklanish
ortishi K
2
aniqlanadi va yuklanish ortishi K
2
≤ β
m
bo‘yicha chegara
tekshiriladi.
2. Ekvivalent yuklanish grafigi uchun transformator qizishini
hisoblash. Moyning yuqori qatlamlaridagi harorat
θ
m
=θ
c
+υ
m
, (5.6)
bunda θ
c
- sovitish muhiti harorati,
0
S; υ
m
- havo harorati ustidan yuqori
qatlamlardagi moy haroratini ortishi,
0
S.
CHulg‘am eng yuqori nuqtasidagi qiziganlik harorati
θ
yuqn
=θ
c
+υ
m
+υ
om
, (5.7)
bunda, υ
om
– chulg‘amning yuqori qatlamlari haroratining moy yuqori
qatlamlaridagi eng qizigan nuqtasi haroratidan farqi,
0
S.
Ifoda (5.6) dan qizishning barqaror va o‘tkinchi jarayonlari-ni
aniqlashda ham foydalanish mumkin. YUklinishning davomiyligi 0,5
soatdan ortsa, chulg‘am qizishi doimiyiligini e’tiborga olmasa ham
bo‘ladi va yuklanish sakrab o‘zgarganda chulg‘am haroratining farqi υ
om
ham sakrab o‘zgaradi, deb hisoblash mumkin. Moyning qizish
doyimiyligi ma’lum yoki quyidagi ifoda bilan aniqlanadi, deb qabul qilish
mumkin
τ
m
=c
m
G
m
θ
m
/ΣP (5.8)
bunda, c
m
= 1800 Joul / (kg ·
0
S) - moy issiqlik sig‘imi; G
m
- moy og‘irligi,
kg; θ
m
-
moy harorati,
0
S; ΣP – transformator quvvat isroflari yig‘indisi,
Wt.
Isroflar yig‘indisi
ΣP = γ
2
R
0N
+ β
2
R
q’t.N
,
5.1-rasm. Transformatorni o‘zgartirilgan yuklama grafigi:
1 – yuklama real grafigi; 2 – ekvivalent ko‘p pog‘onali yuklama grafigi; 3
– ekvivalent ikki pog‘onali yuklama grafigi