AğASƏF İmran

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şəkil  15. Məhsula görə quruluş 
Funksional quruluş, geniş nomenklatura ilə məhsul buraxan, 
istehsalat və texniki tələbatların tez-tez dəyişdiyi mühitdə fəaliyyət 

---

107
 
 
 
göstərən, həmçinin öz fəaliyyətini geniş beynəlxalq miqyasda – 
müxtəlif sosial-iqtisadi sistemləri və qanunvericiliyi olan ölkələrin 
bazarlarında həyata keçirən təşkilatlar üçün xarakterik deyildir. Bu tip 
təşkilatlar  üçün  divizional quruluş xarakterikdir. Belə quruluşda 
departamentləşdirməyə üstünlük verilir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şəkil  16.  Tələbatçılara görə quruluş 
 
Bu növ təşkilatlara misal olaraq, metallurgiya və kimya sənayesi 
müəssisələrini, həmçinin xammal istehsal edən sənaye sahələrinə aid 
olan firmaları, nəqliyyat təşkilatlarını göstərmək olar. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

108
 
 
 
 
Şəkil  17.  Regional quruluş 
Funksional quruluşlar   səmərəli olmadığına  görə, böyük 
şirkətlərdə divizional quruluşdan istifadə edilməsinə keçilmişdir. Bu 
quruluşun əsas növləri: müxtəlif növ məhsullara, müxtəlif qrup 
tələbatçılara və müxtəlif regionlara yönəldilmiş quruluşlardır (Şəkil 
15,16,17). 
Bütün bunlarla yanaşı alman sosioloqu Veberin təklif etdiyi və 
təcrübədə təkmilləşmiş bürokratik quruluş da geniş tətbiq edilir. Bu 
üsulun mahiyyəti qanuna, norma və normativlərə, eləcə də  əmr və 
sərəncamlara ciddi əməl olunması ilə bağlıdır.   
Həmçinin daha mürəkkəb və iri həcmli layihələrin və texiki-
texnoloji proseslsrin idarə olunmasında matris (şəbəkə) quruluşundan 
istifadə olunur. Bu quruluşun mahiyyəti isə ayrı-ayrı  əməliyyatların 
və proseslərin ayrı-ayrı təşkilatlarda vaxta görə  əlaqələndirilmiş 
şəkildə icra edilməsi ilə bağlıdır.