Yer: Van, Rescate Otel program ve özetler programme and abstracts


Anahtar sözcükler; Osmanlı, tıp tarihi, cerrahi müdahale, hukuki sözleşme



Yüklə 6,58 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə58/77
tarix04.01.2017
ölçüsü6,58 Mb.
#4502
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   77

Anahtar sözcükler; Osmanlı, tıp tarihi, cerrahi müdahale, hukuki sözleşme.
Summary
   Surgery used as a method of medical treatment of diseases is based on ancient 
times. In the historical process, surgical intervention on the human body had begun 
with the influence of knowledge about the human anatomy, diseases and treatments. 
As  parallel  with  civilization,  beginning  time  of  surgical  interventions  to  human 
body changed from society to society. The science of history allows us to have an 
idea about local experiences related to the formation of knowledge and culture to 
cope with diseases, and also provides us with recognizing the impact of spread of 
religions  and  the  mass  immigration  on  this  formation.  When  pre-Islamıc  and 
Turkish-Islamic  periods  in Anatolia  are  considered,  it  is  possible  to  observe  the 
differences in the development of treatment methods in the historical process. As 
known, when Turkish culture began to spread in Anatolia, folk medicine and folk 
remedies which constituted an important part of the culture has been moved to this 
region. Since 14th century, many books about Ottoman medicine has been written 
or translated. It is seen that Ottoman physicians who had a large corpus of informa-
tion on the human body improved their quality and methods related to coping with 
diseases and surgery. Surgery on the human body is a matter which has religious 
and legal aspects. When we look at the practices of Ottoman medicine, we can see 
that the law is formed for the notion of surgical interventions. In this paper, it is 
aimed  to  explain  diseases  treated  through  surgery,  methods  and  some  contracts 
between  patients  and  physicians  in  the  central Anatolian  cities  such  as  Konya, 
Kayseri, Afyon  and  Isparta  in  XVII.  Century  through  texts  to  the  Sharia  Court 
Records.
Key words; Ottoman, history of medicine, surgery, legal contract.
* Assistan Prof. Dr. YYÜ, Faculty of Education, VAN
İbn el-Nefis ve Pulmoner Dolaşımın Keşfi
Ibn al Nafis and the Discovery of Pulmonary Circulation
Alper Tunga KÖKÇÜ *
*Jandarma Eğitim Tabur Komutanlığı, Birinci Basamak Muayene Merkezi
Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı, ÇOMÜ Tıp Fakültesi, Çanakkale, Türkiye
e-mail:alpertungakokcu@hotmail.com
Özet
   Kalbe gelen kanın akciğerlere gidişi ve oksijenlenmiş olarak tekrar kalbe gelişi, 
pulmoner  dolaşım  diğer  adıyla  küçük  dolaşım  olarak  adlandırılır.  Pulmoner 
dolaşımın  keşfi  insan  anatomisi  ve  fizyolojisinin  anlaşılmasına  önemli  bir  katkı 
sağlamıştır.
   Hipokrat, Galen ve İbn-i Sina’nın kan dolaşımına ilişkin teorilerinde pulmoner 
dolaşım tanımlanmamıştı. Pulmoner dolaşımın bulunması, 20. yüzyıla kadar Serve-
tus,  Colombo  ve  Harvey  gibi  batılı  bilim  adamlarına  atfedilmiştir. Almanya’da 
öğrenim  gören  Mısırlı  hekim  Muhyi-al-din  Al-Tatawi  1924  yılında  hazırlamış 
olduğu doktora tezinde, küçük kan dolaşımının ilk olarak İbn Nefis tarafından tarif 
edildiğini  belirtmiştir.  İlk  başlarda  bilim  çevrelerinde  kabul  görmeyen  bu  görüş 
daha sonra batılı bilim adamları tarafından da teyit edilmiştir.
 
 
   Ortaçağ batı tıbbında dogmatik bir yaklaşım hakimken, aynı dönemde islam tıbbı 
altın çağını yaşamıştır. Pulmoner dolaşımın tanımlanması da ilk olarak müslüman 
bir hekim olan İbn Nefis tarafından “Şerh-i Teşrih el-Kanun” adlı eserinde, batılı 
bilim adamlarından üç asır önce 13. yüzyılda yapılmıştır.
 
 
Summary
   Pulmonary circulation also known as lesser circulation is the movement of blood 
from the heart, to the lungs, and back to the heart again. Discovery of the pulmonary 
circulation made a significant contribution to the understanding of human anatomy 
and physiology.
   The pulmonary circulation was not defined in Hippocrates, Galen and Avicenna's 
theories  on  blood  circulation.  Discovery  of  the  pulmonary  circulation  had  been 
attributed  to  the  western  scientists  Servetus,  Colombo  and  Harvey  until  20th 
century. Mohey Al-Din Tatavi, the Egyptian physician while educating in Germany 
stated in his doctoral dissertation in 1924 that the pulmonary circulation had been 
first described by Ibn al Nafis. In the first instance, this thesis hadn’t been accepted 
by the western scientists, later on it was confirmed by them.
   While a dogmatic approach dominating in the medieval western medicine, the 
golden age of Islamic medicine was prevailing at the same period. Ibn al Nafis, a 
Muslim physician had described the pulmonary circulation in his book “Sharah al 
Tashreeh  al  Qanoon”  in  the  13th  century  almost  three  centuries  before  western 
scientists. 
“Nevsal-ı Afiyet” ve “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
“Nevsal-ı Afiye”t and “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
Engin KURT*, S.Eray YURDAKUL*
*Yrd.Doç.Dr.
**Dr.
Gülhane Askeri Tıp Fakültesi
Tıp Tarihi ve Deontoloji AD
Etlik / ANKARA
enkurt@gata.edu.tr
Özet
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın ülkemizde çağdaş doğum biliminin öncülerindendir. 
1862'de  İstanbul'da  doğmuştur.  İlk  öğrenimini  Priştine  ve  Kosova'da 
tamamlamıştır. Daha sonar Kuleli Askeri Lisesi'ni bitirmiştir. 1885 yılında Mekteb-i 
Tıbbiye-i Şahane'yi (Tıp Okulu) Yüzbaşı rütbesiyle bitirmiştir. Bir dönem Yunani-
stan sınırında Askeri Hekim olarak görev yapmıştır. 1887'de Paris'e uzmanlaşmak 
için gitmiştir. Paris'teki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul'a dönmüştür.
Prof. Dr. Besim Ömer Paşa tarafından, İstanbul’da 1315 (1899), 1316 (1900), 1320 
(1904) ve 1322 (1906) yıllarında, 4 sayı olarak yayınlanan “Nevsâl-i Âfiyet” adlı 
yıllıklar, tıp alanında önemli bilgiler içermektedir. Bu eserlerde yer alan  yazılarda 
halka yönelik sağlık konuları ve haberler yer almaktadır. Bununla birlikte ülkede tıp 
alanında yapılan yenilikler, tıp kurumları ve tanınmış hekimler hakkında bilgiler 
içermektedir. Bu çalışmada ise "Hikemiyat-ı Tıbbiye" başlıklı konu,  çağdaş Türk 
Dili ile sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Paşa, Hikemiyat-ı Tıbbiye, 
Özlü Sözler.
Summary
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın in our country, one of the pioneers of the science of 
contemporary  birth.  He  was  born  in  Istanbul  in  1862.  He  completed  his  earlier 
education in Pristina and Kosovo. Then graduated from the Military High School. 
He graduated from the School "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane" (Medical School) with 
the rank of Captain in 1885. In a period he worked as military physicians at the 
border of Greece. He went to Paris in 1887 to be specialize. After studying in Paris 
he returned to Istanbul in 1891.
Medicinal books called “Nevsâl-i Âfiyet” was published by Prof. Dr. Besim Ömer 
Pasha in İstanbul in 1315 (1899), 1316 (1900). 1320 (1904) and 1322 (1906) years 
as four issues. These books are containing actuel and important health news and 
articles. In these books situated the works for the public health issues. However the 
innovations made in the field of medicine in the country medical institutions and 
information about well-known physician contains. In this study, the "Hikemiyat-ı 
Tıbbiye" topic, will be presented with contemporary Turkish language.
Key Words:  Nevsâl-i  Âfiyet,  Besim  Ömer  Pasha,  Hikemiyat-ı Tıbbiye, Apo-
thegm
137

XVII . Yüzyılda Orta Anadolu’da Cerrahlık ve Hukuki 
Boyutu
Surgery and Its Legal Aspects in the XVII. Century in Cen-
tral Anatolia
*Kemal KAYA 
*Yard. Doç. Dr. , YYÜ, Eğitim Fakültesi, VAN
e-mail:kemalkaya@gmail.com
Özet
  Tıbbi hastalıkların tedavisinde bir yöntem olarak kullanılan cerrahinin geçmişi çok 
eskilere  dayanmaktadır.  Tarihi  süreç  içerisinde  insan  anatomisi,  hastalıklar  ve 
tedavileri hakkında bilgi birikiminin etkisiyle hasta bedenine cerrahi müdahalelerde 
bulunulmaya başlanmıştır. İnsanların medenileşme süreciyle, insan bedenine yöne-
lik cerrahi müdahale bazı toplumlarda erken, bazılarında ise daha geç başlamıştır. 
Tarih  bilimi  hastalıklarla  mücadele  etme  bilgi  ve  kültürünün  oluşmasında  yerel 
tecrübeler  kadar  dinlerin  yayılışı  ve  kitlesel  göçlerin  de  etkisi  olduğu  sonucuna 
varmamıza imkân vermektedir. Anadolu coğrafyasını İslam öncesi ve Türk-İslam 
dönemleri  açısından  değerlendirdiğimizde  tarihsel  süreç  içerisinde  hastalıklar  ve 
tedavi  yöntemlerine  ilişkin  gelişimde  farklılıkları  daha  iyi  gözlemlemek  imkân 
dâhilindedir.  Bilindiği  gibi  Türk  kültürünün  Anadolu'da  boy  göstermesiyle,  bu 
kültürün  önemli  bir  bölümünü  oluşturan  halk  hekimliği  ve  halk  ilaçları  da  bu 
coğrafyaya  taşınmıştır.  14.  yüzyıldan  itibaren  Osmanlı  tıbbı  ile  ilgili  telif  ve 
tercüme birçok eser yazılmıştır. Geniş bir bilgi külliyatına yaslanan Osmanlı hekim-
lerinin  hastalıklarla  mücadele  ve  insan  bedenine  cerrahi  müdahalede  bulunma 
yöntem  ve  niteliklerini  oldukça  iyileştirdikleri  görülmektedir.  insan  bedenine 
cerrahi  müdahale,  dini  ve  hukuki  boyutu  olan  bir  meseledir.  Osmanlı  tıbbının 
uygulamalarına baktığımızda cerrahi müdahaleler konusunda bir hukuk nosyonu-
nun  teşkil  edildiğini  görmekteyiz.  Bu  bildiride  XVII.  Yüzyılda  orta  Anadolu  
kentleri olan Konya, Kayseri, Afyon ve Isparta örneklerinde cerrahi müdahalede 
bulunulan  hastalıklar,  yöntemler  ve  bu  konularda  hasta  ile  hekimler  arasında 
hazırlanmış olan sözleşme metinleri üzerinden dönemin Osmanlı tıbbına Şer’iyye 
Sicilleri penceresinden bir kapı aralanmaya çalışılmıştır.
Anahtar sözcükler; Osmanlı, tıp tarihi, cerrahi müdahale, hukuki sözleşme.
Summary
   Surgery used as a method of medical treatment of diseases is based on ancient 
times. In the historical process, surgical intervention on the human body had begun 
with the influence of knowledge about the human anatomy, diseases and treatments. 
As  parallel  with  civilization,  beginning  time  of  surgical  interventions  to  human 
body changed from society to society. The science of history allows us to have an 
idea about local experiences related to the formation of knowledge and culture to 
cope with diseases, and also provides us with recognizing the impact of spread of 
religions  and  the  mass  immigration  on  this  formation.  When  pre-Islamıc  and 
Turkish-Islamic  periods  in Anatolia  are  considered,  it  is  possible  to  observe  the 
differences in the development of treatment methods in the historical process. As 
known, when Turkish culture began to spread in Anatolia, folk medicine and folk 
remedies which constituted an important part of the culture has been moved to this 
region. Since 14th century, many books about Ottoman medicine has been written 
or translated. It is seen that Ottoman physicians who had a large corpus of informa-
tion on the human body improved their quality and methods related to coping with 
diseases and surgery. Surgery on the human body is a matter which has religious 
and legal aspects. When we look at the practices of Ottoman medicine, we can see 
that the law is formed for the notion of surgical interventions. In this paper, it is 
aimed  to  explain  diseases  treated  through  surgery,  methods  and  some  contracts 
between  patients  and  physicians  in  the  central Anatolian  cities  such  as  Konya, 
Kayseri, Afyon  and  Isparta  in  XVII.  Century  through  texts  to  the  Sharia  Court 
Records.
Key words; Ottoman, history of medicine, surgery, legal contract.
* Assistan Prof. Dr. YYÜ, Faculty of Education, VAN
İbn el-Nefis ve Pulmoner Dolaşımın Keşfi
Ibn al Nafis and the Discovery of Pulmonary Circulation
Alper Tunga KÖKÇÜ *
*Jandarma Eğitim Tabur Komutanlığı, Birinci Basamak Muayene Merkezi
Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı, ÇOMÜ Tıp Fakültesi, Çanakkale, Türkiye
e-mail:alpertungakokcu@hotmail.com
Özet
   Kalbe gelen kanın akciğerlere gidişi ve oksijenlenmiş olarak tekrar kalbe gelişi, 
pulmoner  dolaşım  diğer  adıyla  küçük  dolaşım  olarak  adlandırılır.  Pulmoner 
dolaşımın  keşfi  insan  anatomisi  ve  fizyolojisinin  anlaşılmasına  önemli  bir  katkı 
sağlamıştır.
   Hipokrat, Galen ve İbn-i Sina’nın kan dolaşımına ilişkin teorilerinde pulmoner 
dolaşım tanımlanmamıştı. Pulmoner dolaşımın bulunması, 20. yüzyıla kadar Serve-
tus,  Colombo  ve  Harvey  gibi  batılı  bilim  adamlarına  atfedilmiştir. Almanya’da 
öğrenim  gören  Mısırlı  hekim  Muhyi-al-din  Al-Tatawi  1924  yılında  hazırlamış 
olduğu doktora tezinde, küçük kan dolaşımının ilk olarak İbn Nefis tarafından tarif 
edildiğini  belirtmiştir.  İlk  başlarda  bilim  çevrelerinde  kabul  görmeyen  bu  görüş 
daha sonra batılı bilim adamları tarafından da teyit edilmiştir.
 
 
   Ortaçağ batı tıbbında dogmatik bir yaklaşım hakimken, aynı dönemde islam tıbbı 
altın çağını yaşamıştır. Pulmoner dolaşımın tanımlanması da ilk olarak müslüman 
bir hekim olan İbn Nefis tarafından “Şerh-i Teşrih el-Kanun” adlı eserinde, batılı 
bilim adamlarından üç asır önce 13. yüzyılda yapılmıştır.
 
 
Summary
   Pulmonary circulation also known as lesser circulation is the movement of blood 
from the heart, to the lungs, and back to the heart again. Discovery of the pulmonary 
circulation made a significant contribution to the understanding of human anatomy 
and physiology.
   The pulmonary circulation was not defined in Hippocrates, Galen and Avicenna's 
theories  on  blood  circulation.  Discovery  of  the  pulmonary  circulation  had  been 
attributed  to  the  western  scientists  Servetus,  Colombo  and  Harvey  until  20th 
century. Mohey Al-Din Tatavi, the Egyptian physician while educating in Germany 
stated in his doctoral dissertation in 1924 that the pulmonary circulation had been 
first described by Ibn al Nafis. In the first instance, this thesis hadn’t been accepted 
by the western scientists, later on it was confirmed by them.
   While a dogmatic approach dominating in the medieval western medicine, the 
golden age of Islamic medicine was prevailing at the same period. Ibn al Nafis, a 
Muslim physician had described the pulmonary circulation in his book “Sharah al 
Tashreeh  al  Qanoon”  in  the  13th  century  almost  three  centuries  before  western 
scientists. 
“Nevsal-ı Afiyet” ve “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
“Nevsal-ı Afiye”t and “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
Engin KURT*, S.Eray YURDAKUL*
*Yrd.Doç.Dr.
**Dr.
Gülhane Askeri Tıp Fakültesi
Tıp Tarihi ve Deontoloji AD
Etlik / ANKARA
enkurt@gata.edu.tr
Özet
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın ülkemizde çağdaş doğum biliminin öncülerindendir. 
1862'de  İstanbul'da  doğmuştur.  İlk  öğrenimini  Priştine  ve  Kosova'da 
tamamlamıştır. Daha sonar Kuleli Askeri Lisesi'ni bitirmiştir. 1885 yılında Mekteb-i 
Tıbbiye-i Şahane'yi (Tıp Okulu) Yüzbaşı rütbesiyle bitirmiştir. Bir dönem Yunani-
stan sınırında Askeri Hekim olarak görev yapmıştır. 1887'de Paris'e uzmanlaşmak 
için gitmiştir. Paris'teki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul'a dönmüştür.
Prof. Dr. Besim Ömer Paşa tarafından, İstanbul’da 1315 (1899), 1316 (1900), 1320 
(1904) ve 1322 (1906) yıllarında, 4 sayı olarak yayınlanan “Nevsâl-i Âfiyet” adlı 
yıllıklar, tıp alanında önemli bilgiler içermektedir. Bu eserlerde yer alan  yazılarda 
halka yönelik sağlık konuları ve haberler yer almaktadır. Bununla birlikte ülkede tıp 
alanında yapılan yenilikler, tıp kurumları ve tanınmış hekimler hakkında bilgiler 
içermektedir. Bu çalışmada ise "Hikemiyat-ı Tıbbiye" başlıklı konu,  çağdaş Türk 
Dili ile sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Paşa, Hikemiyat-ı Tıbbiye, 
Özlü Sözler.
Summary
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın in our country, one of the pioneers of the science of 
contemporary  birth.  He  was  born  in  Istanbul  in  1862.  He  completed  his  earlier 
education in Pristina and Kosovo. Then graduated from the Military High School. 
He graduated from the School "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane" (Medical School) with 
the rank of Captain in 1885. In a period he worked as military physicians at the 
border of Greece. He went to Paris in 1887 to be specialize. After studying in Paris 
he returned to Istanbul in 1891.
Medicinal books called “Nevsâl-i Âfiyet” was published by Prof. Dr. Besim Ömer 
Pasha in İstanbul in 1315 (1899), 1316 (1900). 1320 (1904) and 1322 (1906) years 
as four issues. These books are containing actuel and important health news and 
articles. In these books situated the works for the public health issues. However the 
innovations made in the field of medicine in the country medical institutions and 
information about well-known physician contains. In this study, the "Hikemiyat-ı 
Tıbbiye" topic, will be presented with contemporary Turkish language.
Key Words:  Nevsâl-i  Âfiyet,  Besim  Ömer  Pasha,  Hikemiyat-ı Tıbbiye, Apo-
thegm
138

XVII . Yüzyılda Orta Anadolu’da Cerrahlık ve Hukuki 
Boyutu
Surgery and Its Legal Aspects in the XVII. Century in Cen-
tral Anatolia
*Kemal KAYA 
*Yard. Doç. Dr. , YYÜ, Eğitim Fakültesi, VAN
e-mail:kemalkaya@gmail.com
Özet
  Tıbbi hastalıkların tedavisinde bir yöntem olarak kullanılan cerrahinin geçmişi çok 
eskilere  dayanmaktadır.  Tarihi  süreç  içerisinde  insan  anatomisi,  hastalıklar  ve 
tedavileri hakkında bilgi birikiminin etkisiyle hasta bedenine cerrahi müdahalelerde 
bulunulmaya başlanmıştır. İnsanların medenileşme süreciyle, insan bedenine yöne-
lik cerrahi müdahale bazı toplumlarda erken, bazılarında ise daha geç başlamıştır. 
Tarih  bilimi  hastalıklarla  mücadele  etme  bilgi  ve  kültürünün  oluşmasında  yerel 
tecrübeler  kadar  dinlerin  yayılışı  ve  kitlesel  göçlerin  de  etkisi  olduğu  sonucuna 
varmamıza imkân vermektedir. Anadolu coğrafyasını İslam öncesi ve Türk-İslam 
dönemleri  açısından  değerlendirdiğimizde  tarihsel  süreç  içerisinde  hastalıklar  ve 
tedavi  yöntemlerine  ilişkin  gelişimde  farklılıkları  daha  iyi  gözlemlemek  imkân 
dâhilindedir.  Bilindiği  gibi  Türk  kültürünün  Anadolu'da  boy  göstermesiyle,  bu 
kültürün  önemli  bir  bölümünü  oluşturan  halk  hekimliği  ve  halk  ilaçları  da  bu 
coğrafyaya  taşınmıştır.  14.  yüzyıldan  itibaren  Osmanlı  tıbbı  ile  ilgili  telif  ve 
tercüme birçok eser yazılmıştır. Geniş bir bilgi külliyatına yaslanan Osmanlı hekim-
lerinin  hastalıklarla  mücadele  ve  insan  bedenine  cerrahi  müdahalede  bulunma 
yöntem  ve  niteliklerini  oldukça  iyileştirdikleri  görülmektedir.  insan  bedenine 
cerrahi  müdahale,  dini  ve  hukuki  boyutu  olan  bir  meseledir.  Osmanlı  tıbbının 
uygulamalarına baktığımızda cerrahi müdahaleler konusunda bir hukuk nosyonu-
nun  teşkil  edildiğini  görmekteyiz.  Bu  bildiride  XVII.  Yüzyılda  orta  Anadolu  
kentleri olan Konya, Kayseri, Afyon ve Isparta örneklerinde cerrahi müdahalede 
bulunulan  hastalıklar,  yöntemler  ve  bu  konularda  hasta  ile  hekimler  arasında 
hazırlanmış olan sözleşme metinleri üzerinden dönemin Osmanlı tıbbına Şer’iyye 
Sicilleri penceresinden bir kapı aralanmaya çalışılmıştır.
Anahtar sözcükler; Osmanlı, tıp tarihi, cerrahi müdahale, hukuki sözleşme.
Summary
   Surgery used as a method of medical treatment of diseases is based on ancient 
times. In the historical process, surgical intervention on the human body had begun 
with the influence of knowledge about the human anatomy, diseases and treatments. 
As  parallel  with  civilization,  beginning  time  of  surgical  interventions  to  human 
body changed from society to society. The science of history allows us to have an 
idea about local experiences related to the formation of knowledge and culture to 
cope with diseases, and also provides us with recognizing the impact of spread of 
religions  and  the  mass  immigration  on  this  formation.  When  pre-Islamıc  and 
Turkish-Islamic  periods  in Anatolia  are  considered,  it  is  possible  to  observe  the 
differences in the development of treatment methods in the historical process. As 
known, when Turkish culture began to spread in Anatolia, folk medicine and folk 
remedies which constituted an important part of the culture has been moved to this 
region. Since 14th century, many books about Ottoman medicine has been written 
or translated. It is seen that Ottoman physicians who had a large corpus of informa-
tion on the human body improved their quality and methods related to coping with 
diseases and surgery. Surgery on the human body is a matter which has religious 
and legal aspects. When we look at the practices of Ottoman medicine, we can see 
that the law is formed for the notion of surgical interventions. In this paper, it is 
aimed  to  explain  diseases  treated  through  surgery,  methods  and  some  contracts 
between  patients  and  physicians  in  the  central Anatolian  cities  such  as  Konya, 
Kayseri, Afyon  and  Isparta  in  XVII.  Century  through  texts  to  the  Sharia  Court 
Records.
Key words; Ottoman, history of medicine, surgery, legal contract.
* Assistan Prof. Dr. YYÜ, Faculty of Education, VAN
“Nevsal-ı Afiyet” ve “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
“Nevsal-ı Afiye”t and “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
Engin KURT*, S.Eray YURDAKUL*
*Yrd.Doç.Dr.
**Dr.
Gülhane Askeri Tıp Fakültesi
Tıp Tarihi ve Deontoloji AD
Etlik / ANKARA
enkurt@gata.edu.tr
Özet
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın ülkemizde çağdaş doğum biliminin öncülerindendir. 
1862'de  İstanbul'da  doğmuştur.  İlk  öğrenimini  Priştine  ve  Kosova'da 
tamamlamıştır. Daha sonar Kuleli Askeri Lisesi'ni bitirmiştir. 1885 yılında Mekteb-i 
Tıbbiye-i Şahane'yi (Tıp Okulu) Yüzbaşı rütbesiyle bitirmiştir. Bir dönem Yunani-
stan sınırında Askeri Hekim olarak görev yapmıştır. 1887'de Paris'e uzmanlaşmak 
için gitmiştir. Paris'teki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul'a dönmüştür.
Prof. Dr. Besim Ömer Paşa tarafından, İstanbul’da 1315 (1899), 1316 (1900), 1320 
(1904) ve 1322 (1906) yıllarında, 4 sayı olarak yayınlanan “Nevsâl-i Âfiyet” adlı 
yıllıklar, tıp alanında önemli bilgiler içermektedir. Bu eserlerde yer alan  yazılarda 
halka yönelik sağlık konuları ve haberler yer almaktadır. Bununla birlikte ülkede tıp 
alanında yapılan yenilikler, tıp kurumları ve tanınmış hekimler hakkında bilgiler 
içermektedir. Bu çalışmada ise "Hikemiyat-ı Tıbbiye" başlıklı konu,  çağdaş Türk 
Dili ile sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Paşa, Hikemiyat-ı Tıbbiye, 
Özlü Sözler.
Summary
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın in our country, one of the pioneers of the science of 
contemporary  birth.  He  was  born  in  Istanbul  in  1862.  He  completed  his  earlier 
education in Pristina and Kosovo. Then graduated from the Military High School. 
He graduated from the School "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane" (Medical School) with 
the rank of Captain in 1885. In a period he worked as military physicians at the 
border of Greece. He went to Paris in 1887 to be specialize. After studying in Paris 
he returned to Istanbul in 1891.
Medicinal books called “Nevsâl-i Âfiyet” was published by Prof. Dr. Besim Ömer 
Pasha in İstanbul in 1315 (1899), 1316 (1900). 1320 (1904) and 1322 (1906) years 
as four issues. These books are containing actuel and important health news and 
articles. In these books situated the works for the public health issues. However the 
innovations made in the field of medicine in the country medical institutions and 
information about well-known physician contains. In this study, the "Hikemiyat-ı 
Tıbbiye" topic, will be presented with contemporary Turkish language.
Key Words:  Nevsâl-i  Âfiyet,  Besim  Ömer  Pasha,  Hikemiyat-ı Tıbbiye, Apo-
thegm
139

“Nevsal-ı Afiyet” ve “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
“Nevsal-ı Afiye”t and “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
Engin KURT*, S.Eray YURDAKUL*
*Yrd.Doç.Dr.
**Dr.
Gülhane Askeri Tıp Fakültesi
Tıp Tarihi ve Deontoloji AD
Etlik / ANKARA
enkurt@gata.edu.tr
Özet
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın ülkemizde çağdaş doğum biliminin öncülerindendir. 
1862'de  İstanbul'da  doğmuştur.  İlk  öğrenimini  Priştine  ve  Kosova'da 
tamamlamıştır. Daha sonar Kuleli Askeri Lisesi'ni bitirmiştir. 1885 yılında Mekteb-i 
Tıbbiye-i Şahane'yi (Tıp Okulu) Yüzbaşı rütbesiyle bitirmiştir. Bir dönem Yunani-
stan sınırında Askeri Hekim olarak görev yapmıştır. 1887'de Paris'e uzmanlaşmak 
için gitmiştir. Paris'teki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul'a dönmüştür.
Prof. Dr. Besim Ömer Paşa tarafından, İstanbul’da 1315 (1899), 1316 (1900), 1320 
(1904) ve 1322 (1906) yıllarında, 4 sayı olarak yayınlanan “Nevsâl-i Âfiyet” adlı 
yıllıklar, tıp alanında önemli bilgiler içermektedir. Bu eserlerde yer alan  yazılarda 
halka yönelik sağlık konuları ve haberler yer almaktadır. Bununla birlikte ülkede tıp 
alanında yapılan yenilikler, tıp kurumları ve tanınmış hekimler hakkında bilgiler 
içermektedir. Bu çalışmada ise "Hikemiyat-ı Tıbbiye" başlıklı konu,  çağdaş Türk 
Dili ile sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Paşa, Hikemiyat-ı Tıbbiye, 
Özlü Sözler.
Summary
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın in our country, one of the pioneers of the science of 
contemporary  birth.  He  was  born  in  Istanbul  in  1862.  He  completed  his  earlier 
education in Pristina and Kosovo. Then graduated from the Military High School. 
He graduated from the School "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane" (Medical School) with 
the rank of Captain in 1885. In a period he worked as military physicians at the 
border of Greece. He went to Paris in 1887 to be specialize. After studying in Paris 
he returned to Istanbul in 1891.
Medicinal books called “Nevsâl-i Âfiyet” was published by Prof. Dr. Besim Ömer 
Pasha in İstanbul in 1315 (1899), 1316 (1900). 1320 (1904) and 1322 (1906) years 
as four issues. These books are containing actuel and important health news and 
articles. In these books situated the works for the public health issues. However the 
innovations made in the field of medicine in the country medical institutions and 
information about well-known physician contains. In this study, the "Hikemiyat-ı 
Tıbbiye" topic, will be presented with contemporary Turkish language.
Key Words:  Nevsâl-i  Âfiyet,  Besim  Ömer  Pasha,  Hikemiyat-ı Tıbbiye, Apo-
thegm
140

“Nevsal-ı Afiyet” ve “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
“Nevsal-ı Afiye”t and “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
Engin KURT*, S.Eray YURDAKUL*
*Yrd.Doç.Dr.
**Dr.
Gülhane Askeri Tıp Fakültesi
Tıp Tarihi ve Deontoloji AD
Etlik / ANKARA
enkurt@gata.edu.tr
Özet
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın ülkemizde çağdaş doğum biliminin öncülerindendir. 
1862'de  İstanbul'da  doğmuştur.  İlk  öğrenimini  Priştine  ve  Kosova'da 
tamamlamıştır. Daha sonar Kuleli Askeri Lisesi'ni bitirmiştir. 1885 yılında Mekteb-i 
Tıbbiye-i Şahane'yi (Tıp Okulu) Yüzbaşı rütbesiyle bitirmiştir. Bir dönem Yunani-
stan sınırında Askeri Hekim olarak görev yapmıştır. 1887'de Paris'e uzmanlaşmak 
için gitmiştir. Paris'teki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul'a dönmüştür.
Prof. Dr. Besim Ömer Paşa tarafından, İstanbul’da 1315 (1899), 1316 (1900), 1320 
(1904) ve 1322 (1906) yıllarında, 4 sayı olarak yayınlanan “Nevsâl-i Âfiyet” adlı 
yıllıklar, tıp alanında önemli bilgiler içermektedir. Bu eserlerde yer alan  yazılarda 
halka yönelik sağlık konuları ve haberler yer almaktadır. Bununla birlikte ülkede tıp 
alanında yapılan yenilikler, tıp kurumları ve tanınmış hekimler hakkında bilgiler 
içermektedir. Bu çalışmada ise "Hikemiyat-ı Tıbbiye" başlıklı konu,  çağdaş Türk 
Dili ile sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Paşa, Hikemiyat-ı Tıbbiye, 
Özlü Sözler.
Summary
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın in our country, one of the pioneers of the science of 
contemporary  birth.  He  was  born  in  Istanbul  in  1862.  He  completed  his  earlier 
education in Pristina and Kosovo. Then graduated from the Military High School. 
He graduated from the School "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane" (Medical School) with 
the rank of Captain in 1885. In a period he worked as military physicians at the 
border of Greece. He went to Paris in 1887 to be specialize. After studying in Paris 
he returned to Istanbul in 1891.
Medicinal books called “Nevsâl-i Âfiyet” was published by Prof. Dr. Besim Ömer 
Pasha in İstanbul in 1315 (1899), 1316 (1900). 1320 (1904) and 1322 (1906) years 
as four issues. These books are containing actuel and important health news and 
articles. In these books situated the works for the public health issues. However the 
innovations made in the field of medicine in the country medical institutions and 
information about well-known physician contains. In this study, the "Hikemiyat-ı 
Tıbbiye" topic, will be presented with contemporary Turkish language.
Key Words:  Nevsâl-i  Âfiyet,  Besim  Ömer  Pasha,  Hikemiyat-ı Tıbbiye, Apo-
thegm
Havacılık Tıbbı ve Eskişehir Asker Hastanesi
Aeronautical Medicine and Eskişehir Military Hospital 
Engin KURT
Yrd.Doç.Dr.GATA Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji ABD - Etlik / 
ANKARA
e-mail: enkurt68@gata.edu.tr
Özet
 Osmanlı idaresinde yedek birliklerin merkezi olan Eskişe¬hir'de, askeri sıhhi faali-
yetlere  Birinci  Dünya  Savaşı  başlarından  itibaren  rastlanılmaktadır.  İlk  olarak, 
İstanbul, Ankara, Konya ve İzmir istikametlerinden getirilen yaralıların bakım ve 
tedavisi  için  Eskişehir’de  istasyon  yakınlarında  bir  yer  satın  alınarak  tecrithane 
kurulmuş ve burada faaliyete başlanmıştır. Ancak mütareke döneminde Eskişehir’e 
kadar  gelen  İngiliz  kuvvetlerinin  baskısı  ile  burası  lağvedilmiş  ve  Buğday 
Pazarı’nda bir kilisede küçük bir hastane açılarak faaliyetlerine devam etmiştir. Bir 
süre  sonra,  şimdiki Adalet  İlköğretim  Okulu  olan  Fransız  Okulu  hastane  olarak 
kullanılmıştır.  Okulun  kilisesi  cerrahi  vakalara  ayrılmış  ve  mutfağı  da  ameliyat 
salonuna çevrilmiştir. Operatör Doktor Gaffar Bey ve yardımcılığına verilen Doktor 
Cevdet Gönenden Bey’lerin gayretli çalışmaları ile burada faaliyete başlanmıştır. 
Savaşın  başlamasından  sonra  Eskişehir’i  işgal  eden  Yunanlılar,  burayı  kendi 
hastaları için kullanmaya devam etmişlerdir. 
Zaman zaman Eskişehir’in değişik yerlerinde açılıp kapanmış olan asker hastanesi 
binasının  inşası,  o  günün  parası  ile  1.000.000  lira  harcanarak  Ekim  1948’de 
tamamlanmış ve 27 Ekim 1948’de de bugünkü modern binanın açılışı yapılmıştır. 
Bu  çalışmada,  Eskişehir Asker  Hastanesi’nin  kentsel  yerleşim  kültürü  açısından 
tarihsel süreç içerisindeki gelişimi ayrıntılı olarak ele alınarak değerlendirilmiştir.   
Anahtar Kelimeler: Eskişehir, Asker, Hastane.
Summary
In Eskişehir, the center of reserve troops under Ottoman administration, military 
medical  activities  have  been  encountered  since  the  commencement  of  the  First 
World War. In order to care for and treat the wounded who had been evacuated from 
Istanbul, Ankara, Konya and Izmir, firstly a place close to Eskişehir Train Station 
was bought and a tecrithane (:isolation house) was founded, then these activities 
commenced.  However,  during  the Armistice  Period,  under  the  pressure  of  the 
British troops reaching Eskişehir, this place has been abolished and a small hospital 
in a church at the Buğday Pazarı was founded and the activities have continued. 
After a period, the French School, currently Adalet Primary Education School, was 
used as a hospital. The church of the school was reserved for surgical cases and the 
kitchen was transformed into an operating theater. Activities have commenced here 
due to the zealous efforts of Surgeon Gaffar Bey and his assistant, Surgeon Cevdet 
Gönenden  Bey. After  the  commencement  of  the  war,  the  Greeks  who  occupied 
Eskişehir have kept using this place for their own patients.
The current modern hospital building was opened at September 27th, 1948 after 
being completed at a cost of 1000000 liras of that period following a series of differ-
ent hospital locations in Eskişehir throughout the time. In this study, the detailed 
development of Eskişehir Soldier Hospital in the historical period through the point 
of urban settlement was evaluated.
Key Words: Eskişehir, Soldier, Hospital.
141

“Nevsal-ı Afiyet” ve “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
“Nevsal-ı Afiye”t and “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
Engin KURT*, S.Eray YURDAKUL*
*Yrd.Doç.Dr.
**Dr.
Gülhane Askeri Tıp Fakültesi
Tıp Tarihi ve Deontoloji AD
Etlik / ANKARA
enkurt@gata.edu.tr
Özet
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın ülkemizde çağdaş doğum biliminin öncülerindendir. 
1862'de  İstanbul'da  doğmuştur.  İlk  öğrenimini  Priştine  ve  Kosova'da 
tamamlamıştır. Daha sonar Kuleli Askeri Lisesi'ni bitirmiştir. 1885 yılında Mekteb-i 
Tıbbiye-i Şahane'yi (Tıp Okulu) Yüzbaşı rütbesiyle bitirmiştir. Bir dönem Yunani-
stan sınırında Askeri Hekim olarak görev yapmıştır. 1887'de Paris'e uzmanlaşmak 
için gitmiştir. Paris'teki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul'a dönmüştür.
Prof. Dr. Besim Ömer Paşa tarafından, İstanbul’da 1315 (1899), 1316 (1900), 1320 
(1904) ve 1322 (1906) yıllarında, 4 sayı olarak yayınlanan “Nevsâl-i Âfiyet” adlı 
yıllıklar, tıp alanında önemli bilgiler içermektedir. Bu eserlerde yer alan  yazılarda 
halka yönelik sağlık konuları ve haberler yer almaktadır. Bununla birlikte ülkede tıp 
alanında yapılan yenilikler, tıp kurumları ve tanınmış hekimler hakkında bilgiler 
içermektedir. Bu çalışmada ise "Hikemiyat-ı Tıbbiye" başlıklı konu,  çağdaş Türk 
Dili ile sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Paşa, Hikemiyat-ı Tıbbiye, 
Özlü Sözler.
Summary
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın in our country, one of the pioneers of the science of 
contemporary  birth.  He  was  born  in  Istanbul  in  1862.  He  completed  his  earlier 
education in Pristina and Kosovo. Then graduated from the Military High School. 
He graduated from the School "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane" (Medical School) with 
the rank of Captain in 1885. In a period he worked as military physicians at the 
border of Greece. He went to Paris in 1887 to be specialize. After studying in Paris 
he returned to Istanbul in 1891.
Medicinal books called “Nevsâl-i Âfiyet” was published by Prof. Dr. Besim Ömer 
Pasha in İstanbul in 1315 (1899), 1316 (1900). 1320 (1904) and 1322 (1906) years 
as four issues. These books are containing actuel and important health news and 
articles. In these books situated the works for the public health issues. However the 
innovations made in the field of medicine in the country medical institutions and 
information about well-known physician contains. In this study, the "Hikemiyat-ı 
Tıbbiye" topic, will be presented with contemporary Turkish language.
Key Words:  Nevsâl-i  Âfiyet,  Besim  Ömer  Pasha,  Hikemiyat-ı Tıbbiye, Apo-
thegm
Havacılık Tıbbı ve Eskişehir Asker Hastanesi
Aeronautical Medicine and Eskişehir Military Hospital 
Engin KURT
Yrd.Doç.Dr.GATA Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji ABD - Etlik / 
ANKARA
e-mail: enkurt68@gata.edu.tr
Özet
 Osmanlı idaresinde yedek birliklerin merkezi olan Eskişe¬hir'de, askeri sıhhi faali-
yetlere  Birinci  Dünya  Savaşı  başlarından  itibaren  rastlanılmaktadır.  İlk  olarak, 
İstanbul, Ankara, Konya ve İzmir istikametlerinden getirilen yaralıların bakım ve 
tedavisi  için  Eskişehir’de  istasyon  yakınlarında  bir  yer  satın  alınarak  tecrithane 
kurulmuş ve burada faaliyete başlanmıştır. Ancak mütareke döneminde Eskişehir’e 
kadar  gelen  İngiliz  kuvvetlerinin  baskısı  ile  burası  lağvedilmiş  ve  Buğday 
Pazarı’nda bir kilisede küçük bir hastane açılarak faaliyetlerine devam etmiştir. Bir 
süre  sonra,  şimdiki Adalet  İlköğretim  Okulu  olan  Fransız  Okulu  hastane  olarak 
kullanılmıştır.  Okulun  kilisesi  cerrahi  vakalara  ayrılmış  ve  mutfağı  da  ameliyat 
salonuna çevrilmiştir. Operatör Doktor Gaffar Bey ve yardımcılığına verilen Doktor 
Cevdet Gönenden Bey’lerin gayretli çalışmaları ile burada faaliyete başlanmıştır. 
Savaşın  başlamasından  sonra  Eskişehir’i  işgal  eden  Yunanlılar,  burayı  kendi 
hastaları için kullanmaya devam etmişlerdir. 
Zaman zaman Eskişehir’in değişik yerlerinde açılıp kapanmış olan asker hastanesi 
binasının  inşası,  o  günün  parası  ile  1.000.000  lira  harcanarak  Ekim  1948’de 
tamamlanmış ve 27 Ekim 1948’de de bugünkü modern binanın açılışı yapılmıştır. 
Bu  çalışmada,  Eskişehir Asker  Hastanesi’nin  kentsel  yerleşim  kültürü  açısından 
tarihsel süreç içerisindeki gelişimi ayrıntılı olarak ele alınarak değerlendirilmiştir.   
Anahtar Kelimeler: Eskişehir, Asker, Hastane.
Summary
In Eskişehir, the center of reserve troops under Ottoman administration, military 
medical  activities  have  been  encountered  since  the  commencement  of  the  First 
World War. In order to care for and treat the wounded who had been evacuated from 
Istanbul, Ankara, Konya and Izmir, firstly a place close to Eskişehir Train Station 
was bought and a tecrithane (:isolation house) was founded, then these activities 
commenced.  However,  during  the Armistice  Period,  under  the  pressure  of  the 
British troops reaching Eskişehir, this place has been abolished and a small hospital 
in a church at the Buğday Pazarı was founded and the activities have continued. 
After a period, the French School, currently Adalet Primary Education School, was 
used as a hospital. The church of the school was reserved for surgical cases and the 
kitchen was transformed into an operating theater. Activities have commenced here 
due to the zealous efforts of Surgeon Gaffar Bey and his assistant, Surgeon Cevdet 
Gönenden  Bey. After  the  commencement  of  the  war,  the  Greeks  who  occupied 
Eskişehir have kept using this place for their own patients.
The current modern hospital building was opened at September 27th, 1948 after 
being completed at a cost of 1000000 liras of that period following a series of differ-
ent hospital locations in Eskişehir throughout the time. In this study, the detailed 
development of Eskişehir Soldier Hospital in the historical period through the point 
of urban settlement was evaluated.
Key Words: Eskişehir, Soldier, Hospital.
142

“Nevsal-ı Afiyet” ve “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
“Nevsal-ı Afiye”t and “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
Engin KURT*, S.Eray YURDAKUL*
*Yrd.Doç.Dr.
**Dr.
Gülhane Askeri Tıp Fakültesi
Tıp Tarihi ve Deontoloji AD
Etlik / ANKARA
enkurt@gata.edu.tr
Özet
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın ülkemizde çağdaş doğum biliminin öncülerindendir. 
1862'de  İstanbul'da  doğmuştur.  İlk  öğrenimini  Priştine  ve  Kosova'da 
tamamlamıştır. Daha sonar Kuleli Askeri Lisesi'ni bitirmiştir. 1885 yılında Mekteb-i 
Tıbbiye-i Şahane'yi (Tıp Okulu) Yüzbaşı rütbesiyle bitirmiştir. Bir dönem Yunani-
stan sınırında Askeri Hekim olarak görev yapmıştır. 1887'de Paris'e uzmanlaşmak 
için gitmiştir. Paris'teki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul'a dönmüştür.
Prof. Dr. Besim Ömer Paşa tarafından, İstanbul’da 1315 (1899), 1316 (1900), 1320 
(1904) ve 1322 (1906) yıllarında, 4 sayı olarak yayınlanan “Nevsâl-i Âfiyet” adlı 
yıllıklar, tıp alanında önemli bilgiler içermektedir. Bu eserlerde yer alan  yazılarda 
halka yönelik sağlık konuları ve haberler yer almaktadır. Bununla birlikte ülkede tıp 
alanında yapılan yenilikler, tıp kurumları ve tanınmış hekimler hakkında bilgiler 
içermektedir. Bu çalışmada ise "Hikemiyat-ı Tıbbiye" başlıklı konu,  çağdaş Türk 
Dili ile sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Paşa, Hikemiyat-ı Tıbbiye, 
Özlü Sözler.
Summary
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın in our country, one of the pioneers of the science of 
contemporary  birth.  He  was  born  in  Istanbul  in  1862.  He  completed  his  earlier 
education in Pristina and Kosovo. Then graduated from the Military High School. 
He graduated from the School "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane" (Medical School) with 
the rank of Captain in 1885. In a period he worked as military physicians at the 
border of Greece. He went to Paris in 1887 to be specialize. After studying in Paris 
he returned to Istanbul in 1891.
Medicinal books called “Nevsâl-i Âfiyet” was published by Prof. Dr. Besim Ömer 
Pasha in İstanbul in 1315 (1899), 1316 (1900). 1320 (1904) and 1322 (1906) years 
as four issues. These books are containing actuel and important health news and 
articles. In these books situated the works for the public health issues. However the 
innovations made in the field of medicine in the country medical institutions and 
information about well-known physician contains. In this study, the "Hikemiyat-ı 
Tıbbiye" topic, will be presented with contemporary Turkish language.
Key Words:  Nevsâl-i  Âfiyet,  Besim  Ömer  Pasha,  Hikemiyat-ı Tıbbiye, Apo-
thegm
Antimicrobial Potential of Some Medicinal Plants Used in 
Islamic Medicine
Abdul Latif* and Sumbul Rehman** 
*Dr.Chairman, Department of Ilmul Advia; **Project Fellow, DRS-I (UGC)
Ajmal Khan Tibbiya College & Hospital; Faculty of Unani Medicine, 
Aligarh Muslim University; Aligarh (U.P) INDIA
Email id: abdullatifamu@gmail.com
Summary
Concept of microbes was there in Islamic system of medicine since ancient times, 
although they were known by other names as ajsaam-e-khabeesa, mufsid-e-ardi but 
due to non-availability of microscope they were not able to identify them. Persons 
acquainted  with  the  literature  of  Islamic  medicine  knows  the  terms  like  Taffu’n, 
Ta’adiya  and  waba  have  been  frequently  used  in  literature.  The  terms  are  clear 
testimony to the facts that physicians of the period were well known of the infectious 
nature of the disease.
Ibn-e-Sina  (980-1037 A.D)  a  Giant  personality  of  Islamic  medicine  has  explained 
about Amraz-e-wabai (infectious diseases) and ajsaam-e-khabeesa, mufsid-e-ardi as 
infection  causing  organism. Abu  Bakr  Muhammed  ibn  Zakariya-al-Razi  (841-926 
A.D),  the  famous  physician  of  Greco-Arab,  have  given  a  big  contribution  to  put 
forward the fermentation theory and he not only distinguished a separate disease but 
also mentioned in detail about small pox and measles and even penned a first time 
special tract namely, Kitab al jadri wal hasba.
In this regard, the present study was done to confirm antibacterial activity against 
various  bacterial  strains  in  various  medicinal  plants  as  Ushna  (Usnea  longissima), 
Chirayita  (Swertia  chirayita),  Shahtra  (Fumaria  officinalis),  Sarphooka  (Tephrosia 
purpurea), Lodh pathani (Symplocos racemosus), Chirchita (Achyranthus aspera) and 
Kanghi booti (Abutilon indicum) were evaluated in vitro according to Clinical Labo-
ratory  Standard  Institute  (CLSI)  guidelines  using  Kirby  Bauer’s  Disk  Diffusion 
Method and Agar Well Method against some Gram positive bacteria (Staphylococcus 
aureus, Streptococcus mutans, Streptococcus pyrogenes, Staphylococcus epidermidis, 
Bacillus  cereus  and  Corynebacterium  xerosis)  and  some  Gram  negative  bacterial 
strains (Escherichia coli, Klebsiella pneuomoniae, Proteus vulgaris and Pseudomonas 
aeruginosa) using Agar well  method. Zone of Inhibition (ZOI) and Minimum Inhibi-
tory Concentration (MIC) were taken as the end point to determine their antibacterial 
activity;  it  was  compared  with  standard  antibiotics  used  for  the  specific  bacterial 
strains. All the drugs used separately in the present study showed a very promising 
result and have an effective antimicrobial activity against the bacterial strains.
It is concluded here from present study that claims of Hakims using such these drugs 
in an infectious diseases is confirmed that these drugs may act as an effective antibiot-
ics which cure the infectious diseases.
143

“Nevsal-ı Afiyet” ve “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
“Nevsal-ı Afiye”t and “Hikemiyat-ı Tıbbiye”
Engin KURT*, S.Eray YURDAKUL*
*Yrd.Doç.Dr.
**Dr.
Gülhane Askeri Tıp Fakültesi
Tıp Tarihi ve Deontoloji AD
Etlik / ANKARA
enkurt@gata.edu.tr
Özet
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın ülkemizde çağdaş doğum biliminin öncülerindendir. 
1862'de  İstanbul'da  doğmuştur.  İlk  öğrenimini  Priştine  ve  Kosova'da 
tamamlamıştır. Daha sonar Kuleli Askeri Lisesi'ni bitirmiştir. 1885 yılında Mekteb-i 
Tıbbiye-i Şahane'yi (Tıp Okulu) Yüzbaşı rütbesiyle bitirmiştir. Bir dönem Yunani-
stan sınırında Askeri Hekim olarak görev yapmıştır. 1887'de Paris'e uzmanlaşmak 
için gitmiştir. Paris'teki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul'a dönmüştür.
Prof. Dr. Besim Ömer Paşa tarafından, İstanbul’da 1315 (1899), 1316 (1900), 1320 
(1904) ve 1322 (1906) yıllarında, 4 sayı olarak yayınlanan “Nevsâl-i Âfiyet” adlı 
yıllıklar, tıp alanında önemli bilgiler içermektedir. Bu eserlerde yer alan  yazılarda 
halka yönelik sağlık konuları ve haberler yer almaktadır. Bununla birlikte ülkede tıp 
alanında yapılan yenilikler, tıp kurumları ve tanınmış hekimler hakkında bilgiler 
içermektedir. Bu çalışmada ise "Hikemiyat-ı Tıbbiye" başlıklı konu,  çağdaş Türk 
Dili ile sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Paşa, Hikemiyat-ı Tıbbiye, 
Özlü Sözler.
Summary
Prof. Dr. Besim Ömer Akalın in our country, one of the pioneers of the science of 
contemporary  birth.  He  was  born  in  Istanbul  in  1862.  He  completed  his  earlier 
education in Pristina and Kosovo. Then graduated from the Military High School. 
He graduated from the School "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane" (Medical School) with 
the rank of Captain in 1885. In a period he worked as military physicians at the 
border of Greece. He went to Paris in 1887 to be specialize. After studying in Paris 
he returned to Istanbul in 1891.
Medicinal books called “Nevsâl-i Âfiyet” was published by Prof. Dr. Besim Ömer 
Pasha in İstanbul in 1315 (1899), 1316 (1900). 1320 (1904) and 1322 (1906) years 
as four issues. These books are containing actuel and important health news and 
articles. In these books situated the works for the public health issues. However the 
innovations made in the field of medicine in the country medical institutions and 
information about well-known physician contains. In this study, the "Hikemiyat-ı 
Tıbbiye" topic, will be presented with contemporary Turkish language.
Key Words:  Nevsâl-i  Âfiyet,  Besim  Ömer  Pasha,  Hikemiyat-ı Tıbbiye, Apo-
thegm
Huseyn Curcani'nin
Yüklə 6,58 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   77




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin