Dərslikdən Biznes və reklam sahəsində Menecmentin məqsəd və vəzifələri

əsaslandırılması  iki  müddəadan  ibarət  olacaqdır.  1.  “Marka  1869” 
peçenyesi  evdə  bişirilməsi  üçün  istifadə  edilən,  lakin  indiyədək? 
pecenyasının istehsalında istifadə olunmamış xüsusi növ undan, yumşaq 
buğda növlərindən hazırlanır. 2. Peçenye ənənəvi Amerika reseplərindən 
istifadə  olunmaqla  hazırlanır.  Elanın  tərzi-yenilik  haqqında  məlumatın 
Amerika  bişmişlərinin  yüksək  keyfiyyət  haqqında  xoş  xəbərlərinin 
yayılmasıdır. 
Hal-hazırkı  yaradıcı  işçilər  bu  iş  üslubunu,  sözlərini  və  həyata 
keçirilməsi formalarını axtarıb tapmalıdırlar istənilən müraciət müxtəlif 
variantlarda icra oluna bilər. 
1. Naturadan şəkillər. Adi şəraitdə əmtəədən istifadə edən bir neçə 
personaj m göstərilməsi, məsələn, nahar mizi arxasına oturmuş ailə yeni 
markalı  peçenyedən  dadmaqla,  istehsalçılara  öz  minnətdarlığını 
bildirirlər. 
2. Həyat  tərzinin  nəzərə  çarpdırılması.  Əmtəənin  müəyyən  həyat 
tərzinə  necə  uyğun  gəldiyinə  istinad  olunur.  Şotland  viskisinin 
reklamında, bir əlində viski qədəh tutmuş, o biri əli ilə yaxtam idarə edən 
orta yaşlı cazibədar bir kişi göstərilmişdir. 
3. Fantastik  şəraitin  yaradılması.  Əmtəənin  və  ya  ondan  istifadə 
edilməsi ətrafında müəyyən fantastik vəziyyət 
44 

---

yaradılmışdır.  “Revlon”  fırmasmın  “jontui”  ətrinin  reklamında  şiton 
paltar  geymiş  qadm  təsvir  olunmuşdur.  O,  qədim  fransız  anbarmdan 
çıxmışdır və ayağıyalm halda, ağ atın təriyində oturub, onu çağıran gözəl 
oğlan tərəfə gedirdi. 
4. 
Əhval-ruhiyyənin  və  ya  surətin  yaradılması. 
Əmtəə ətrafında 
onun  oyatdığı  əhval-ruhiyyə  və  ya  gözəllik,  məhəbbət  yaxud  rahatlıq 
kimi surət yaradılır. Dolayı olunanlardan başqa, əmtəənin xeyrinə heç bir 
müddəalar  söylənilmir.  Siqaret  elanlarının  çoxu,  salem  və  Nyuport 
siqaretlərinin 
əksər 
hissəsi, 
insanlarm 
əhval-ruhiyyəsinin 
yaxşılaşdırılmasma yönəldilmişdir. 
5. 
Müzikl. 
Əmtəə  haqqında  mahnı  oxuyan  bir  və  ya  bir  neçə 
adamın və yaxud şəkli çəkilmiş personajlarm göstərilməsidir. Kola tipli 
içgilərin elanlarının əksəriyyəti bu prinsip əsasmda qurulmuşdur. 
6. 
Rəmzi  personajdan  istifadə  edilməsi. 
Özündə  əmtəəni 
təcəssüm etdirən personajm yaradılması. Bu personaj həm multiplikasiya 
filmindən  yaşıl  nəhəng,  həm  də  real  malborov  kişisi,  pişik  morris  ola 
bilər. 
7. 
Texniki  YƏ  peşə  təcrübəsinə  istinad. 
Konkret  əmtəə 
istehsalmda  firmanın  texniki  və  peşə  təcrübəsinin  nümayişi.  Belə  ki, 
“Hili brazers” firmasmda reklammda qəhvə dənələrini diqqətlə nəzərdən 
keçirən tədarük günü göstərirlər, “italian suiss koloni” firması isə özünün 
uzun illərlə topladığı şərabçı təcrübəsini qeyd edir. 
8. 
Elmi xarakterli məlumatlardan istifadə olunması. 
Əmtəənin  bir  və  ya  bir  neçə  marka  ilə  müqayisədə  üstünlüyü  və  daha 
yüksək səmərəliliyi haqqmda elmi dəlillər gətirilir. Uzun illərdir ki, diş 
məcunu  “Coldate”  diş  pastasmm  reklamı  alıcıları  bu  pastanın  karieslə 
mübarizədə  üstünlüklərinə  inandırmağa  yönəlmiş  elmi  məlumatlara 
əsaslanır. 
9. 
Əmtəə  xeyrinə  şəhadətlərdən  istifadə  olunması. 
Reklam 
tamamilə  etibarlı  olan  və  ya  cazibədar  infomasiya  mənbəyinin  əmtəə 
haqqında  xoş  rəyini  söyləməsini  təsvir  edir.  Bu,  reklam  əmtəənin 
xoşlarına gəldiyini bildirən hər hansı bir məşhur şəxs, ya da sadə adamlar 
ola bilər. 
45 

---

Əlaqələndirici eyni zamanda öz reklamı üçün münasib tərzdə vaxt 
seçməlidir. “Prokter end Qembl” korporasiyası reklamının müsbət tərzini 
daimi  saxlayır.  Onun  elanlarında  həmişə  əmtəə  haqqında  valehliklə 
danışılır. O, diqqəti müraciətinin məzmununu yaymaq üçün yumorlardan 
da  istifadə  edirdi,  “folksvagen”  firması  isə  özünün  məşhur  “Böcək” 
modeli  haqqında  elanları  bir  qayda  olaraq  yumoristik  tərzdə  verirdi. 
Mütləq yadda qalan, diqqəti cəlb edən sözlər axtarıb tapmaq lazımdu". 
Formanın  tərkib  elementləri  məsələn,  elanın  Ölçüləri,  rəngi  və 
şəkilləri bu məlumatm göstərdiyi təsir dərəcəsində və onun dəyərində öz 
əksini  tapu*.  Elementlərin  cüzi  tərzdə  yenidən  qruplaşdnlıması  onun 
diqqətinin  cəlb  etmək  qabiliyyətini  bir  neçə  bənd  artıra  bilər.  Ağ-qara 
rəngli reklamlara nisbətən rəngarəng şəkillər elanın təsirini gücləndirir və 
eyni vaxtda onun dəyərini artırır. 
İnformasiya yayım vasitələri. Reklamvericinin növbəti vəzifəsi öz 
reklam  müraciətinin  yerləşdirilməsi  üçün  yayım  vasitəsini  seçməkdir. 
Seçim prosesi bir neçə mərhələdən ibarətdir: 
1. Reklamın əhatə genişliyi, görünmə tezliyi və təsir gücü haqqında 
qərarlarm qəbul edilməsi. 
2.  İnformasiya yayılmasınm əsas vasitələrinin seçilməsi. 
3. Konkret reklam daşıyıcılarının və reklamm 1000 nəfər hesabı ilə 
dəyər göstəricisinin seçilməsi. 
4. Reklam  vasitələrindən  istifadə  qrafiki  haqqında  qərarın  qəbul 
edilməsi. 
Reklamın  əhatə  genişliyi,  görünmə  tezliyi  və  təsir  gücü  haqqnda 
qərarların  qəbul  olunması.  Reklamaverici  informasiya  vasitələrinin 
yayılmanı  seçərkən,  reklam  qarşısmda  qoyulan  məsələlərin  həlli  üçün 
təmin edilməsi arzu olunan əhatə genişliyi, görünmə tezliyi və təsir gücü 
haqqmda qərar qəbul etməlidir. 
1. Əhatə  etmə.  Reklamverici  konkret  müddət  ərzində  məqsədli 
auditoriya  çərçivəsində  nə  qədər  adamm  onun  reklam  kampaniyası  ilə 
tanış olacağmı müəyyənləşdirilməlidir. 
46 

---

2. Reklamın  görünmə  tezliyi.  Reklamverici  həmçinin  müəyyən 
kredit ərzində məqsədli auditoriyanın orta nümayəndəsinin, onun reklam 
müraciəti  ilə  neçə  dəfə  qarşılaşacağmı  da  qət  etməlidir.  Məsələn,  üç 
reklam əlaqəsinin təmin olunmasma səy göstərmək vacibi şərtdir. 
3. Təsir gücü. Reklamverici onun reklamı ilə ünsiyyətin hansı təsir 
gücünə  malik  olacağmı  fikriləşməlidir.  Televiziya  vasitələrilə 
müraciətlər  adətən  radio  ilə  müraciətə  nisbətən  daha  güclü  təsir 
bağışlayır,  çünki  televiziya  təkcə  səs  deyil,  şəkillə  səsin  birləşməsidir. 
Reklam  vasitələrinin  konkret  növü  çərçivəsində  müxtəlif  jurnallarda 
verilən eyni bir müraciətin həqiqətə uyğunluğu müxtəlif dərəcədə qəbul 
edilə bilər. Məsələn, orta reklam vasitəsində elanm təsir gücü göstərici 
vahidə bərabər olduğu halda, reklamverici 1,5 təsir gücünə nail olmağa 
cəhd göstərir. Ümumiyyətlə reklamverici can atdığı əhatə nə qədər geniş 
görünmə tezliyi və təsir gücü göstəricisi nə qədər yüksək olarsa, reklam 
büdcəsi də bir o qədər çox ola bilər. 
4. İnformasiya  yayımmın  əsas  vasitələrinin  seçilməsi.  Reklam 
vasitələrindən  istifadə  olunmasmı  -  planlaşdıran  mütəxəssis  bu 
vasitələrdən  hər  birinin  hansı  əhatə,  tezlik  və  təsir  gücü  göstəricilərini 
təmin  etdiyini  yaxşı  bilməlidir.  Aşağıdakı  cədvəldə  informasiya 
yayımmm  əsas  vasitələrinin  qısa  xarakteristikası  verilmişdir.  Onlarda 
yerləşdirilən  reklaımn  həcminə  görə  bilavasitə  aşağıdakı  qaydada 
düzülmüşdür: qəzetlər, televiziya, radio, jurnallar, xarici reklamlar və s. 
Onlardan  hər  birinin  özünəxas  üstünlükləri  və  özünə  məxsus 
məhdudiyyətləri vardır. 
47 

---