3. tushumni har kuni topshirmaslik huquqiga ega bo‘lgan yuridik shaxslar uchun
– tushum summasi va uni topshirish bo‘yicha belgilangan muddatga bog‘liq bo‘lgan miqdorda;
4. doimiy naqd pul tushumiga ega bo‘lmagan yuridik shaxslar uchun – o‘rtacha
kunlik naqd pul xarajati miqdorida (mehnat haqi to‘lovlari, vaqtinchalik ishga layoqatsizlik
bo‘yicha nafaqa, mukofot va stipendiya xarajatlaridan tashqari).
Yuridik shaxslar o‘z kassalarida naqd pullarni belgilangan limitlardan ortiqcha miqdorda
faqat mehnatga haq to‘lash, ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha nafaqalar, pensiya va stipendiyalar berish
uchun, bankdan olingan kunni qo‘shib hisoblagan holda, 3 ish kunidan ortiq bo‘lmagan muddat
mobaynida (banklardan uzoq masofada joylashgan yuridik shaxslar esa 5 ish kunigacha) saqlash
huquqiga ega. Bu muddat tugagach, ko‘zlangan maqsad uchun ishlatilmagan pullar bankka
qaytariladi va keyinchalik yuridik shaxslarga ularning birinchi talabi bilanoq o‘sha maqsadlarga
ishlatish uchun beriladi.
Pulning aylanishini tezlashtirish va bank kassalariga tushumlarning o‘z vaqtida tushishi
zaruratidan kelib chiqqan holda, banklar tomonidan har bir yuridik shaxsga ularning rahbarlari
bilan kelishilgan tarzda tushum topshirish vaqti va tartibi belgilanadi.
Kassadagi naqd pul qoldiqlarining belgilangan limitlari, tushumni topshirish tartibi va
muddatlari banklar tomonidan har bir yuridik shaxsga yozma ravishda ma’lum qilinadi.
Banklar yuridik shaxslarning pul tushumlarini o‘z vaqtida va to‘liq topshirishlari bo‘yicha
monitoring olib boradilar.
Naqd pullarni tijorat banklariga jo‘natish, qabul qilish, saqlash va samarali foydalanish
ustidan nazoratni tashkil etadi.
Markaziy bank tijorat banklarini naqd pulga bo‘lgan talabini qondirish maqsadida kassa
buyurtmalariga asosan ularga naqd pullarni jo‘natadi, ular o‘rtasida naqd pullarning
taqsimlanishi va maqsadli foydalanishi ustidan umumiy monitoringni tashkil etadi.
Markaziy bank tijorat banklarining aylanma kassasiga naqd pullarni saqlashning maksimal
miqdorini o‘rnatadi. Unga tijorat banklarining aylanma kassasidagi naqd pullar 10101 –
«Aylanma kassadagi naqd pullar» hisobvarag‘ida hisobga olib boriladi. O‘rnatilgan kassa
limitidan ortgan naqd pullar tegishli 10102 – «Zaxiradagi naqd pullar» hisobvarag‘iga kirim
qilinadi va Markaziy bankning tegishli ruxsati bilan ishlatiladi. Markaziy bank ushbu
hisobvaraqdagi kassa limitidan ortiqcha mablag‘larni ishlatish bo‘yicha tijorat bankiga:
– tijorat bankiga foydalanishga ruxsat berishi haqida;
– boshqa tijorat bankiga jo‘natish haqida;
– Markaziy bankning Xisob – kassa markazining zaxira fondiga topshirish haqida bo‘lishi
mumkin.
Dostları ilə paylaş: