1. jismoniy shaxslarning bo‘sh pul mablag‘larini omonatlarga jalb qilishga, jismoniy
shaxslar pul daromadlarining naqd pulsiz tartibda omonatlarga o‘tkazilishini kengaytirishga,
tovar va xizmatlar uchun naqd pulsiz hisob – kitoblarni, shu jumladan bank kartalaridan
foydalangan holda rivojlantirishga qaratilgan choralar ko‘radilar;
2. yuridik shaxslar bilan kelishgan holda ularning kassalaridagi naqd pul qoldig‘i
limitlari, pul tushumlarini bankka topshirish tartibi va muddatlarini belgilaydilar;
3. naqd pul mablag‘larining har kuni kelib tushishi ustidan doimiy monitoringni amalga
oshiradilar;
4. haqiqatda tushgan tushumlar va berilgan naqd pullarning kassa aylanmalarining
xomcho‘t hisob – kitoblaridan farq qilish sabablarini tahlil qiladilar hamda naqd pul
tushumlarining ko‘payishini ta’minlash choralarini ko‘radilar;
Markaziy bankning hududiy bosh boshqarmasi (MB HBB) zimmasiga pul muomalasiga
doir ishlarni tashkil etish, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridagi
tijorat banklarining faoliyatini muvofiqlashtirish va uning monitoringi yuklatiladi. MB HBBlari
xususan quyidagi ishlarni amalga oshiradi:
1. pul muomalasining holatini o‘rganadi, banklarning kassa aylanmalarini tahlil qiladi,
pul muomalasining holatini tavsiflovchi ko‘rsatkichlarni jamlaydi va tartibga soladilar;
2. pul muomalasini mustahkamlashga qaratilgan takliflarni tayyorlab, Qoraqalpog‘iston
Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahrining joylardagi davlat boshqaruv organlari
muhokamasiga qo‘yadilar;
3. naqd pulga bo‘lgan talabni uzluksiz ta’minlashni nazarda tutib, mintaqalar va tijorat
banklari filiallari o‘rtasida naqd pul mablag‘larini tezkor qayta taqsimlashni amalga oshiradilar;
4. tijorat banklari bilan birgalikda naqd pul zaxiralari hajmining eng kam miqdorini
tasdiqlaydilar;
5. banklarning pul muomalasiga doir ishlarini tahlil qiladi va o‘rganadilar.
Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar "Yuridik shaxslar tomonidan kassa operatsiyalarini amalga
oshirish qoidalari"ga (1998 yil 17 dekabrda 565 – son bilan ro‘yxatga olingan) muvofiq o‘z
kassalarida naqd pul qoldiqlari bo‘yicha belgilangan limitlar doirasida naqd pulga ega bo‘lishlari
mumkin.
Yuridik shaxslar kassadagi belgilangan naqd pul qoldig‘ining limitdan ortiqcha qismini
bank bilan kelishilgan tartibda va muddatlarda hisobvaraqqa kiritib qo‘yish uchun bankka
topshirishlari shart.
Kassadagi naqd pul koldig‘i limitlarini, tushumni topshirish tartibi va muddatlarini
belgilash uchun banklar yilning birinchi choragida savdo tashkilotlari va boshqa yuridik
shaxslardan buyurtmanoma – hisob – kitob oladilar.
Kassadagi naqd pullar qoldig‘i limiti har yili kassaga ega bo‘lgan va naqd pulli hisob –
kitoblarni amalga oshiruvchi barcha yuridik shaxslarga belgilanadi.
Yuridik shaxsning turli banklarda bir nechta hisobvaraqlari mavjud bo‘lgan taqdirda u o‘z
ixtiyoriga ko‘ra xizmat ko‘rsatuvchi banklarning biriga kassadagi naqd pul limitini belgilash
uchun hisob – kitob bilan murojaat etadi. Banklarning birida kassa qoldig‘i limiti belgilangandan
so‘ng yuridik shaxs belgilangan kassa qoldig‘i limiti to‘g‘risidagi xabarnomani unga tegishli
hisobvaraqlar ochilgan boshqa banklarga jo‘natadi.
Kassadagi naqd pullar limitini belgilash uchun buyurtmanoma – hisob – kitobni xizmat
ko‘rsatuvchi banklarning birortasiga taqdim etmagan yuridik shaxslar bo‘yicha kassa qoldig‘i
limiti nolga teng deb hisoblanadi, yuridik shaxs tomonidan bankka topshirilmagan naqd pul
mablag‘lari esa limitdan ortiqcha deb hisoblanadi.
Dostları ilə paylaş: