savdo shahobchasiga, barcha transport vositalariga yoki aholiga madaniy– maishiy
xizmat ko‘rsatuvchi hamma kichik korxonalar (firmalar)ga ham qimmatbaho
qurilmalar bo‘lmish bankomat va terminallar o‘rnatish iqtisodiy jihatdan samara
beravermaydi. Qolaversa, bugungi kunda eng rivojlangan mamlakatlar
iqtisodiyotida ham yakka tartibda tadbirkorlik faoliyati saqlanib qolmoqdaki,
ushbu faoliyatni amalga oshirish albatta, naqd pullardan foydalanishni taqozo
etmoqda. Bizning Respublikamizda esa ushbu omilning ta’siri juda kuchli.
Chunki, aholining tomorqa xujaliklarida yetishtirilgan mahsulotlarni dehqon
bozorlarida sotish mutloqo naqd pul yordamida amalga oshiriladi.
Naqd pul muomalasini saqlanib qolishiga nafaqat ayrim tovarlar va
xizmatlarni naqd pulsiz to‘lab berish imkoniyati mavjud emasligi, balki
naqd
pullarning yuqori likvidlik qobiliyatiga ega ekanligiham katta ta’sir
etadi.Iqtisodiyotdagi barcha aktivlarlarning sifat darajasi ularning qancha daromad
keltirish qobiliyati bilan bir qatorda likvidlik, ya’ni qo‘shimcha xarajatlarsiz pulga
aylanish qobiliyati bilan ham baholanadi. Naqd pullar mutloq likvidli aktivlar
hisoblanadi. Bank hisobvaraqlaridagi naqdsiz pul mablag‘lari ham likvidlik
darajasi bo‘yicha naqd pullarga qaraganda past likvidli aktivlar hisoblanadi. Naqd
pul banknotlari va tangalar muomalaga yagona emissiya banki
– Markaziy bank
(Milliy bank, Federal zaxiralar tizimi) tomonidan chiqariladi va
ular yuqori likvidli
aktivlar (oltin, xorijiy davlatlar valyutasi va boshqa yuqori likvidli majburiyatlar)
bilan ta’minlangan. Shuning uchun barcha aktivlarning, jumladan plastik
kartochkalar, bank omonatlari yoki boshqa depozitlaridagi mablag‘larning ham
likvidlilik darajasi naqd pulga aylanish qobilyati bilan o‘lchanadi.
Shuningdek,
naqd pullar ishonchli va oson to‘lov vositasidir. Bugungi kunda
erishilgan eng qulay va mukammal texnik vositalar ham har qanday pulli hisob –
kitoblarni naqd pulchalik tez va oson bajarishga qodir emas. Tovarlar va xizmatlar
uchun to‘lovlar naqd pullar bilan amalga oshirilganda, sotuvchida ham oluvchida
ham o‘z xatti harakatlaridan hech qanday shubhaga o‘rin qolmaydi.
Bundan tashqari, naqd pullarning yashovchanlik qobiliyati, uning
odamlar
Dostları ilə paylaş: