Xorazmshohlar davlatida ham an’anaviy musulmon pul birliklari – oltin dinorlar, kumush
dirhamlar va mis fuluslari muomalada bo‘lgan. Bu tangalarda ham an’ana tarzida xalifa nomi
qayd qilinib, undan so‘ng xorazmshoh nomi bitilgan.
Mo‘g‘ullar istilosi davrida (1220 yil yozidan) Xorazmda va uning tobeligidagi
xududlarda vazni 1,8 – 1,9 gramm bo‘lgan kumush dirhamlar muomalada bo‘lgan. Mayda savdo
– sotiq uchun mis pullar chiqarilgan.
Mo‘g‘ullar zulmiga qarshi xalq bosh ko‘taradi. Buharakattarixda “Sarbadorlar”
qo‘zg‘olonideb nom olgan. Buqo‘zg‘olonnatijasidaSamarqanddanmo‘g‘ullarhaydabchiqariladi.
1370 yildaSamarqandtaxtiga Amir Temuro‘tiradiva“BuyukTemur”saltanatinibarpoetadi. Ushbu
imperiya tarkibigahozirgiO‘zbekiston, Turkmaniston, Tojikiston. Qirg‘iziston, Afg‘oniston,
Armaniston,
Eronningbarchahududi,
Iroq,
Hindiston,
Ozarboyjon,
Gruziya,
Qozog‘istonningbirqismikirgan. Kattamiqdordavazni 2 grammnitashkiletganoltindinorlar,
shuningdek, vazni 1,8 gramm bo‘lgankumushtangalar – miralarhamzarb etila boshlagan.
Amir Temurning 40 dan ortiq tanga zarbxonalari bo‘lganligi va bu yerlarda zarb etilgan
oltin va kumush tangalar Yevropada ham mashhur bo‘lganligi haqida ko‘p ma’lumotlar mavjud.
Birgina G‘arbiy Eron va Ozarboyjonda Amir Temurning nomi bitilgan 120 turdan ortiq oltin va
kumush tangalar muomalaga kiritilgan
2
.
Rossiyada XIX asrda va XX asrning boshlarida naqd pul shaklida oltin tangalar keng
qo‘llanilgan, xususan 1895 – 1897 yillardagi pul islohotlaridan keyin ham birinchi jahon
urushiga qadar muomalada o‘n va besh so‘mlik oltin tangalar mavjud bo‘lgan. O‘zbekiston
territoriyasida ham oktyabr inqilobiga qadar Chor Rossiyasining tangalari bilan bir qatorda
Buxoro va Xiva xonligining oltin tangalaridan foydalanilgan.
Jahon tsivilizatsiyasining taboro rivojlanib borishi va iqtisodiy munosabatlarning
takomillashuvi muomalada qog‘oz pullarning vujudga kelishiga zamin yaratdi. Natijada,
qimmatbaho metallar o‘rnini qog‘oz pullar egalladi.
Dostları ilə paylaş: