4.3.4.4 Gereklilik Bir amacı, eylemi gerçekleştirme gerekliliği (Erfordernis), wollen ile ifade
edilir. HELBIG/BUSCHA (1998:50) bu gerekliliği, (Notwendigkeit) olarak niteler.
Der Vogel will jeden Tag Futter.
Kuş her gün yem ister. Yukarıdaki cümlede gereklilik kipliği anlamı mevcuttur. Bu cümle, “Kuşa her gün yem gerekir, lâzımdır, gerekmektedir.” anlamını içerir.
[
iste-r
]:
[iste-] : Bağımlı sözlüksel biçimbirim
[-r] : Geniş zaman biçimbirimi, haber kipi,
[
Ø
]
sıfır biçimbirimi.
Gereklilik anlam kategorisini de aynı zamanda [gerekir/ lâzım/ gerekli]
sözcüksel birimleriyle ifade ederiz.
4.3.4.5 Çaba Gösterme Wollen, SCHULZ/GRIESBACH’a (1982a:132) göre bir eylemin gerçek-
leşmesi için çaba göstermeyi (Bestreben)de anlatır. Bu anlamda birisi bir olayı
çözmek (auslösen) ya da etkilemek için girişimde bulunur, çaba gösterir.
Der Deutsche will den Ausländer verstehen.
Alman yabancıyı anlamak istiyor. (Anlamak için çaba gösteriyor) Bu anlamsal kategoride wollen, Türkçe [iste-] bağımlı biçimbiriminin bir
versiyonu [isti-] biçimbirimiyle ifade edilir. Burada [-e] ünlüsü daralma sonucunda [-
i]’ye dönüşür. [-yor] şimdiki zaman biçimbirimidir, haber kipi, [Ø] sıfır biçimbirimdir.
214
Ayrıca bu anlamsal kategoriyi Türkçede [çaba gösteriyor/ çabalıyor/ gayret ediyor/gayret gösteriyor] vb. sözcüksel birimleriyle de ifade edebiliriz.
