Tablo 5. Kiplik Fiillerin Diğer Öznel Anlamları
BUSCHA v.d (1983: 20-22) kiplik eylemlerdeki öznel kipliği iki gruba ayırır:
a) Tahmin ve zan anlamlı kiplik fiiller:
Müssen, dürfen, mögen ve können fiilleri tahmin ve zan anlamı taşırlar.
Müssen, en yüksek düzeyde kesinlik ve kanaat anlamı taşır. Sadece dilek kipi
(Konjunktiv) olarak dürfen fiili bir olasılık (Wahrscheinlichkeit) anlamı içerir, Mögen
ise sınırlı tahmini (eine einräumende Vermutung) ifade eder. Dürfen fiilinde konuşan
kuvvetli tahminini ifade eder.
259
1) Er kann gar nicht im Ausland gearbeitet haben.
O yurtdışında hiç de çalışmış olamaz/ hiç de çalışmışa benzemiyor.
Yukarıdaki 1) nolu cümlede kuvvetli bir tahmin ve kuvvetli bir kanaat söz
konusudur.
2) Sie muss krank sein. Sonst wäre sie bestimmt in die Schule gekommen.
O hasta olmalı/ olacak. Aksi halde kesinlikle okula gelirdi.
2. cümlede çok kuvvetli bir kabul, kanaat ve tahmin vardır. Görüldüğü gibi
müssen fiilinde tahmin anlamında dilek kipi (Konjunktiv) gerekmemektedir. Yukarıda
belirtildiği gibi bu şart, yalnızca dürfen için geçerlidir. Aynı şekilde asıl fiil Partizip
II+sein şeklinde cümle sonunda değildir. Bu özgün yapı olmadan da tahmin ve olasılık
anlamı müssen, können, mögen fiilleri için verilebilmektedir.
3) Die Erdgaspreise mögen in den nächsten Tagen sinken. (so habe ich
gehört, aber ich glaube nicht.)
Doğalgaz fiyatları gelecek günlerde düşecekmiş,/ düşmesi mümkün/ olası,
düşme olasılığı var. (Böyle duydum, ama inanmıyorum.)
Burada zayıf bir olasılık ve pek de inandırıcı olmayan bir tahmin söz
konusudur.
4) Die grauen Wolken dürften einen starken Regen mitbringen.
Gri bulutlar kuvvetli bir yağmur getirebilir/ getirmesi
muhtemel/olası/mümkün/ getirecek gibi.
Burada kuvvetli bir tahmin söz konusudur. Tahmin ve olasılık anlamında
dürfen mutlaka Konjunktiv II ile kullanılır.Bu da diğer tahmin ve olasılık belirten
kiplik fiillerden bir farklılık oluşturur.
|