Xadislarning insonni ma'naviy komillik sari yetaklovchi omil sifatidagi o‘rni
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Rasululloh (s.a.v.). «Qo‘shnilarim ko‘p, qaysi birini ko‘proq yo‘qlay», — deb
so‘radilar u kishidan. «Eshigi eshigingga eng yaqiniga», — deb javob berdilar. Ushbu hadisni ham sharhlashga harakat qilib ko‘raylik. Nega «eshigi eshigingga eng yaqiniga» deya ta’kidlanmoqda? Chunki “hayotimiz davomida eng ko‘p malolimiz yon qo‘shnilarga tushib keladi! Ular hatto biz deb chekadigan aziyatlarini qismat deb biladilar, chidab yashashga o‘zlarini ko‘ndiradilar: eng kichik misol bo‘lmish — yog‘ dog‘imizning hidlariga-yu itimizning akillashlariga, 43
bolamizning to‘poloni, bot-bot bo‘lib turadigan er-xotinchilikning beparda mojarolariga sukut bilan dosh beradilar. Bizning shovqinimiz soat nechada tugasa, qo‘shni sho‘rlik o‘shandagina uxlay oladi! 21 ”. Yon qo‘shni yomonlarning yomoni bo‘lsa ham, sizga qorovul! Eshigingizni bejo taqillatganga darhol ko‘rinish beradi, uyingizdan tutun chiqsa, birinchi bo‘lib paqir olib yuguradi! Bolamizga isitma kirsa ham, kelinimizni dard tutib qolsa ham qo‘shniga chopamiz! Dazmol kuyib qolsa, ishga borolmaysiz, gugurtingiz nogahon tugab qolsa, qozoningiz qaynamaydi, tuzingiz tugab qolsa, ovqatingiz eyilmaydi, kalitingiz bo‘lmasa, yomg‘irda ivib turaverasiz! Va yana, yana... sanayverish mumkin. Bunday holatlarning barida qo‘shni — xaloskor, «Tez yordam»ning o‘zi! Bola-chaqangdan aybingni hargiz yashira olmaganing kabi, sening ne ekanligingni obdan bilguvchi va bilganini ichiga yutib yurguvchi ham yon qo‘shningdir! Bularni hech qachon o‘ylab ko‘rmaymiz, fe’limiz tutib qolsa, xatolarini terib, qora daftarga yozib yuramiz, ammo ularning yonimizda ekanligining bahosini hech tarozuga solmaymiz! Agar o‘lchab ko‘rganimizda edi, qarindosh-urug‘imizdan ham ko‘ra ulardan ko‘proq qarzdor ekanligimiz ma’lum bo‘lardi, ehtimol. Yana bir hadisda ayollarga murojaat etilar ekan, «Qo‘shniga tuhfalar qilingiz, agar bergani hech narsangiz bo‘lmasa, bir-biringizga hech yo‘q qo‘y tuyog‘ini bo‘lsada iliningiz», deyiladi. Bunda ham hikmat bor. Ehson qilsangiz, birinchi duogo‘yingiz, to‘y qilsangiz, uyigacha bo‘shatib berguvchi, boshingizga ish tushganda yoningizda yupatguvchingiz u. Bolangiz tug‘ilgani haqidagi xabarni ham birinchi bo‘lib qo‘shniga aytasiz. Shu kundan boshlab farzandingiz uning qaroqlariga joylashadi: bolangizning har bir kunini, har bir qadamini ko‘rib boradi. Yaxshi xulqini duo qiladi, xato ustida ushlasa, qulog‘ini cho‘zib qo‘yadi. Eng muhimi, go‘dagingiz qo‘shnining ibratli ishlarini yozin-qishin kuzatib boradi, sizdan o‘rganmaganini undan o‘rganadi. Mana o‘zingizni oling, bolaligingizni esladingiz deguncha, ho‘v o‘sha qo‘shni amaki va momolarning turfa tutumlarini lazzatlanib yodga olasiz. Siz hanuz xotirlayapsizmi, demak, qaysi birigadir
21 Sodiqova T. Ayolga qasida. –T.: O‘zbekiston, 2013. –B. 33. 44
o‘xshashni havas qilib, ehtimolki, ularga taqlid qilib yashab kelyapsiz! Bu ozmuncha qarzdorlikmi! Yaxshi qo‘shnichilikni xalqimiz muqaddas deb bilgan. Hovli ichidan albatta qo‘shnilarga darichalar ochilgan. Bu darichalarga hech qachon zanjir solinmagan, demak, kun-tunning xohlagan paytida bir-birlarinikiga kirishga hadlari siqqan. Daricha ochishning imkoni yo‘q holatlarda tuynuk qoldirilgan. Daricha-yu tuynukning yagona maqsadi o‘zaro yo‘qlovlar uzatib turish va bir-birlarining holidan bevosita xabardor bo‘lib turishdir. «Qo‘shnining qo‘shnidan ettidan bir haqi bor» naqlini xalqimiz yodlab yuradi. Non yopilsa; hali savatga tushmay, qo‘shni haqi uzatiladi. Tansiq taom tayyorlansa, oldi nasiba qo‘shniga. «Qiyomat kuni qo‘shnidan» degan gap ham bor. Allohning oldida ham, bandasining oldida ham sizning yaxshi-yu yomoningizga guvohlikka o‘tadiganlar ham shular. Qo‘shni rozi bo‘ladigan savobli ishlarni ko‘proq qilmoq joiz. Hatto yaxshi hisoblanmagan hamsoyaga ham muruvvatlarimiz ko‘p bo‘lsa qani? Chunki himmat, saxiylik — nur, muzni ham eritadi, olijanoblik urug‘ini ekadi. Qarabsizki, siz birovning afzallashuviga sababchi bo‘lib qolasiz! Qur’on va hadisda musulmonlarni bir birlariga yaxshilik qilishliklariga alohida to‘xtalib o‘tilgan. Payg‘ambarimizning yana bir hadislari aynan shu haqda Yüklə 0,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|