Xadislarning insonni ma'naviy komillik sari yetaklovchi omil sifatidagi o‘rni
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
zarar berish ham, zararlanish ham yo‘q”, degan hadisni ham tahlil qilib ko‘raylik.
Janobi Rasululloh (s.a.v.)ga sahobalaridan biri kelib aytibdi-ki, bir mo‘min bor ekan: yil-o‘n ikki oy ro‘za tutarkan, kechalari esa tinmay ibodat qilar ekan. Rasululloh (s.a.v.) o‘sha odamni suhbatga chaqiribdilar va debdilar: «Sen shunday amallar qilar ekansan, ammo aytib qo‘yay, ro‘za tutg‘il, lekin vaqtida ovqatlang‘il. Ibodat qilg‘il, lekin vaqtida uxlag‘il, chunki senda o‘zingning, ko‘zingning, axdi ayolingning haqi bordir!» Bundan ayon bo‘ladiki, o‘zing, ko‘zing va axli ayoling Allohning sendagi omonati, ularni asrab bersang, zararlamasang, Yaratganga bo‘lgan sadoqating shu ekan. Jonimni fido qilib bo‘lsada, Allohga e’tiqodimni ko‘rsataman deb bo‘lmas! Gap sening bitta joning haqida emas, shu bir joningga ulangan talay jonlar xususidadir. SHuning uchun ham, o‘zingga berahm bo‘lsang, senga Allohning jazosi bordir: yo bemorlik beradi, yo yaroqsizlik, yo eng yomon ko‘ngilsizlik ro‘y beradi! Buning oqibatida qancha odam talafot ko‘rishi — senga suyanib, tikkalanib turgan bolalaring sensiz dovdirab qolishi, jufting nochoru sarson bo‘lishi, ota-onangni rozi qilolmay, qiyomat qarzing elkangda ketishi mumkin axir! ... Inson — sharif! Bir o‘zi birvarakay bir necha taqdirga suv va nur uzatib turgani uchun ham uning unvoni shunday! «O‘zingda o‘zingning haqing bor» degani, atrofga balogardon bo‘lishga yarash uchun, o‘zingdagi o‘zingni asray bil, demakdir! Islomda birovga zarar berish ham, zararlanish ham yo‘q deyilishining bir ma’nosi shu. Bizning din eng insonparvar dindir. Asmo binti Abu Bakr rivoyat qiladilar: «Men Rasululloh (s.a.v.)ga: «Onam meni sog‘inib kelibdilar, muruvvat ko‘rsataymi, nima deysiz?» — dedim (Onam hanuz islomga kirmagan edilar).
23 Sodiqova T. Ayolga qasida. –T.: O‘zbekiston, 2013. –B. 24. 47
Janob Rasululloh: «Ha, onangga muruvvat qil!» — deb javob qildilar». Garchi u ayol mushrik bo‘lsada, unga ziyon ravo ko‘rilmayotir. CHunki u onai muhtarama! Islomda «eng og‘ir gunoh ota-onaga oqlik (itoatsizlik, hurmatsizlik) qilishdir» deyiladi. «Siz mening xohishlarimga qarshi chiqyapsiz, sizday onadan kechdim» degan farzand mo‘min sanalmagay! Nomunosib otasidan yuz o‘girib ketgan va yo unga qo‘l ko‘targan o‘g‘il ham nomusulmondir. Urva roziyallohu anhu Oysha onamizdan naql qiladilar: «Bir kishi Rasululloh
yomon sanagan kishimizga ham ochiq chehra bilan munosabatda bo‘lish uqdirilmoqda. «Osonlashtiringiz, qiyinlashtirmangiz, birlashtiringiz, bezdirmangiz» deyiladi Qur’oni karimda. Inson bolasiga buyuk muhabbat izhor qiluvchi murojaatlar bu! Ibodatda, murosada, yashash tarzida, birovni sevishda-yu birovdan nenidir talab qilishda, bola tarbiyasida, ilm o‘rganishda hamma, hamma narsada aslo murakkablashib ketmaylik, chunki u jonni qiynaydi! Jon esa Allohniki, qiynashga haqqimiz yo‘q! Qur’on so‘zlari biz uchun muqaddasdir. Yurakka yozib saqlamoq, amadda ixlos bilan qo‘llamoq kerak. Keling, “Odamlar bilan murosa qilish ham sadaqa” degan payg‘ambarimiz hadislarini o‘rganib ko‘ramiz. «Sadaqa baloni qaytarur» degan naqlni bolaligimizdan beri bilamiz. Sadaqa qo‘rg‘on bo‘larkan, sadaqa xaloskor ekan. Lekin nima sadaqa bo‘la oladi? U faqat nochorga yoki devonaga beriladigan hadyami? Yana shunday hadis bor: «Odamlarga nisbatan yomonligingni to‘xtat, shu o‘zingga sadaqa hisoblanadi». E’tibor qildingizmi, bexavotir yashash uchun 48
shu shartni bajarish shart, ya’ni odamlarga tinmay muruvvat qilish kerak ekan! Gar bu qo‘lingizdan kelmasa, hech yo‘q birov sizdan zarar ko‘rmasin, ya’ni birovning aybini qidirmang, dilini og‘ritmang, kishining obro‘si, Alloh bergan imkonlariga hasad qilmang. «Haq nazar qilgan kishini bandasi xor aylamas» degan ekan mashoyixlar, birovlarni obro‘sizlantirishga aslo urinmang, al-qissa, o‘zingizdan obro‘ ketadi, demakki, unga tilagan yomonligingiz o‘zingiz tomon yurib qoladi! Bu Alloh sizdan yuz o‘girdi degan gap. Nuqsondan qutulolmagan insonchilikning ishi ko‘pincha «olarda kirar jonim, berarda chiqar jonim»dir! Odamlardan e’tibor kutaveramiz, ammo o‘zimizdan ham e’tibor kutayotganlarini hadeganda unutib qo‘yamiz. Odamning mardi ko‘ngilparvar bo‘ladi, birodar, birov sizni betama, xolis xursand qilsa, darhol undan qarz bo‘lganingizni dilingizga tugib qo‘ying! Sizga shu niyatning o‘zigayoq savob yozilajakdir. Agar o‘zingiz birovga himmat qilguday bo‘lsangiz, ya’ni sadaqa qilsangiz, bilingki, sizga kelgan balolarni Alloh qaytarib turibdi! U bir- biriga mehribon bo‘lganlarga mehribondir 24 . Savol tug’iladi hadisi sharifda murosani sadaqa deb baholanmoqda. Xo‘sh, murosa nima o‘zi? Insonlarga intilib, ularga qalban ehtiyoj sezib yashaydigan odam yaxshi odamdir. Va u hamisha hammaga mos til qidiradi, ya’ni murosa ishtiyoqida turadi. Murosa muomalada ro‘parangdagi odamga o‘zingni ko‘niktirish, uni ayash va tildan o‘t chiqarmaslikdir. Deylik, hamrohing tajang, tezda xafa bo‘ladigan odam (Balki qismatida ko‘rgiligi ko‘p bo‘lib, sirkasi suv ko‘tarmaydigan bo‘lib qolgan, balki yomon tarbiyachida ulg‘aygan yo aqldan qisilgan bandadir!). U o‘zini hammaga malol keladigan darajada tajang tutyaptimi, uni bu ko‘yga Xudo solgan! Ammo Xudo urganni Xudoberdi ham qo‘shilib urishiga izn yo‘q, Allohning ishlari faqat O‘ziga ayon, bandasi aralasholmaydi. Demak, qanday bo‘lsada, bu odamni eritish kerak. Unga uning yaxshi ishlaridan xabardor ekanligingiz haqida lutf qilib ko‘ring, qo‘lingizdan kelsa, bir-ikki ishlarida ko‘makdosh bo‘ling. Alohida e’tibor bilan hol so‘rashib qo‘ysangiz ham, onasi tirilib kelganday yayraydi. Sizni ko‘rsa,
24 Sodiqova T. Ayolga qasida. –T.: O‘zbekiston, 2013. –B. 127. 49
yuzidan bulut tarqaydigan bo‘lib qoladi, qarabsizki, oradan beton devor olindi, buning oti — murosa! Bemorlik nochorlikdir, injiq bo‘lish darajasiga kelgan bemor, ruhan tushkunlikka tushgan kishidir. Hamma go‘zallik, xandon otib kulishlar, gursillab yurishlar va ko‘tarinki kayfiyatlardan o‘zini benasib sezgan kishining ko‘ngliga qil sig‘may qoladi. Uning zardalari va injiqliklarining sababi shu. Agar bemorning ko‘ngli tusayotgan ish oson bo‘lsa, darhol ijro qilsangiz, qancha yaxshi, imkoningiz tanglik qilsa, ma’lum fursatdan keyin ado etishingizni samimiy va’da qiling, pgutina bilan ham u andak sog‘ayadi. Bemor bilan murosa — bu ichingiz adoi tamom bo‘lsa ham, kulib turish va unga ko‘tarinki ruh beradigan so‘z topa olishdir. Bugungi unga mehribonligingiz, ertaga boshqa yoqdan ortig‘i bilan o‘zingizga qaytadi. Kasal yotganni malol olgan yo dilini og‘ritgan kishi kun kelib, boshi yostiqqa etganda xor bo‘lmog‘i tayindir! Xudo sizga tili tezni ro‘baro‘ qiladi. Tili tezlik — qaysidir azobdan tug‘ilgan hosila, zahar odam — kimningdir kasofatidan majruhlangan jon. Bu kasallikdir, bunday odamga rahm darkor. Tili tez kishi birovlarni chaqib, o‘zi maza qiladi deb o‘ylamang. U zaharni avval jonida etiltirib, so‘ngra sizga sochadi, demak, siz bilan baravar o‘zi ham zaharlanadi! Uning bu tortgan azobiga siz sabab bo‘ldingiz, ya’ni uning o‘q otadigan nuqtasiga atoyi tegindingiz, buning evaziga Yaratgan Egam uning so‘zi bilan sizni ham yarador qildi. Bundaylarga kunday ochiq yuz bilan muomala qilingda, yonida uzoq to‘xtalmasdan aylanib o‘tavering! Murosa — shu. «Murosa-yu madora» deydi xalq. Bu bilan u «murosa bu madordir» demoqchi bo‘ladi-yov! Sen birovga sabr bilan murosa qilsang, ya’ni uni ayasang, Yaratgan sening kuchingga kuch, qudratingga qudrat beraveradi. Bir hadisi sharifda “Alloh taoloning o‘zi go‘zaldir, go‘zallikni yaxshi
Yüklə 0,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|