Türkçesi: Hilmi Ziya Ülken

Önerme  I’den  XX’ye  kadar. 
-  Ruhun  gücünü  artırma  araçlarını, 
yani  mümkün  olduğu  kadar  hür  ve  akıllı  bir  varlık  olmayı  bu  ilk  yirmi 
önerme  öğretir.  Edilgiler,  passionlar  bizi  düşünmeden  alıkoymaları  bakı­
mından  kötü  oldukları  için  (bölüm  IV,  önerme  26  ve  27),  biricik  çıkar 
yolumuz  onları  düşünce  objeleri  haline  koymaktır  ve  bu  mümkündür. 
Çünkü tabiatta hiçbir şey mutlak olarak akıldışı değildir. Bedenin duygu­
lanışları bilimsel yoldan açıklanabilir bir haldedir. Mekanist fizik usulüne 
göre  düzeltilmiş  olan  Descartes  fiziği  burada  tatbikatını  bulacaktır.  Öyle 
ise  şüphesiz  ruhun  duygulanışları  açık  olarak  kavranabilirler  ve  bundan 
dolayı da azaltılabilirler, bu teminatla kuvvetlenerek biz bilgimizin henüz 
çok  eksik  olduğu  zaman  dahi,  hayrete  düşmeyecek  derecede  Bedenimizi 
disipline  koyabiliriz  ve  böylece  büyük  ölçüde  zihin  etkinliğini  artırabili­
riz.
Önerme  I. 
-  Bu  esaslı  önermeyi  bölüm  II.  önerme  17’nin  scolie’sine 
ait  nokta  ile  karşılaştırınız.  Etkin  bir  hayal  gücü  olmadan  Bedenin  hiçbir 
akli eğitimi mümkün değildir; zira hiçbir zaman bazı ihtiyaçların makine 
gibi  yerine  getirilmesi  söz  konusu  olamaz.  Fakat,  önceden  görülmeyen 
bir tehlike karşısında elverişli tavrı kendiliğinden alacak bir tarzda Bedeni 
yumuşatmak,  disipline  koymak  söz  konusudur  (bölüm  IV,  önerme  69’un 
scolie’sinde  tehlike  tanımına  bakınız).  Spinoza’nın  pedagojisi:  “Zihin 
Reformu  Hakkında  Kitap”tan  bir  cümle,  Etika'dan  birçok  pasajlar,  özel 
olarak  dördüncü  bölümün  Ek  bölümünde  IX’uncu  fasıl,  onun  eğitim 
problemi  ile  uğraşmakta  olduğunu  gösterirler;  bana  öyle  geliyor  ki,  o 
çok  modem  bir  zihniyete  sahip  bulunuyordu.  Kendiliğinden  anlaşılır  ki 
o  Bedenin  ihmali  fikrini  telkin  etmediği  gibi,  hele  Beden  hayatını  Ruh 
hayatından  hiç  ayırmamıştır;  o,  irade  eğitiminde  çok  esaslı  kısım  olan 
hayal  gücü  kültürünün  her  şeyden  önce  bir  Beden  kültürü  olduğunu, 
atletik  olmaktan  ziyade  müzikal  olan  ve  Bedeni  kuvvetlendirmeye,  onu 
ince  ve  zarif  bir  hale  koymaya  çalışan  bir  kültür  olduğunu  ilke  olarak 
ortaya  koymuştur. Bu kültüre göre önemli olan şey kasların kabalığı de­
ğil  kıvraklık,  hareketlerin  kendiliğinden  ahenkli  olmasıdır,  eurythmie’si­
dir.