Microsoft Word etno kitab son srift 12
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ETNOPSİXOLOGİYA
11 edir. Etnopsixologiya bilik sahəsi kimi insanların psixikasının etnik xüsusiyyətlərini öyrənir yəni, milli, etnik mənsubiyyəti nəzərə almaqla insanların psixoloji xüsusiyyətlərini öyrənən elm sahəsidir. İnsanların etnik psixoloji xüsusiyyətləri isə çox müxtəlif və rəngarəngdir. Etnik psixoloji xüsusiyyətlərə bu və ya digər xalqa, millətə məxsus olan stereotip və yönümlər, adət və ənənələr, milli xarakterlər, hisslər, ustanovkalar, etnik özünüdərketmə və qiy- mətləndirmənin xüsusiyyətləri, kommunikasiya və persepsiyanın mədəni konteksdən asılılığı, mentalitetin arxetipik kökləri, sosializasiyanın etnokultural xüsusiyyətləri, uşaqlığın etnoqrafiyası, etnoslararası münasibətlər, konfliktlər və s. daxildir. Məsələn, boşanma, dünya xalqlarının hamısının həyatında baş verən hadisədir. Amma, boşanmaya münasibət heç də bütün xalqlarda eyni deyildir. Məhz etnik xüsusiyyətdən asılı olaraq boşanma hadisəsi müxtəlif cür qavranılır və qiymətləndirilir. Qərblilər özü etiraf edirlər ki, şərqlilər onlarla müqayisədə ailəyə, evliliyə daha ciddi yanaşır, müqəddəs münasibət bəsləyir, ona daha çox bağlı olurlar. Boşanma hansı səbəbdən baş verməsindən asılı olmayaraq şərqli təfəkküründə faciədir, evin dağılmasıdır. Qərblilər isə boşanmaya vaxtilə etdikləri səhvin aradan qaldırılması kimi baxır, keçmişlərini unutmağa çalışırlar və yeni firavan həyata qədəm qoyduqlarını düşünürlər. Şərq təfəkkürü isə bunun əksini düşünür. Hesab edirlər ki, həyatda ən böyük uğursuzluğa düçar olublar və baş vermiş hadisəni çox vaxt açıb-ağartmamağa, gizli saxlamağa çalışırlar. Hətta yenidən ailə qursalar da bədbin olurlar. Bütün bunlar etnik xüsusiyyətdən, mənsubiyyətdən irəli gələn və etnik xüsusiyyətlərlə şərtlənən psixoloji hadisələrdir. Məhz, etnopsixologiya belə məzmunlu hadisələri, etnik psixoloji faktları tədqiq edir və öyrənir. Etnik psixologiya əvvəllər başqa elm sahələrinin, o cümlədən fəlsəfənin, tarixin, etnoqrafiyanın, ədəbiyyatın, coğrafiyanın tərki- bində olmuşdur. Sonralar o sosial psixologiyanın bir sahəsi olub, müəyyən qrupda insanların etnik ümumiliyi və milli mənsubiyyəti ilə şərtlənən psixi xüsusiyyətlərini, münasibətini, hisslərini və |