Nizami SÜleymanov

 
§ 2.4. Şirvan üzərində nəzarətin gücləndirilməsi 
1500-сü ilin sonunda Cabanı döyüşünd ə Fərrux Yasarın 
öldürülməsindən sonra, Şirvan Səfəvi dövlətinin tabeliyində 
idi. Səfəvilər Şirvanda yerli sülalənin daxili müstəqilliyinə to-
xunmamışdılar. İlk vaxtlar İsmayıl ən nüfuzlu silahdaşı və tər-
biyəçisi Hüseyn bəy Lələni Şirvana canişin təyin etsə də 1502-
ci ildə II İbrahim adı ilə Şirvanda hakimiyyəti ələ keçirən 
Şeyxşah İsmayıla hədiyyələr göndərib vergi verəcəyini və səda-
qətli olacağını bildirmişdi. Şeyxşaha qədər Şirvanda Fərrux 
Yasarın oğlanları Bəhrəm bəy, Qazi bəy və Mahmud öz 
aralarında taxt-tacı ələ keçirmək uğrunda mübarizə etmiş və 
onlar bir-birini öldürərək hakimiyyətdə olmuşdular. 
1502-ci ildə Fərrux Yasarın oğlanlarından Şeyxşah Gilan-
dan qayıdaraq Sultan Mahmudu hakimiyyətdən salmış və 
Sultan Mahmud kömək almaq üçün I Şah İsmayılın yanına 
qaçmışdır. Qızılbaşlardan kömək alan Sultan Mahmud Şirvan 
üzərinə hərəkət etdi (1505-1506). Şeyxşah Gülüstan qalasına 
çəkildi, 3 ay mühasirədə qalaraq müqavimət göstərdi. Sultan 
Mahmudun gecə yatdığı yerdə öldürülməsi hadisəni Şeyxşahın 
xeyrinə dəyişdi. Şeyxşah Gülüstan qalasından Şirvan üzərinə 
hərəkət edərək Sultan Mahmudun tərəfdarlarını məğlub etdi. İlk 

---

39 
vaxtlar Şeyxşah I Şah İsmayıla hədiyyələr göndərib sədaqətli 
olacağına and içsə də öz mövqeyini möhkəmləndirəndən sonra 
müstəqillik arzusu ilə Şirvan qalalarını möhkəmləndirdi, 
qoşunun sayını artırdı, I Şah İsmayıl Xorasan yürüşünə hazır-
laşdığı zaman Səfəvilərə xərac verilməsini dayandırdı. Bu, 
1509-cu ilin sonunda İsmayılın Şirvan üzərinə yenidən yürü-
şünə səbəb oldu. I Şah İsmayılın qoşunu ilə qarşılaşmaqdan 
ehtiyat edən Şeyxşah Buğurd qalasına çəkildi. 
Bakı, Şirvan şəhərlərinin qala rəisləri və digər qala rəisləri 
hədiyyələrlə İsmayılın yanına gəldilər. Dərbənd hakimləri I Şah 
İsmayılın yanına gəlmədiklərinə görə Dərbənd üzərinə yürüş 
edildi, qala divarlarına lağımlar atılıb dağıdıldıqda, onlar 
müqaviməti dayandırıb tabe olduqlarını bildirdilər. 
Şah İsmayıl ikinci dəfə Şirvanı ələ keçirib Hüseyn bəy 
Lələni ora canişin təyin etdi. Şeyxşahın günahları bağışlanaraq 
hakimiyyətdə saxlanıldı. Lakin Şeyxşah yenə də Səfəvilərə tabe 
olmaqdan boyun qaçıraraq Buğurd qalasına çəkilərək mü-
qavimət göstərirdı. Yalnız 1517-ci ildə üçüncü yürüşdən sonra 
Səfəvilərdən asılılığı qəbul etdi və böyük oğlu Sultan Xəlillə 
birlikdə İsmayıla çoxlu hədiyyələr göndərdi. Şah İsmayıl qızı 
Pərixan xanımı Sultan Xəlilə ərə verdi. Şeyxşah isə özü 1523-ci 
ilin avqustunda Şah İsmayılın Marağadakı düşərgəsinə gəldi və 
ona sədaqətlə xidmət edəcəyinə and içdi. 
1521-ci ilin sentyabrında Şah İsmayıl Şeyxşahın qızı ilə 
evlənmək üçün elçilərini Şamaxıya göndərdi. Şeyxşah elçiləri 
böyük hörmətlə qarşıladı, qızını onlarla Təbrizə yola saldı. 5 
noyabr 1523-cü ildə Təbrizdə təntənəli surətdə toy mərasimi 
keçirildi. 1524-cü ildə Şah İsmayıl Naxçıvandan Şirvana 
gələrkən yolda Şirvanşah II İbrahimin ölüm xəbərini eşitdi. Şah 
oradan Şəkiyə gəldi. Şəki ilə Gürcüstan sərhəddi arasında ov 
edərək xeyli əyləndikdən sonra Ərdəbilə qayıtdı. Şirvanda ha-
kimiyyətə II İbrahimin böyük oğlu, Şah İsmayılın qızı Pərixan 
xanımın əri II Xəlilullah (1524-1535) gəldi. 

---

40