www.ziyouz.com kutubxonasi
26
Aytadilarki, bir sham atrofida uch parvona aylanib uchmoqda edi. Ular sham alangasining nima
ekanini bilmoqchi bo‘ldilar. Birinchisi sham tomon uchdi va qaytib kelib dedi: «U – juda yorug‘ bir
narsa ekan!» Ikkinchisi yanada yaqinroq uchib bordi, alanga uning qanotlarini kuydirdi, qaytgach
aytdiki: «U – kuydiruvchi bir narsa ekan». Uchinchisi alanga ichiga kirib, otash ichra g‘oyib bo‘ldi.
Nimani ko‘rganidan va nimani his qilganidan hech kimning xabari yo‘q. Aslida u, nimani bilishni
istagan bo‘lsa, o‘shanga yeta oldi!
Bunday bilimlarga erishuvchilar o‘zlari erishgan bilim haqida gapira olish imkoniyatidan mahrum
bo‘ladilar. Shu bois ham biluvchi sukut saqlaydi.
Men ana shu uchinchi parvonaga havas qilaman.
...Tevaragimiz ramzlarga va timsollarga to‘ladir. Har bir o‘t-o‘lan aql qulog‘iga, siz nazarda tutgan
tafakkur bois, baland ovoz bilan xitob qilib turmoqdadir. Toshlarning va jamiki maxluqlarning ham
imon keltirib qichqirishini eshita olish uchun ilm va tafakkur kerak.
Insonlar uzoq umr ko‘rishni istaydilar, lekin bu olamda uzoq umr mashaqqat va zahmatdan iborat
ekanini ham yaxshi biladilar. Dunyoda uzoq muddat qolishni istaganlar tobora yaqinlashib kelayotgan
keksalik zahmatlaridan qutulish yo‘lini topolmaydilar. Topganlarida ham dunyoning o‘zi bir kuni yo‘q
bo‘lib ketishini idrok qilmaydilar.
Ota, abadiy darbadarlikka mahkum bir odam haqida aytgan rivoyatingizni eslaysizmi? Men hozir
dunyoning har bir mamlakatida, har bir go‘shasida, halol va imonli kishilar bilan bir qatorda, ana shunday darbadar insonlarni ham ko‘rmoqdaman... Shunday darbadarlikka mubtalo bo‘lmaslikning
yo‘llarini izlamoqdaman. Kun kelib, ruhim samolarga qarab yo‘l olganida, mukammallikka erishgan
zotlar bilan bir qatorda bo‘lishni orzu qilaman.
Takomilga erishganlar nega sukut saqlagan ekanlar? Tangrim o‘z xohishini insonlar xohishi bilan
birlashtirishini bilaman. U bir qulini me’rojga, ya’ni fazo bo‘shliqlariga emas, undan ham yuksakka –
o‘zining arshiga ko‘taradi. Unga «Dunyoda istaganingcha qol», deydi, qul esa bor-yo‘g‘i oltmish uch
yilgina yashashni afzal ko‘radi. Biriga butun boyliklarini beradiki, boyliklar u o‘tgan yerda o‘zidan
xabar berib-nido qilib turadi, jamiki hayvonotu qushlar tilini bildiradi, hodisalarni bo‘ysundiradi...
birini suvda yoki havoda harakatlana oladigan qilib qo‘yadi, boshqasi bir vaqtning o‘zida qirq joyda
hozir bo‘la oladi, yana biri qudrat farishtalari bilan, ya’ni zilzila hosil qiluvchi, bo‘ron ko‘taruvchi,
toshlarni yoradigan o‘simliklarni qulog‘idan tortib chiqaruvchi, shamollar ufuruvchi, sayyoralarni va
yulduzlarni mahkam ushlab turuvchi bandalari (yoxud Tangri taoloning biz bilmaydigan va bizdan yashirilgan boshqa jonzotlari) bilan suhbat quradi, biriga mangulik bilan qo‘shib hech kimga ato
etmagan bilimlarini beradi hamda o‘zining payg‘ambarlaridan birini u bilan uchrashtiradiki, barhayot
bandasining borligidan odamzot faqat shundagina xabar topadi...
Bularning oldida dunyo nima? Taraqqiyot nima? Hammasi birlashganida ham oddiygina qum
zarrasi kabi ahamiyat kasb etarmikin?
Yer yuzida bunday mukammallikka erishgan necha kishi bor ekanini bilmayman. Lekin, aynan shu
yo‘l orqali – tafakkur va ilm orqali Yassaviy g‘origa kirib borishni, G‘avsul G‘iyos kim ekanligini
bilishni, chiltanlar bilan suhbat qurishni istayman. Naqshbandiy bilan duradgorlik qilib, Buxoriy
suhbatlarida qatnashmoqchiman. Beruniy bilan ko‘kka boqib, ibn Sino qoshida xastaliklar bilan
gaplashmoqchiman. Mashrab bilan piyoda kezib, Temur harblarini o‘z ko‘zim bilan ko‘rmoqchiman,
Boburning iztiroblarini anglab, Tojmahalga bosh qo‘ymoqchiman.