İmdat avşar (Türkiyə)

 
 
 
 
 
 
 
 

www.kitabxana.net
       
 
 
 
 
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri 
 
 
 
 
 
* Ahi - Səlcuqların dövründə İslami əsaslara (doğruluq və düzlük) söykənən təşkilat, o təşkilatın üzvü 
* quyruqlu – qab 
* almançı – dolanışıq xatirinə Almaniyaya müvəqqəti gedən 
* abdallar – kompakt yaşayan sazəndələr, çalğıçılar, manıslar 
* okey – üzerinde nömreler olan plastik daşlarla oynanan oyun 
* taxıldöyənə qoşulan öküzün ağzını bağlayırlar ki, taxıldöyəni çəkərkən taxılı yeməsin 
* ləbbeyk – Allahın dərgahında hər şeyə hazır olduğunu bildirmə 
 
 
Çevirən: Eyvaz ZEYNALOV 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

www.kitabxana.net
       
 
 
 
 
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri 
 
 
 
Evin yıxılsın, Hacı 
 
 
Ziya Afşara 
 
 
Bir  küləklə çovuyan qar yağdımı… Qayabaşı məhəlləsinin   dəlmə-deşik kərpic evləri tit-
rəyər, abdal*lar qışda eldən bir ayrıca üşüyərdilər. Oyma sazlar divarlarda boynu bükük qalardı, 
yanıqlı kamançalar, keçi dərisindən olan nağaralar, qara zurnalar… Hər qış əlləri yanlarına dü-
şərdi yazıqların. 
Yayda bir-birinin dalısınca məhəlləyə gəlib gedən maşınların, toy dəvəti verən ağaların iz-
ləri itər, qış gələndən sonra görünməz olardı. Yağan qarı dalda yerlərə yığan külək qurd kimi ula-
yar, Abdallar məhəlləsində bir alıcı quş kimi dolanardı. Susardı bütün nağaralar, zurnalar, sazlar 
və suyu  sovulmuş dəyirmana dönərdi kərpic evlər. 
Nə divar diblərində abdal kişilərindən zurna, saz, kamança dərsi alan  qarabuğdayı uşaqlar, 
nə  qapının  önündə  çatılmış  ocaqlarda  çır-çırpı  yandıraraq    hisli  qəhvədanlarda  çay  qaynadan 
əziyyəti çox abdal anaları, nə də  limonad qapaqları ilə qardaşlarını müşaiyyət eləyən saçları da-
ğınıq qızlar vardı… Hamısı qışın soyuq pəncəsindəki kərpic evlərdə analarını gözləyən quş bala-
ları kimi baharı gözləyərdilər. 
Dimdiyi  qırıq  şapkası,  yaxası  tiftiklənmiş  köynəyi,    qıvraq  arıq  bədənləri  ilə  əmilərimizə 
oxşardılar abdallar. Iri, qara gözləri, dağınıq saçları ilə analarımıza bənzərdilər Abdallar məhəl-
ləsinin qadınları, amma yoxluq qılıncı onları bir başqa cür kəsərdi. Tarla yox, əkin yox! Cüt yox, 
cütçü yox! Od yox, ocaq yox! Un yox, yarma yox! Qışda abdal evlərində bir çarəsizlik, kərpic 
evlərin pəncərələrində də sərt şimal şərq küləkləri əsərdi. Dolanar, gəzər, hər qış yenidən gələrdi 
qış qıtlığı və bir nər dəvə kimi çökərdi abdalların qapısında. 
Gecələr kübrə torbalarının salafanları ilə qapadılmış pəncərələrindən süzülən korun-korun 
işıqlar bu fəsildə Abdallar məhəlləsinin tək bir rəngi olurdu. Ən kasad aydı bu şaxtalı aylar. Nə 
əskərliyə, nə qürbətə  gedənləri,  nə də  Almaniyadan  gələnləri olurdu. Axşamlar üç-beş hal  əhli 
gənclər bir araya gəlib bir şüşə «Bozoğlan»ın axırına çıxar, bir neçə taksi ilə Abdallar məhəllə-
sinə gələrdilərsə, qapılar aralanar, küçələr bir az daha işıqlanardı. 
Məhəlləyə  maşınlar  gələndə  məhəllə  uşaqlarının  sifətinə  qan  gələrdi,  maşınların  işıqları 
məhəllə uşaqlarının göz bəbəklərini böyüdərdi. Atalarının «Ağa», «Ağanın oğlu» dediyi əmiləri 
onlar da sevərdilər. Ağalar gəlib atalarını aparınca, evə buğda çörəyi, biskvit, konfet, halva, al-
ma, naringi ayaq açardı. 
Qışda  məhəlləyə  gələn  gənclərin  istəyinə  görə  bir  həzin  saz,  ya  da  zurna,  nağara  dəstəsi 
yaradılardı. Şərabdan keflənmiş gənclər əvvəlcə Kor Bəktaşın evinin önünə gələrdilər.  Kor Bək-
taşın nağaraçısı Adəm     onların istədiyi çalğıçı dəstələrini bir göz qırpımında tapıb gətirər, çal-
ğıçıları maşınlara mindirər, ən sonda da özü minərdi. Adəm nağaranı qoltuğuna alar-almaz gənc-
lər coşar:  «Vur usta! Vur!» deyə bağırardılar, bu arada nağaranın da üzərinə bir neçə dənə göy 
minlik düşərdi. 
Ağa  istərsə,  aşıq  ölməzmi?  Adəm  uçuşan  minlikləri  görüncə,  çubuqlarını  nağaraya  deyil, 
yoxluğun üzünə-üzünə vurardı. Damarlarında qan təzyiqlə vurar, qollarına  yeni bir güc gələrdi 
belə axşamlarda.   Atasına  yaxınlaşan, əlləri üşüyən   kiçik Bəktaş nəfəsini çəkib başını yuxarı 
qaldırar,  babası  Kor  Bəktaşın  bəstələdiyi  yanıqlı  havalarla  ortalığı  acı-acı  inlədərdi.    Zurnanın 
yanıqlı səsi belə qarlı gecələrdə Abdallar məhəlləsinin rəsmini çəkərdi. 
Incə-incə bir qar yağar fağırların düzünə 
Nədən fələk inanmır füqəranın sözünə. 
**** 
Çalğıçı dəstələri tamamlanınca taksilər yola düşər, zurnanın qüssəli səsi küləyin səsinə qa-
rışaraq yayılar və şaxtaya düşmüş gecənin içində donub gedərdi. 

www.kitabxana.net
       
 
 
 
 
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri 
 
 
Abdallar belə  gecələrin səhərisi  qarı dizləyə-dizləyə çıxardılar məhəlləyə. Yorğun bədən-
lərinə təzə bir ruh, fəri sönmüş gözlərinə işıq gəlir, evlərinə xoşbəxt qayıdardılar. Kor Bəktaşın   
Adəmi, 
*Abdal, - dərviş, aşıq, musiqiçi, ozan 
Şahan  ustanın    Aslanı,  Qara  Süleymanın  Heydəri…  Səhərə  qədər  gənclərin  min  bir  cür 
əziyyətlərinə qatlaşar, uşaqlarına çörək pulu qazanardılar. 
Bəzən də evladlarını evləndirmək üçün yorğan-döşək saldıran ağa xanımları Abdallar mə-
həlləsinin qadınlarını çağırardılar. Abdallar məhəlləsinin qadınları bu işi çox gözəl bacarardılar. 
Ağa  qızlarının  yorğanlarını  öz  qızlarının  yorğanlarını  sırıyırmışlar  kimi  diqqətlə  sırıyardılar. 
Yorğan sırımaq üçün getdikləri ağa evlərinə kiçik oğlan uşaqlarını götürməz, yalnız qız uşaqla-
rını aparardılar. Oğlan uşağı bu, rahat durmaz, əyər  ağanın oğluyla dalaşıb bir dəcəllik elərsə, 
ağanın evində nə iş görə bilərik deyə, narahat olardılar. 
Qışda yorğan-döşək işi olanda da uşaqların boğazından bir isti aş keçər, yazıqların dişləri 
çörəyə dəyərdi. Hələ ağa Almaniyadan gələn olarsa və ağa uşaqlarının köhnə ayaqqabıları, köh-
nə paltarları da varsa… 
Qış Əzrail kimi gələr, uzandıqca uzanardı insafsız qış. Qışı yola salmaq üçün nə acılar çə-
kilərdi. Qış küləyi onların ürəyinə əsər, qar onların üzünə sovrulardı ən çox. Qış uzandıqca yayda 
aldıqları əşyalardan pula gedən nə varsa dəyər-dəyməzinə satardılar, bəzən yastıq-yorğana qədər  
bazara çıxardardılar. 
Uşaqları,  körpələri  xəstələnəndə həkimə pul  tapa bilməyəndə bölgənin bunu özünə fürsət 
bilənlərindən faizlə pul alar,  yayda qazandıqlarının  yarısını sələmçilərə faiz olaraq ödəyərdilər. 
Qarşqanın qazancından da dəvəyə pay olurdu. 
Yoxluq evə-eşiyə buraxılası mətah deyildi, amma ağalıq başqa, abdallıq başqa. Yoxsulluq 
iqliminin abdallarıydılar onlar. 
*** 
Axşamın gəlişi ilə birlikdə dərd-ələm Kor Bəktaşın evinə hücum çəkdi. Çarəsizlikdən ürəyi 
sıxıldı. Tütün qabını götürdü. Tütün qabının içindəki son tütün qırıntılarını ağ kağızın arasına qo-
yub bükdü, dərindən bir qullab vurdu və: 
- Zurnanı bura gətir, - arvadına dedi, - zurnanı bura gətir. 
Qara zurnanı  arvadı  kimi  sevərdi. Yeməyə çörək tapmasa da zurnanı  yağlamağı  heç vaxt 
unutmazdı. Qara zurna  dərdi kimi ötər, anasız quzu kimi mələrdi Kor Bəktaşın əlində… 
Yayda gəlini almaq üçün gedəndə bu zurnayla çaldığı havalara qız evində bircə nəfər olsun 
belə ağlamayan qalmazdı. «Ağ gəlin»i çalanda qız evində bir ağlaşma tufanı başlardı. Hələ oğlu 
Adəm də qabağında nağara ilə dolanıb döndükcə, ovurdlarını başqa bir həvəslə doldurar və sevgi 
ilə üflərdi qara zurnanı. Nə zaman nəfəs alırdı, zurnanın səsi kəsilmədən necə davam elərdi, bir 
kimsə başa düşə bilməzdi. 
Kor Bəktaş belə qəm yüklü axşamlarda nəvələri kiçik Bəktaşla Cəsura nağara ilə zurnanın 
yanında həyatı da öyrədərdi. Bir müdrik, ulu abdaldı Kor Bəktaş. 
Qara zurnasını əlinə aldı və nəvələrini yanına çağırdı: «Uşaqlar, mən ölərəm, siz qalarsınız. 
Yoxluq qapıya qoyulacaq mal deyil, amma ağalıq da, abdallıq da nəsilnəndir. Biz ağalara xidmət 
üçün  varıq.  Onlar  bizim  çörək,  aş  ağacımızdılar.  Süfrədə  qaba  saldığımız  qaşığa  nə  gəlirsə, 
onlardan gəlir. Onlar olmasa, bax bu təpənin başında ayaqlarımızı sürüyə-sürüyə ölərik. Ağaların 
qızları,  gəlinləri  də  bizim  anamız,  bacımız  olur.  Çörəyimizdə  onların  da  duzu  var.  Ehtiyac  nə 
zaman sıxışdırsa, qapılarına getsək, ağalar evdə olmasa belə, çörəyimizi onlar verər. Evladlarım, 
ağalar nə verirsə, şükür edin, elə çox da ummayın. Əvvəl Allah, sonra da onlar, aclıq çəkməyə 
qoymazlar  bizi.  Dedim  axı.  Ağalığın  da,  aşıqlığın  da  bir  adəti,  ənənəsi  var.  Olur  ki,  toylarda 
ağanın uşaqları qədərindən artıq içir, sizə söyüş söyərsə, bir qulağınızdan alın, o birisindən verin. 
Duymayın, kar olun, danışmayın, lal olun. Olar ki, hirslənib sizi döyərlərsə, əlsiz, ayaqsız olun. 
Qul qüsursuz olmaz, evladlarım. Aman haaa! Ağaların üzünə qayıdıb, çörəyinizə təpik atmayın». 
Bir  abdal  Allah  dərgahındaymış  kimi  danışırdı.  Oturuşunu  dəyişdirdi  və  danışmağına 
davam elədi Kor Bəktaş: 

www.kitabxana.net
       
 
 
 
 
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri 
 
 
«Sərxoşluq cürbəcürdür, evladlarım. Hamımız insan oğluyuq. Hamımıza eyni cür təsir elər 
bu sərxoşluq. Insan bu zəqqumdan iki qədəh içərsə kefi tovuz quşu kimi al-əlvan olar. Nə çalsan 
xoşuna gələr. Üçüncü qədəhdə meymuna dönər, budaqdan-budağa hoppanar. Oynaq hava istər, 
oynamaqdan doymaz. Dördüncü qədəhi içərsə, Aslan olub kükrəyər. Ağır havalar istər, Koroğlu-
dan istər, halaya durar. Igid olan aslanlıq məqamında daha bu zəqquma yaxın durmamalıdı, artıq 
içərsə  donuza dönər, ağzında dili dönməz, nə istədiyini bilməz. O Ağyazılıynan Qızıldəli var ha, 
zəqqum  şüşədə dayana  bilmədiyi  kimi  dayana bilməz namussuzlar. Sərxoşun könlünü  xoş elə-
mək çətindir, amma bizim də alnımıza boyun əyəmək yazılıb». 
Kor Bəktaş öz nəfsini bətnində boğur, nəvələrinin nəfsini söz çəkiciylə döyür, döyür, dö-
yürdü. 
Dərindən köks ötürdü və susdu. Əlindəki zurnanın başlığını ağzında islatdıqdan sonra taxtı 
yerinə.  Adəm  də  babasına  yol  göstərmək  üçün  gəldi,  divardan  aılmış  nağaranı  qucağına  aldı. 
Nəvələrindən kiçik Bəktaş babasına, Cəsur dja atasına dikmişdi gözlərini.  Biri nağaraçı, biri də 
zurnaçı idi. Kor Bəktaş soyuq havanı ciyərlərinə çəkdi və sarıldı zurnasına. 
Otaqda külək kimi əsən yoxluq çalmaq məqamında yerini kədərə buraxdı. Kor Bəktaş bir 
körük kimi ovurdlarını şişirdib ürəyindəki yanğını nəfəs-nəfəs üfüləyincə qara zurna dilə gəldi: 
Bir ayrılıq, bir yoxsulluq, bir də ölüm… 
Kor Bəktaş zurnanı yenicə dilləndirmişdi ki, maşın faraları evin qabağını işıqlandırdı. Çal-
mağına ara verdi: 
- Adəm, dəli oğlanlar gəldi, deyəsən. 
Adəm qucağındakı zurnanı kənara qoyub, qalxdı, pəncərəyə yaxınlaşıb pərdəni araladı. 
Dörd taksi dayanmışdı qapıda. Taksilərdən enən gənclər: 
- Bəktaş baba! Adəəəəm! – deyə qışqırdılar. 
Adəm  qapını  açdı.  Çöldəki  gəncləri  görüncə  gözlərinə  işıq  gəldi.  Sehrli  su  içibmiş  kimi 
açıldı iti gözləri, çardaqdan adlayıb endi aşağı: 
- Harda qaldınız, qurbanı olduğum ağa uşaqları,  - dedi, - evdə bizim uşaqlar aclıqdan bir-
birlərinin qulaqlarını gəmirir. Cibimizdə siçanlar oynaşır. – Çardaqdakı arvadını göstərdi. – Bax 
bu  bizim it  yeməz  belə,  üzümə  baxmır,  qurbanı  olduqlarım.  Bizə  də  keçinmək  lazım  deyilmi? 
Evdə it bağlasan, acından ölər. Sizə layiq bir  şey  yox evdə, amma içəri keçsəniz kiçik Bəktaşı 
kəsər, qurban elərəm. Yolunuzda ölüm, ağam. Evimi yandırar, üzümü ağardaram vallah… 
Utanan  üzü  yoxdu,  zarafatcıldı  Adəm,  nağara  çalarkən  qanı  qaynar,  cuşə  gələr,  coşardı. 
Nağarası ilə bir insan kimi danışar, bəzən nağarasından küsərdi. Adəm nağaradan küsüncə, pul 
yağardı  nağaranın  üstünə.  Bəzən  nağaranı  yerə  qoyar,  belbağısını  çıxarar,    nağaranın  ətrafında 
dönə-dönə oynar, bəzən yerə yatar, yerdə yumalanaraq çalardı. Yaxşıca coşdumu, nağaranı ba-
şına qaldırar, bir nağaraya, bir də çanağına vurardı. Bu üzdən də toyların və məclislərin baş na-
ğaraçısıydı Adəm. 
Bölgənin hal əhli gəncləriydi gələnlər. Bu axşam «Qalatasaray»ın italyan kafirləri ilə oyu-
nu vardı. Adəm  ortalığı  şənləndirəcək, onlar da  gülüb  əylənəcəkdilər. Bir də Qalatasaray qalib 
gələrsə, bol qollu oyun olarsa, daha demə… 
Gənclərdən biri hövsələsizləşdi, başını maşının pəncərəsindən çıxartdı: 
- Adəm, nə durubsan, dəli oğlan, qurbanın, qadanınmı vaxtıdır, oğlan? Kiçik Bəktaşı da gə-
tir, haydı tez ol. Qaracanını kafesinə gedirik.  Əlli ol, dəli oğlan, hardasa oyun başlayacaq, gecik-
sən Saatsaz Irəcəb bir quruş da verməz, vallah… 
Saatsaz  Irəcəb  Qalatasarayın  xəstəsiydi,  Qalatasaray  bir  qol  atdımı  Irəcəb  Adəmin  önünə 
keçər,  davulun  qabağında  səkərək  oynar,  olmayan  olyunlar  çıxarar,  bol  bəxşiş  verərdi.  Qalata-
sarayın oyunlarını nağaranın, zurnanın müşaiyyəti ilə izləməyi də Saatsaz Irəcəb icad eləmişdi. 
Oyun sözünü eşidincə Adəmin gözləri bir daha parıldadı. 
-  Yenəmi  oyun  var,  ağam?  -  dedi.  –  Kiçik  Bəktaşla  əmrinizdəyəm.  Nə  zaman  istədiniz, 
Adəm boynunun qılıncın qabağına vermədi, qurbanı olduqlarım… 
Adəm oğlu Bəktaşa qışqırdı: 
- Bəktaş! Nağaranı, zurnanı götür, gəl, yenə oyun varmış. 

www.kitabxana.net
       
 
 
 
 
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri 
 
 
On  beş  gün  öncə  Qalatasaray  italyan  kafirləri  ilə  bir      oynamış,  oyun  iki-iki  bərabərliklə 
bitmişdi. O gün Qalatasarayın hər hücumunda Adəm ilə kiçik Bəktaş ortalığı  bir-birinə qatmış, 
Qalatasaray  qol  atdıqca,  coşan  gənclər  nağaranın  üstünə  pul  yağdırmışdılar.  Adəm  çubuğu  da-
vulun ortasına vurduqca da, göy minliklər yerə səpələnmişdi. 
Hər məclsin adamıydı Adəm.  Getdiyi yer topal isə axsayar, kor isə çəp baxardı. Atası ulu 
bir aşıqdı; Dünya görmüş, əzablar çəkmiş, fələyin ilgəyindən qırx dəfə keçmişdi Kor Bəktaş. Ne-
cə olmuş olsa Adəm onun oğluydu. Illərcə ondan dərs almışdı. Kiçik bir uşaqkən toylara gedən-
də axırlarda, təndir damlarında atası ilə qucaqlaşıb yatmışdı. Ağalar nə istəsə Adəm eləyərdi. Də-
və balası görmək istəsələr  belindəki belbağısını çıxardıb, paltarlarını dəyişər, həmən dəvə balası 
olurdu. 
Bu dəfə ağalar Adəmin də azərkeş olmasını istəyirdilər, Adəm də çoxdan qızğın bir azərkeş 
olmuşdu. Neyləsin, qış idi, çörək də toylardan yaşıl sahələrə qonmuşdu. Bir Qalatasaray tərəfdarı 
olmasa, fələkdən qol yeyib duracaqdı, zavalı. 
On beş gün öncəki oyunun ilk on dəqiqəsində futbol terminlərini həmən öyrənib öz dilinə 
çevirmişdi Adəm. «Afisayt, santrifor, penalti, avut, cəza, fasilə…» Hamısını da bir göz qırpımın-
da öyrənmişdi. Elə həmən o gündən gənclərin ondan nə gözlədiklərini hiss eləyib,  oyunda baş 
verənlərə müdaxilə belə eləməyə başlamışdı. Gənclər də əslində Adəmin oyuna müdaxilə eləmə-
sini istəyirdilər. 
On beş gün öncəki oyun Italiyada oynanılırdı. Qalatasaray yaxşı oynayırdı, gənclərin kefi-
nə  dəyəcək  bir  şey  yox  idi.  Hakim  də  yaxşıydı!  Ümumiyyətlə  Qalatasarayın  xeyrinə  qəraralar 
verirdi. Gənclər aramsız olaraq hakimə sitayiş edir, onu alqışlayırdlar. 
- Bravo, hakim! 
- Vay, aslanım! 
- Bizim Kamanda doğulub, böyüyüb hakim! 
- Bravo, göstər qırmızı kartı! 
- Çölə at, o Karanı! 
Gənclər səslərini yüksəldəndə Adəm nağaraya bir-iki çubuq vurub sözə başlardı: «Qurbanı 
olduqlarım, mən deyim də, siz inanmayın. Vallahi də, billahi də, ba hakimin atası türk! Bax, bura 
yazıram, həm də bizim Almaniyada olanlarımızdandır. Baxın, yenə cəriməni bizimkilərə verdi». 
- Atası türkdümü? 
- Həə, qurbanı olduğum, vallahi türkdü! 
- Atası kimdi, Adəm? Kamandandımı? 
- Kim olacak, canım, nəslimizi Avropaya yayan Qart Tahir əmi… 
- Olmaz, yanlışın var, Adəm. 
- Qurbanınız olum, bunun bir baş-gözünə baxın hələ. Bunda heç kafir siması varmı? Eyni 
ilə bizim Tahir əmiyə bənzəyir. Vayy, qurbanı olduğum, Tahir ağa! Kim bilir bu hakimin anasın-
dan nə qədər xeyir dua aldı, neçə gecə quluncunu qırdı, kim bilir. Onun səpdiyi toxumun xeyrini 
görürük, uşaqlar! 
- Adəm, penalti də verərmi? 
- Hakan qapının önündə yıxılsa, penalti də verər, vallah. Nə olmuş olsa belə bir qaşıq qan, 
əmioğluyuq ya… 
- Qol vəziyyəti, Hakan qapıya gedir! 
- Vur, oğlan, vur! 
Hakan qapının qabağında yıxılır, qol vura bilmir, kafedəkilər öncə ayağa sıçrayır, sonra ye-
rə otururdular. Halkan qol qaçırtdıqca Adəm içini yeyirdi: 
- Yahu, Hakanın heyi qalmamış, səhər tezdən morj  yağımı yeyib? 
O gün qəhvədəkilər hop oturur, hop dururdular. Qalatasaray qol atdıqca, Adəm ortada fır-
lanır, nağaranı Saatsaz Irəcəbin qabağında çalırdı. «Qoool!» səsləri, nağara, zurna səsləri bir-bi-
rinə qarışırdı. 
O gün oyun bərabərə bitsə də, Qalatasaray iki qol atmış, Adəm də çörəyini futbol topundan 
qazanmışdı. 
*** 

www.kitabxana.net
       
 
 
 
 
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri 
 
 
Abdallar məhəlləsindən soyuq gecəyə qarışıb enən taksilər gəlib Karacanın kafesinin qaba-
ğında dayandılar. Içəri yenə çox qələbəlikdi. Adəm  oğlu kiçik Bəktaşın ustalıqla çaldığı oynaq 
havanın müşaiyyəti ilə  nağarasını  başının üstündə çalaraq girdi kafeyə. Gənclər Adəmi görüncə 
yellər əsən buğda zəmisi kimi dalğalandılar, qalxıb Adəmlə oynamağa başladılar, kafe toy evinə 
döndü. 
Qısa bir səssizlik oldu. Oyun başlayacaqdı. Adəmlə kiçik Bəktaş on beş gün öncəki yerləri-
ni aldılar. Aparıcı oyunçular ekranda görününcə sayırdı: Taffarel, kapitan Bülənt, Popesku, Fa-
tih, Ümid, Okan, Hakan… Hacı! 
Gənclər Haci adını eşidincə böyük bir uğultu qopdu kafedə. Hacıyə təriflər yağdırırdılar. 
- Aslanım. 
- Qoçum! 
- Bu axşam bütün Italya gəlsə, Hacını dayandıra bilməz! 
- Bütün Italyanı dördnala qaçdırar bu gecə. 
Adəm də özünü başa düşürmüş kimi göstərib çubuğunu dik tutaraq ekrandakı  Hacıya bağı-
rırdı: 
- Hacı! Evdəki uşaqlar mənim nağaramdan öncə sənin ayaqlarına baxır. Qurban olduğum, 
bu kafirlərnən ancaq sən bacararsan… Ən azı iki qol gözləyirəm haaaa! 
- Hacı bu gün qol ata bilməyəcək, bax, bura yazıram, Adəm! 
- Ağzından yel alsın, qurbanı olduğum. Evdə Bəktaş ustanın tütünü yoxdu vallah. 
Gülüşmələr arasında oyun başladı. 
Kiçik  Bəktaş da qələbəlikdəki  insanları  seyr  edirdi.  Kim  bilir öz uşaqlarına nələr  anlada-
caqdılar. Adəm qulaqlarını qol səsinə şəkləmiş, toplayacağı bəxşişləri düşünürdü, ara-sıra da qə-
ləbəliyin təpkisinə ortaq olurdu. 
Italyan komandasındakı zənci oyunçunun kobud hərəkətinə hirsləndi gənclər, küfürün biri 
bir quruş. Adəm həmən özünü yetirdi: 
- Oğlan, uşaq, o Qara var ya, o Qara, Hacının qabırğalarını, belini qıracaq. Hacıya göz ver-
di, işıq vermədi, ya bu. Ac it  qursağı qapan kimi qapdı topu yenə. Allah colma-cocuğunun üzü-
nə baxsın, nə olar, ayağı qırılsa. Qurbanı olduğum Tahir əmi, bir az da afrikada gəzib dolaşsay-
dın nə olardı. 
Gənclər gülməkdən yerə yıxılırdılar. 
Bir başqa vəziyyətdə yenə rəqib komandanın zənci oyunçusunun təpiyi ilə Hacı ağrı içində 
yerə sərildi. Zənci futbolçu da yerdəydi. Hacı hiddətlə qalxdı və zəngi futbolçunun üzərinə yeri-
di. Adəm əlindəki çubuğu göstərərək yenə ortalığa atıldı. 
- Hacııı! Al bunu da, o Qaranın yan-başını qaralt, nə olar!  Çörəyini gətirərəm, dəli oğlan! 
Altmış beş milyon arxandayıq! Qorxma, Hacı! Vur! 
Qələbəlikdən biri də Adəmə söz atdı: 
- Elə demə, oğlan, Adəm! O da yazıqdı. Kafirin komandasında çörək pulu qazanmaq üçün 
oynayır. 
Adəm kafe sahibini səslədi: 
- Adnan, qurbanın olum, bu fənərlilərin burda nə işləri var? 
Adəm qırx illik Qalatasaraylıydı, artıq çörəyi də sarı-qırmızıydı. 
Ilk yarı bitdi, ikinci yarı başladı. Dəyişən bir şey yoxdu. Dəqiqələr irəliləyir, oyun heç cür 
Adəmin istədiyi kimi getmirdi. Qalatasaray futbolçularının sanki üstlərinə ölü torpağı səpilmişdi. 
Qələbəlikdən küfürlər yüksəlir, köks ötürmələr çoxalırdı. Oyunun son dəqiqələriydi. Adəmin gö-
zündəki işartılar yerini yavaş-yavaş kədərə buraxırdı. Qalatasaray bir qol belə atmamışdı. Adə-
min əlindəki çubuq başı aşağı, zurna səssizdi. 
Birdən qələbəlik dalğalandı. Bir anlığa nəfəslər tutuldu. Aparıcı səsini yüksəltdi. «Gözəl bir 
hərəkət! Hacı rəqibini keçdi! Birini də keçdi! Sağ tərəfdə Hakan boş! Əmrə də soluna gəldi! Hacı 
qalanı qarşısına aldı! Sevdiyi yer! Topu sol tərəfinə çəkdi! Oralardan gözəl vurur…» 
Nəfəslər tutulmuşdu, oyunu izləyən gənclər fərqində olmadan ayağa sıramış, stullar çevril-
miş, çaylar dağılmış, stəkanlar qırılmışdı. 

www.kitabxana.net
       
 
 
 
 
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri 
 
 
Adəm cəld bir hərəkətlə nağaranın ipini boynuna keçirtdi, çubuğu havaya qaldırdı. Küçük 
Bəktaş da zurnanın fitilini islatmış, ovurdunu doldurmuş, zurna ağzında gözləyirdi. 
Aparıcı qışqırırdı: 
- Hacı, yaxşı vur! 
- Hacıııı! 
- Zərbə! 
Zaman qalaya gedən futbol topu ilə irəliləyirdi sanki. Top süzərək qalaya doğru gedirdi… 
Böyük bir gurultu qopdu. 
- Qooooooooooo…. 
Nağara, zurna coşdu 
Sonra bu gurultunu ahlar, vahlar təqib elədi. Adəm nağaraya iki dəfə vurmuşdu ki, gənclər 
üzüntü içində yerlərində oturdular. 
Aparıcı  da  ah  çəkərək  davam  edirdi:  «Top  dirəkdən  döndü,  hörmətli  tamaşaçılar,  şanssız 
bir an, budur,  təkrar baxırıq…» 
Kameralar Hacını yaxından təkrar göstərərkən 90 dəqiqə gözləyib bir lirə də bəxşiş toplaya 
bilməyən və ümidini itirən Adəm Hacıya qışqırdı: 
- Evin yıxılsın Hacııııı! Çörəyimnən oynadın! 
Oyun bitdi, çöldəki soyuq hava Adəmin üzünü yalayıb keçdi. Kafe birdən boşaldı. Gənclər 
küfürlər yağdıraraq üç-beş məhəlləyə dağıldılar. Adəm kiçik  Bəktaşa tərəf döndü: 
- Olsun, heç olmasa isti bir yerdə oturduq, iki stəkan çay içdik, oğlum, - dedi. 
Adəm öndə, kiçik Bəktaş arxada bazar yerindən burulub, soyuq gecənin içində yox oldular. 
 
 
 
Türkcədən çevirən:  Aslan Quliyev