K t kilat çil rin f aliyy tl ri üçün Büro (actrav)

rab r r ftar
97 sayl  Konvensiyan n  sas elementidir. Madd  6- a  sas n a
da göst ril nl rl  ba
münt
m olaraq q bul olunan miqrant i çil rin v  milli i çil rin aras nda irqi ayr -seçkilik
qada and r:
 ... 
k haqq , çox u aql  ail
r veril n yard m (
k haqq
n bir hiss sini
formala
r), i  saatlar ,  lav  vaxtlara gör  haqq, öd ni li m zuniyy t, ev i
ri
il  ba
 m hdudiyy tl r, i  götürülm k üçün minimum ya  h ddi, t dris müdd ti
 t liml r, qad n 
yi v  g nc i çil rin 
yi; h mkarlar ittifaqlar na üzvlük v
kollektiv sövd
rd n  ld  olunan g lir; m nzil  yerl dirilm ; v  sosial
orta (y ni, 
k z
nm si, anal q, x st lik,  lillik, ya lanma, ölüm, i sizlik
 ail  m suliyy tl ri v  qanunvericiliy
sas n sosial t hlük sizlik sxemi il
hat
olunan dig r hallar il  ba
 hüquqi müdd alar. Bu h mçinin i götür nl rd n
tutulan vergi, rüsum v  i  götür nin i çil rl  ba
 o cüml
n bu Konvensiyada
istinad olunan m
rl  ba
 m hk
 t hqiqatlar  il  ba
  dig r öd ni
ri
aiddir.
97 sayl  Konvensiyan n Madd  3, Paraqraf 3-d  Konvensiyan  ratifikasiya ed n
Dövl tl r  s hv  t bli ata qar  mübariz d  bir-biri il
m kda
q etm k  t klif edilir.
T-inEkspert Komit si t
find n ayd nla
lm
r ki, s hv t bli at t kc  yola
dü
mi
n qabaq spesifik ölk
 getm
ri üçün tovlamaq m qs dil  miqrantlara
veril
k s hv m lumat  deyil, h mçinin t yinat ölk sind  irqçilik t bli at
 da  hat
edir.

72
Madd  4-d  Dövl tl rd n miqrant i çil ri i  götürülm  v  i  üzr  yerl dirilm  il  ba
adekvat v  pulsuz xidm tl rl  t min etm k t
n olunur.
Madd  7-d  üzv dövl tl rin “sosial m
ulluq xidm ti t
find n i  götürülm  il  ba
miqrantlara göst ril n xidm tl rin pulsuz h yata keçirilm sin t min etm yin ” z ruriliyi
rd  tutulur. Bu, h mçinin 181 sayl  B T Konvensiyas  vasit sil  öz l i  düz ltm
bürolar na da aiddir.
97 sayl  Konvensiyada miqrant i çil r üçün vacib müdafi  t minatlar  izah edilir.
n, onlar n müvafiq tibbi xidm t hüququ olmal  (Madd  5) v  qazanclar
 v
toplad
 pullar  transfer ed  bilm lidirl r(Madd  9).
97 sayl  Konvensiyan n 8-ci Madd sind  daimi olaraq q bul olunan miqrantlar n 
k
qabiliyy tl rinin olmad
 hallarda onlar n i
n k narla
lmas  qada an olunur. Bu
çox vacib müdd ad r. Bir çox ölk
rd  sa laml q v  i
 t minata z man t v  ya m nzil
toxunulmazl
 aras nda h
 d
übh  do uran  laq
r mövcuddur.
nb  ölk
ri il  t yinat ölk
ri aras nda imzalam  b zi ikit
fli sazi
rd  i çil rin
n azad olma hallar
n i çil rin “ V/Q ÇS” v  ya h r hans  bir dig r yoluxucu
st likl
 yoluxma hallar  il
laq
ndirilir. H qiq
n d  bir s ra ölk
rd  i  üçün
müraci t ed n miqrant i çil rd n z ruri  V/Q ÇS  testini verm yi v  ya i  üçün yeni
icaz nin al nmas  zaman  yenid n h min testi verm k t
b olunur. Bu, aç q-a kar insan
hüquqlar
n pozulmas  dem kdir v  i  dünyas
n B T  V/Q ÇS  il  ba
 t crüb
rin
ziddir.
Bel  üsulla i  götürm  h mçinin 97 sayl  Konvensiyaya da ziddir.
V ( nsanda  mmun Çat mazl
 Virusu) v  beyn lxalq 
k miqrasiyas .
100-d n art q ölk
V x st liyin  düçar olmu  insanlar n h r hans  bir
bd n ölk
 daxil olmas  v  ya qalmas  il  ba
 m hdudiyy tl r mövcuddur;
beyn lxalq 
k miqrantlar
n  V x st liyin  tutulmas  a kar olunarsa, bu
zaman onlar n ölk
 daxil olmas na qada a qoyula v  ya deportasiyaya m ruz
qala bil rl r.
Miqrasiya kontekstind
V testind n keçm k ba  verdikd  bu zaman al nm
lumat  sas nda raz q üçün beyn lxalq s viyy
 raz la
lm  standartlar,
xfilik v  m sl
tl
r laz
 qaydada t tbiq edilmir.
yinat ölk sind  köhn  viruslara qar  müalic  keç n miqrant i çil r
qay td qlar  ölk
V xidm tl ri ala bilm dikd  deportasiya il  müalic
rin
 bil rl r.
Dövl tl r çox vaxt  V il  ba
 s yah
 qoyduqlar  m hdudiyy tl rin ictimai
sa laml
 qorumaq v
V- yoluxmu  qeyri-mill tl rin nümay nd
rin  gör
kilmi  art q s hiyy  v  dig r iqtisadi x rcl rin qar
 almaq üçün qoyuldu unu
qeyd edirl r. Bel  m hdudiyy t üçün ictimai sa laml q heç bir haqq
qazand rm r.  V t sadüfi olaraq birind n dig rin  yoluxan x st lik deyil v  bu
st liyin olub-olmama ndan as  olmayaraq milli v  ya qeyri-mill tin
nümay nd
ri t hlük siz davrand qda bu x st liyin birind n dig rin
keçm sinin qar
 ala bil rl r.   Bel likl ,  V-  yoluxmu  x st
rin s yah ti
 miqrasiyas  özü özlüyünd  ictimai sa laml a heç bir t hlük  yaratm r.
V v  Beyn lxalq 
k Miqrasiyas  Siyas ti – UNQ ÇS, B T,  OM- n
birg  istehsal (iyul 2008).
40
40
 HIV  and  International  Labour  Migration  Policy  Brief -  produced  jointly  by   UNAIDS,   ILO, IOM
(July  200S) (
http://data.unaids.org/pub/Manual/2008/jcl513_policybrief_labourmigration_en.pdf
)

73
di ratifikasiya ed n Dövl t 14-cü madd
 uy un olaraq Konvensiyan n üç  lav sinin
ham
 v  ya h r hans
sa Konvensiyadan ç xara bil r.  lk iki  lav
 söhb t i  üçün
kil edilmi  miqrasiyadan gedir. Burada vacib müdd alar  rh edilir. M
n,  lav  1-in
5-ci Madd si v
lav  2-nin 6-c  Madd
rind  miqrant i çil rin m nb  ölk sini t rk
etm zd n önc  i in t sviri v
rtl rini özünd
ks etdir n yaz  müqavil nin  ld  edilm si
rd  tutulur. V
lav  1-in 3-cü Madd sind  söhb t qanuna uy unlu u t min etm k
üçün Dövl tin i götürm  bürolar  üz rind  n zar tinin t
b olunmas ndan gedir.  lav  3
is  daha ümumidir v  t kil edilmi  v  ya könüllü miqrasiyadan b hs edir.
götürm  üzr  Tövsiy
r üçün Miqrasiya (Düz li
r edilmi ), 1949 (No. 86)
97 sayl  Konvensiya 86 sayl  Tövsiy  il  mü ayi t olunur. Tövsiy
rin ratifikasiyas  t
b
olunmur v  bel likl  d  onlar öhd çilik t kil ed n s
d deyill r. Lakin onlar
Konvensiyan  mü ayi t ed nd  onlar Konvensiyan n nec  icra edilm si v  ya
Konvensiyan n xüsusi bir müdd as
n nec  oxunmas  bar
 faydal  bir göst ri
funksiyas  da
r.
n, 86 sayl  Tövsiy  Konvensiyan n 8-ci Madd sin
lav  olaraq daimi  sasla q bul
edilmi  miqrant i çil ri v sait çat mazl
 s
bi il  i
n k narla
rmas  hallar ndan
müdafi  etm yi n
rd  tutur. H min Tövsiy nin 18-ci Paraqraf nda deyilir: “S lahiyy tli
Miqrasiya Orqanlar  il
mmiqrasiya  razil rinin s lahiyy tli orqanlar  aras nda müvafiq
raz q olmazsa,   Miqrant  Üzv dövl tin  razisind  münt
m q bul edildikd  ad  ç kil n
min Üzv Dövl t imkan daxilind  bel  bir  xsi v  ya onun ail sini v sait çat mazl
 v
ya 
k bazar na olan t
bat s
bi il  ölk sind n ç xarmaqdan ç kinm lidir. "
Miqrant  çil r ( lav  Müdd alar) Konvensiyas , 1975 (No. 143)
143 sayl  Konvensiyan n tam ad  “Alçald
raitd  Miqrasiya v
mkan B rab rliyinin
st kl nm si v  Miqrant  çil rl  R ftara dair Konvensiya”-d r. Konvensiya üç
bölm
n ibar tdir v  dövl tl r ya 1-ci ya da 2-ci Bölm ni bu s
din ratifikasiyas ndan
xar lmas  q rar
 ver  bil rl r.
sas  nsan Hüquqlar .
1-ci Bölm  Madd  1-d n Madd  9-a kimidir v  beyn lxalq ictimaiyy tin qeyri-qanuni
miqrasiya il  ba
 b hs ed n v  bunu hüquq  sasl  perspektivd n ed n  ilk c hdl rini t kil
edir.
Bel likl  Madd  1-d  Üzv Dövl tl rin bütün miqrant i çil rin  sas insan hüquqlar na riay t
etm
ri üçün ümumi öhd liyi n
rd  tutur. Ba qa sözl , statuslar ndan as  olmayaraq
bütün miqrant i çil rin hüquqlar na hörm tl  yana lmal
r.  Niyy t miqrasiya ax
n
nizamlamaq üçün Dövl tin hüquqlar na etiraz etm
n ist r ölk
 daxil olmu  ist rs  d
orada daimi  saslarla qalan, r smi s
dli v  ya s
 malik olub-olmamaqlar ndan as
olmayaraq qorunmal  olan miqrant i çil rin hüquqlar
 t sdiq etm kdir.   Bu Madd  B T-
nun Ekspertl r Qrupuna gör , BMT t
find n bu sah
 (bax s h 65)q bul olunmu
beyn lxalq s
dl rd
ksini tapan fundamental insan hüquqlar na istinad olunur v  buraya
mçinin 18 iyun 1998-ci il tarixli Beyn lxalq 
k Konfrans  t
find n q bul olunmu
Fundamental Prinsipl r v
 zaman  Hüquqlara dair B T B yannam sinin d
amil
olundu u i çil rin fundamental hüquqlar  daxildir. Bu B yannam  h min hüquqlar
Paraqraf 2-d  a
dak  kimi ifad  edir: “a” birl
 azadl
 v  kollektiv sövd
üçün hüquqlar n s
li  kild  tan nmas ; (b) h r növ m cburi v  ya icbari 
yin
qar
n al nmas ; (c) u aq 
yinin s
li  kild  l
v edilm si; v  (d) i
 t min
etm  v  m
ulluq üzr  ayr -seçkiliyin qar
n al nmas ” (bax s h 75).

74
143 sayl  Konvensiyan n 2 v  3-cü Madd
rind  üzv Dövl tl r miqrantlar n qeyri-leqal
aliyy tinin qar
 almaq üçün h
t etm k v  imkan olduqda is
lda
q etm
t olunurlar. Burada  sas diqq t miqrant i çinin deyil, m hz onu i  götür n v  ya
düz ld nin ittiham olunaca  v  c zalanaca  fakta yön lir. B T-nun Ekspertl r Komit si
qeyd edirl r ki, Konvensiyan n ruhuna zidd olaraq, “qeyri-qanuni  raitd  miqrantlara
qar  sanksiyalar h m gönd
n h m d  q bul ed n ölk
 daha geni  yay b”.  lav
etm k laz md r ki, deportasiya v  ya miqrant i çil
 qar  t tbiq edilmi  dig r t dbirl rl
müqayis
 çox nadir hallarda i götür nl
 qar  sanksiyalar t tbiq olunur. Ona gör  d
Madd  2 v  3-ü yaddan ç xarmaq laz m deyil.
Konvensiya il  n
rd  tutuldu u kimi üzv Dövl tl r aras nda 
kda
q Madd  4-
uy un olaraq f aliyy t göst rdikl ri ölk
 f ldaqç q ed n  xsl rin t qib edilm si üçün
imkan yaratmal
r. Burada bir çox ölk
 “ekstrateritorial” müdd alar n,  xüsusil
ldaqç q v  pedofiliya m
rin  müraci t ed n v  ölk
 h tta cinay tin
ölk
rind n k narda ba  verm si hal nda bel  cinay tkarlar  t qib etm
 imkan ver n
qanunvericiliyin q bul olundu unu xat rlatmaq laz md r.
Sosial 
kda lar n m sl
tl
 aparmas  Konvensiyan n 7-ci Madd si il  n
tutulur ki, burada da i götür n v  h mkarlar ittifaqlar
k miqrasiyas  sah sind  qeyri-
qanuni hallara qar  mübariz  sah sind  t
bbüs hüququ il  t min edilirl r.
Bu Konvensiyan n 1-ci Bölm sind  i
rini itirmi  olan miqrantlar üçün mü yy n
hlük sizlik t dbirl ri n
rd  tutulur. Bu istiqam td , 8-ci Madd
 deyilir ki: “onun i
qs di il
razid  qanuni ya amas
rti il  miqrant i çi i ini itirdiyi t qdird  orada qeyri-
qanuni  raitd  qalm  kimi hesab olunmayacaq v  onun ya ay , b zi hallarda is  i  üçün
icaz sinin  lind n al nmas na s
b olmayacaq”. V  “ ki: n tic  etibar  il  o, m
ullu a
man t, alternativ i , i sizl r üçün n
rd  tutulan ictimai i  v  ixtisas n art
lmas  kimi
sah
rd  yerli v
nda larla b rab r r ftar hüququndan faydalan bil rl r”.
dl dirilm mi  Miqrant  çil rin Hüquqlar
Qeyri-qanuni hallarda miqrant i çil rl  ba
 Madd  9-da deyilir: “miqrant i çil rin milli
raziy  daxil olmas
 v  müvafiq qanunvericiliyin  uy un  kild  i
 t min olunmalar
min ed
k i  üçün onlar n f aliyy tin  n zar t m qs dli t dbirl
 m hdudiyy t
qoymadan, bel  qanunvericiliy  riay t olunmad qda v  nizamlana bilm dikd  miqrant i çi
k haqq , sosial s orta il  ba
 keçmi  i
rind n ir li g
n hüquqlara dair özü v
ail si il  b rab r r ftar hüququndan istifad  etm lidirl r”. Ba qa sözl , i
ri görmü
miqrant i çi, h tta qeyri-qanuni hallarda bel , 
k haqq
 alma a v  sosial s orta üçün
icra edilmi  i  v  qanuni hallarda miqrant i çil
 t tbiq edil  bil n dig r g lirl
 hüququ
çat r.
143 sayl  Konvensiyan n II bölm si: b rab r imkanlar
143 sayl  Konvensiyan n II Bölm si yaln z münt
m olaraq q bul edil n miqrantlara
amil edilir.
97 sayl  Konvensiyada qanuni halda miqrant i çil rl  yerli i çil r aras nda r ftar
rab rsizliyi qada an olundu u halda, 143 sayl  Konvensiyan n II Bölm sind  “b rab r
imkanlar” n
rd  tutulur, y ni, burada h mçinin  i  götürm , 
yin sür tl  h
t
etm  qabiliyy ti v  ya t hsil v  pe  t hsili daxil olmaqla b rab rliyi t min etm k üçün
spesifik t dbirl r t klif ed
k diskriminasiyan n aradan qald
lmas  n
rd  tutulur.
143 sayl  Konvensiyan n 10-cu Madd sin  uy un olaraq bu, el
 d  sosial s orta,
mkarlar ittifaqlar  v  m
ni hüquqlara da t tbiq edilir.

75
Madd  14-d  Miqrant i çil
 az ndan maksimum iki ild n sonra i götür nl rini
yi
 icaz  verilm si t klif olunur. Bu, qanunsuz hallar n qar
n al nmas  üçün
vacib add md r v  daha uzun müdd
 i götür nl  bir yerd  çal maq öhd liyi i götür
müqavil ni k
k onu davam etdirm
yi bar
 i çil rin  h
-qorxu g
k onlara
zyiq göst rm k üçün qanunsuz add m atmaq imkan  yaradar ki bel  olduqda da i çi
ya amaq icaz sini itir
k v  ölk ni t rk etm k m cburiyy tind  qalacaq v  ya deportasiya
olunacaq.
Ail  il  yenid n birl
Madd  13-d  Konvensiyaya üzr Dövl td n öz  razil rind  qanuni ya ayan miqrant
çil rin ail
rin yenid n birl
si üçün imkan yaratmas  t
b olunur . H mçinin qeyd
edilm lidir ki, 143 sayl  Konvensiyan n 9(4)-cü Madd sin  uy un olaraq “Haz rk
Konvensiyada heç n  Üzvl ri ölk
 qeyri-qanuni ya ayan v  i
n  xsl
 qalma a
icaz  v  qanuni i  tapmaqdan ç kindir  bilm z ”.  Ölk
r ad
n qeyri-qanuni halda olan
miqrant i çil rin v ziyy tl rini qanunil dirm k istiqam tind  siyas tl  ba
 çox
ehtiyatl
rlar. 
k miqrasiyas  il  ba
 B T-nun üçt
fli çoxt
fli ç rçiv
 apar lan
müzakir
r zaman  ayd n idi ki, nizamlanman  B T t
find n t klif edilmi  siyas
yön lm
n hökmranl q m
si kimi hesab edir.  st nil n halda, 143 sayl
Konvensiyan n müdd alar  b yanedici xarakter da
r v  ratifikasiya ed n Dövl t
find n spesifik t dbirl rin at lmas
 t
b etmir. Lakin onu mü ayi t ed n 151 sayl
Tövsiy
 miqrant i çinin v ziyy tinin nizamlanmas
 t
b ed n q rar n tez bir zamanda
bul olunmas  v  i çinin v ziyy ti nizamland qda onun üzv Dövl tin  razisind  qanuni
kild  q bul edilmi  miqrant i çil r üçün n
rd  tutulan bütün hüquqlardan
faydalanmas
 t klif edilir.
T-nun Ekspertl r Komit si t
find n dövl tin 151 sayl  Tövsiy  il  ba
 hesabat
n
hlilinin apar lmas  n tic sind  ayd n olur ki, bu m qs dl  Tövsiy nin t tbiq edilm sind
r hans  bir ç tinlik yoxdur. Komit  vur ulay r ki, b
n miqrant i çil r ölk
 bir neç  il
boyunca qeyri-qanuni olaraq i
 t min olunurlar v  bu zaman onlar n statuslar  il  ba
r hans  bir q rar q bul olunmur. Bel  hallar onlar  daimi q rars zl q v ziyy tin  sal r v
onlar qeyri-qanuni hallarla ba
 müdafi siz olurlar. Bel  hallar n qar
 almaq üçün
Komit  qeyri-qanuni  raitd  miqrant i çil rin tez bir zamanda a karlanmas
n v  onlar
nec  nizamlamaq bar
 q rar n vacibliyini vur ulad . Miqrant i çil rin qeyri-qanuni
kild  i
 t min edilm si qism n d  olsa dövl tin dözümlüyünd n ir li g lir. B T
Ekspert Komit sinin fikrin  gör  mövcud proseduralar n asta sür tliliyinin n tic si v
el
 d  miqrantlar n ölk
 qeyri-qanuni i
 t min olunmas
n a karlanmas  üçün
Dövl tin s ri
sizliyi qeyri-qanuni hallarda miqrant n üz rin  dü mür. Baxmayaraq ki, bu,
dl rd  aç q-a kar izah edilmir, Komit  dü ünür ki, bel  hallarda b rab rlik m
ri
il  ba
 aidiyy ti olan Dövl t mü yy n müdd t  rzind  ya ayan v  qeyri-qanuni
ziyy td  olan h r bir miqrant i çinin v ziyy tini ayr -ayr qda t hlil etm li v  ya ay
icaz sinin verilm si imkanlar
 n
rd n keçirm lidir.
Miqrant  çil rin Tövsiy
ri, 1975 (No. 151)
151 sayl  Tövsiy  üç bölm
n ibar tdir. I Bölm  b rab r imkan v  r ftar prinsipl rin
riay t olunmas
 t min etm k üçün praktiki t dbirl rd n b hs edir. Burada h mkarlar
ittifaqlar na qo ulmaq v  h mkarlar ittifaqlar
n hüquqlar ndan istifad  etm k üçün qeyri-
qanuni v ziyy
 olan miqrant i çil rin d  daxil olmaqla bütün miqrant i çil rin hüquqlar
bir daha t sdiq edilir. Burada s lahiyy tli qurumlardan qeyri-qanuni v ziyy td  olan
miqrantlar n tez bir zamanda v ziyy tl rinin nizamlanmas  bar
 m lumatland
lmas
min etm k t
b olunur. Deportasiya hal nda is , miqrantlardan 
liyyat n d
rini
hat  etm k t
b oluna bilm z.

76
Nizamlama il  ba
 m
r – Birl mi  Krall
n R smi m lumatlar ndan
nümun
r t klif edir ki, BK-da 570,000-  q
r qeyri-qanuni miqrant ya ay r. Buraya
müxt lif xarakterli miqrantlar daxildir -  gizli f aliyy t göst
n v  ya sat
miqrantlar, u ursuz s
nacaq axtaranlar v  burada qalma vaxt  ötmü  miqrantlar.
Onlar  ümumil dir n yegan  bir  ey yaln z odur ki, onlar BK qeyri qanuni formada
daxil olmu  v  ya orda m skunla
lar.
Deportasiya qorxusu il  ya ayaraq hüquqlar ndan istifad  etm k üçün h r hans  bir
vasit
 malik deyill r v
halinin  n yoxsul v  istismara m ruz qalm  hiss sidir.
“Nizamlama” bu qrupa immiqrasiya qanunvericiliyin  uy un  kild  icaz  ver n v
deportasiya qorxusu olmadan hüquqlar ndan istifad  etm
 imkan ver n v  istismar
olunma  anslar
 azaldan prosesin ad
r.  “Nizamlama”  ba
lamadan f rqlidir bel
ki, bu bir idar  olunan prosesdir. Bu ifad  h mçinin t sdiql yir ki, immiqrasiya
prosesind  qeyri-qanunilik qanunvericiliyinin  lav  m hsuludur ki, o da d yi ikliy
ehtiyac duyur v
slind  cinay t f aliyy ti deyil.
Bu ilin  vv lind  qiym tl ndirmi di ki, bu gün  kimi itirilmi  vergil ri, milli s orta
haqlar
 v  dig r rüsumlar   tutaraq nizamlama ild  X zin
 2 bilyon AB  Dollar
lir g tir  bil r. Bu, bütün qeyri-qanuni miqrantlar n deportasiyas na ç kil n
potensial 4 milyon AB  Dolar na qar  t yin edil  bil r.
Miqrant i çil rin Rifah  üçün Birg
ura t
find n yarad lm  m lumatdan
www.jcwi.org.uk
hlük sizlik v  sa laml q
151 sayl  Tövsiyy
rin 2-ci hiss si sosial siyas
, xüsusil  d  sa laml q v  t hlük sizliy
dair m
 aid edilir. Bu, xüsusil
miyy tlidir, bel  ki, i  il
laq dar olan b db xt
hadis
r v  x st likl rd n ölmü  6000 i çil r aras nda ola bilsin ki, çoxlu sayda qeyri-
qanuni  raitd  olan miqrantlar  daxil etm kl  miqrantlar i çil r vard r. H qiq
n d  i
raitinin  n t hlük li sektorlar  (k nd t
rrüfat nda h r il 335.000 b db xt hadis , tikinti
 ya da  m
n sah sind  - 55.000 b db xt hadis ) miqrant i çil rin i tirak
n yüks k
oldu u sah
rdir.
Tövsiyy
rin 21-ci v  22-ci paraqraflar  t hlük sizlik v  sa laml
n qar
n al nmas
si il  m
ul olur. Misal üçün paraqraf 21-d  qeyd olunur: “(1) Miqrant i çil rin
praktiki t limat  v  ya i  üçün dig r haz rl qlar il
laq dar olaraq onlar n bir hiss si kimi
 t hlük sizlik v  gigiyena qaydalar na dair t limatlar v  göst ri
r almas  üçün bütün
hdl r s
rb r edilm lidir.”
Minimal müdafi
Tövsiyy nin 3-cü hiss si i in itirilm si, i
n ç xar lma v  ya i
diyi yerd n departasiya
olunmas  zaman  minimal müdafi ni t min etm k üçün bir s ra t dbirl rin görülm sini
b edir. 33 v  34-cü paraqraflar bu mövzuda heç bir izahat t
b etmir v  siyas tl r üçün
maraql  göst ri
ri t min edir. Onlar bel
rh olunur: “
n azad olunmaya m ruz qalan
miqrant i çi milli qanunlarda v  nizamnam
rd  qeyd olunan  rtl
 müvafiq olaraq
inzibati v  ya m hk
 orqanlar na müraci t etm k hüququna malik olmal
r. Bu
müraci t milli t hlük sizlik v  ya ictimai qaydan n laz mi formada qoyulmu  t
bl rin
müvafiq olaraq i
n azad etm
 dair s
ncam  l ngitm lidir. Miqrant i çil r qanuni
yard ma dair milli i çil r il  b rab r hüquqlara malik olmal  v  t rcüm çinin yard
almaq imkan na malik olmal
r.”

77
Paraqraf 34-d  qeyd olunur:
(1) 
diyi ölk ni t rk ed n miqrant i çi onun orada qalma
n qanunulu undan as
olmayaraq a
dak lara dair hüquqlara malik olmal
r: (a) icra olunan i  üçün
normalmolaraq öd nilm li olan ayr lm  öd ni
ri daxil etm kl  h r hans  növb ti
öd ni ; (b) i  il
laq dar olaraq m ruz qal nm  z
r il
laq dar olaraq yaranm
nff tl
; (c) milli t crüb  il
laq dar olaraq -  (i)  ld  olunmu , lakin istifad
olunmam  t till rin 
zin  kompensasiyaya; (ii) öd nilm mi  v  milli qanunlar v  ya
nizamlamalar v  ya beyn lxalq qurulu lar alt nda hüquqlar  qald rmayacaq h r hans  sosial
minat n 
zinin öd nilm si. Sosial t minat üzr  öd ni
rin m nf tl r üzr  hüquq
verm
sini t min ed
k miqrantlar n hüquqlar
n qorunmas na dair ikit
fli v  ya
çoxt
fli müqavil
rin n tic si il
laq dar olaraq h r bir c hdl ri s
rb r etm k
laz md r.
 (2) Bu paraqraf n 1 sayl  subparaqraf nda qeyd olunan h r hans  iddiaya dair mübahis
yaranan zaman i çi s lahiyy tli orqan qar
nda h r hans  maraqlar
 t qdim etm k v
qanuni köm kl
laq dar olaraq milli i çil ri il  b rab r formada r ftar edilm
 qadir
olmal
r."
qiq
n d  göründüyü kimi iki B T konvensiyas  v  onlar  mü ay t ed n Tövsiyy
r
k miqrasiyas na daxil edilmi  bir çox m
ri  hat e edir v  h mkarlar ittifaq
kilatlar  t
find n ifad  edilmi  bir çox m
 dair obyektiv cavab ver
kdir.
Onlar n dövl tl rd n t
bbüs t
b etdiyi zaman bu vasit
rin z if formada t sdiq
olunmas  güclü miqrasiya siyas tinin haz rlanmas  il  m
ul olmaq üçün dövl tin
könülsüzlüyün  nisb
n z if d st kl nm  c hdl rin  dair yerin
yetirilm li olan daha çox i
 malikdir. Lakin b zi müdd alar fövl tl r üçün b zi
tinlikl r yarad r. 97-ci Konvensiyada bu mövzu il
laq dar olaraq qeyd olunan
müdd alar b rab r formada r ftara dair Madd  6 (bu madd  xüsusil  sosail t minata aid
edilir) v  i
 qadir olmayan zaman ya ay  hüququnun saxlanmas na dair Madd  8-
dir. 143-cü Konvensiyaya g ldikd  is  Madd  8 (i in itirilm si zaman  müdafi ), 10
(imkanlar v r ftarda b rab rlik) v  14 (a) (miqrant i çil rin ço rafi v  i  il
laq dar
tliliyin  dair hüquq) höküm t üçün bir çox ç tinlikl r yarad r.
Miqrant i çil rin hüquqlar na dair imtiyaz
97 v  143 sayl  Konvensiyalar il  birlikd  1990-c  ild  BM-in Ba  assambleyas
find n q bul edilmi  bütün Miqrantlar n v  onlar n Ail
rinin üzvl rinin
Hüquqlar na dair Beyn lxalq Konvensiya (s hif  78-  bax n) 
k miqrasiyas na
hüquqi  sasl  yana man n üçüncü d st yini t kil edir.