T-in V\Q ÇS v dünyas na dair Prosesual M
ll si
17
Rentgend n keçm
V\Q ÇS-in qar
alm r
zaman i üzr müraci t ed nl rd n v ya xsl rd n roentgen apar lmas
b edilm
lidir. (Paraqraf 4.6)
V- qar yoxlan i yerl rind apar lmamal
r. Bu vacib deyil v insanlar n
hüquqlar
v l yaq tini z
yi: yoxlan
n n tic
ri aç qlana v düzgün
formada istifad olunmaya bil r b i çil rin x
rdar edilmi raz
h mi
azad v ya yoxlan
n bütün faktlar v n tic
rinin qiym tl ndirilm sin
saslana bilm z. H tta i yerind n k narda bel
V- qar m xfi yoxlan
könüllü raz
n n tic si olmal v ciddi sür td m xfiliyi qorumaq rti il
yaln z müvafiq formada ixtisasla
tibbi hey t t
find n icra olunmal
r.
(Paraqraf 8)
q bul v m
ullu a qoyulmu qada alar
götürm zaman v ya davaml m
ullu un rti olaraq V- qar
yoxlan dan keçm k t
b olunmamal
r.
ba lamam dan qabaq müvafiqlik
üçün v ya i çil r üçün müt madi qaydada apar lm h r hans adi qaydal tibbi
yoxlan a mütl q olaraq V- qar yoxlan daxil edilm
lidir (Paraqraf 8.1)
17 7
http://www.ilo.org/public/english/protection/trav/aids/code/languages/hiv_a4_e.pdf
31
hlük li s yah tl r
dsiz miqrantlar n asanl qla köç etm sini ç tinl dir n dövl tin siyas tl ri gör
mü yy n m bl
müqabilind onlar “c lb ed n” t yinat nöqt
rin da ma t klif ed n
böyük s naye vard r. çil r bir çox ölk
rd insan kontrabandas il m
ul olan v ya
sad
“kaftar” kimi tan nan agentl
miyy tli d
pul öd
li olurlar.
Miqrantlar tez-tez t hlük li raitd köç edirl r. Onlar n bir çoxlar konteynerl
yerl dirirl r v bo ularaq ölürl r, dig rl ri is d nizd batan v ya sad
olaraq t rk
edil n g mi v qay qlara yerl dirirl r.
•
r il spaniyaya keçm
c hd ed nl r aras nda 800 Morokkolular n batmas
hesablanm
r.
•
“2003-cü ilin Oktyabr ay nda Liviyadan Avropaya getm
çal an 70 n
r d
tli
formada t
f olmu lar. G mi a
qdan sonra onlar ac ndan v susuzluqdan ölmü v
taliya g misi t
find n tap lanad k n az 10 gün d nind qalm lar. Xilasedicil r
iç risind c
dl r olan g miy çatd qda yaln z 15 n
r ya ay rd .
•
2005-ci ild Meksika-AB s rh ddind qeydiyyata al nm 282 c
d a kar edilmi dir
ttifaq n m ruz sin
sas n:
Mavritaniya xüsusil Marokko t
find n sahil x ttl rinin v
spaniyan n Seuta v Melilla
razil rind artan n zar tinin n tic si olaraq son zamanlar s
dsiz miqrantlar n populyar
yoluna çevrilmi dir. Mavritaniyada d nizd t
f olmu v ya spaniyaya keçm
c hd
ed rk n geri qaytar lan s
dsiz miqrantlar n ölüml rin aid siyah ya al nmas
n n tic si
olaraq dem k olar ki, h r gün bel ba qlar d rc edilir. Dem k olar ki, 2006-c ilin
ba lan
ndan t qrib n 3000 s
dsiz immiqrantlar Kanar adalar ndan k nar edilmi dir.
Müxt lif fikirl
saslanaraq 200 v 1000 aras nda olan miqrantlar n t
f olunmas güman
edilir.
18
18
AH BK Online, Migration from Africa to Europe: Promoting development, decent work and the real needs of the
labour market, 7/4/2006.
http://www.AH BK.org/displaydocument.asp?Index=991223664&Language=EN
32
Geri qay dan zaman istismar olunma
Bir çox ölk
r cn bi ölk
rd n olan miqrant i çil rin g rgin i ind n faydalan rlar v
onlar n müdafiasi üçün heç bir rait yaratm rlar. Onlar geri qay dan zaman immiqrasiya
gömrük orqanlar t
find n ld n sal nrlar.
ndoneziya
lumatlara sas n qanunvericil r xaric getm k üçün h r bir miqranta 1500
dollar rüsum qoymaqla ild 2 million dollar g lir ver n 400 q bul
agentlikl rini müdafi edir v a
daki kimi qeyd edir: “Ç tin ki, parlament
agentlikl rin maraqlar na zidd olan qanunu mü yy n etsin.” B zi agentlikl r
qanunvericil
onlar n razil rind q bul edilmi h r bir miqrant üzr 100
dollar pul öd yir v geri qay dan miqrantlar ikay t edirl r ki, onlar Cakartada
onlar üçün xüsusi olan terminaldan keç n zaman müdafi nin
zin onlar
onlara t tbiq olunan qeyri-qanuni rüsuma v a
valyuta kursuna m ruz
qal rlar.
Filip Martin,
k üzr müt
ssis: Miqrasiya infrastrukturunu
gücl ndir n agentl r,
yin T dqiqi üzr Beyn lxalq Mü ssis
r, 2005
nsan alveri
nsan alveriqeyri-qanuni miqrasiyan n ekstremal formas
r. Bütün növ i çil r üz rind n
alver etm k olar, lakin u arlar v qad nlar buna daha çox m ruz qal rlar. 1990-c ill r
rzind insan alverinin say drammatik formada qalxm
r. B T bel hesab edrr ki,
qrib n 2.4 million insan m cburi
m ruz qal r..
19
Kommersi m qs dil cinsi istismar üzr alver daha çox diqq t ayr r. Lakin qeyd
olunmal
r ki, insanlarla dig r
k formalar üzr d alver edilir. Burada onlar t hlük li
, h ddind n art q i vaxt na, zorak
a v m vacibl ri tam öd nilirs a
m vacib
ruz qala bil rl r.
Qurbanlar birinci yer qoyan insane alveri m
sin insan hüquqlar na saslanan ayd n
yana ma vard r. Bu, BM-in nsan, xüsusil d Qad n v U aq alverinin qar
n
al nmas , qada an olunmas v c zaland
lmas üzr Protokolunda q bul edilmi dir
(Qeyd etm k laz md r ki, bu b
n Palermo protokolu adlanan BM-in müt
kkil
cinay
qar Konvensiyas na edilmi
lav dir).
20
19
Trafficking for forced labour - How to monitor the recruitment of migrant workers, ILO, Geneva, 2006.
http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/—-ed_norm/—-declaration/documents/instructionalmaterial/wcms_081894.pdf
20
http://untreaty.un.org/English/TreatyEvent2003/Texts/treaty2E.pdf
33
Bu BMT protokolunun rtl ri daxilind insan alveri il m
ul olma
dak kimi rh olunur:
h
rd n istifad etm kl v ya fiziki gücd n v ya dig r m cburiyy t
formalar ndan, qaç rma, yalan, qüvv
n sui-istifad v ya z iflikd n istifad
etm kl insanlar n i götürülm si, da nmas , köçürülm si, s
nacaq verilm si
ya q bul edilm si v ya istimar m qs dil il dig r xs üz rind n zar
malik olan xsl rd n raz
n al nmas üçün pul verm k v ya almaq. Istismara
minimum olaraq dig rl rinin fahi liyi v ya cinsi istismar n dig r növü, m cburi
k v xidm tl r, köl lik v köl liy b nz r t crüb
r, katorqa v ya orqanlar n
xar lmas (Art. 3(a))s
Insan alveri il birba a v ya öt ri laq si olan bir neç B T konvensiyas mövcuddur.
Miqrantlar i çil r üzr Konvensiya ( lav Müdd alar), 1975
k sah sind olan qeyri
qanuni alver qar müvafiq ölçül rin götürülm sini t
b edir (Madd 5) v U aq
yinin n Pis Formalar üzr Konvensiya, 1999 (
182) u aqlar n qeyri qanuni yolla
alverini u aq
yinin n pis formas kimi q
verir. Bunun üçün d 182 sayl
konvensiyan t sdiq etmi ölk
r tez bir zaman rzind u aq alverinin aradan
qald
lmas üçün müvafiq add m atmal
rlar. Konvensiyalar n v Tövsiy
rin T tbiqi
üzr Ekspertl r Komit si M cburi
k Konvensiyas , 1930 (
29) kontekstind
insan alveri il ba
müxt lif ölk
r qar
nda ciddi m
qald rm v 2000-ci ild
bu fenomen üzr ümumi mü ahid
r vermi dir.
“Filipino” 11 haradad r?
2007-ci ilin Noyabr ay nda Kanadan n
k Konqresi (K K) t kralanan
sui-istifad v istismara gör Kanada Höküm tinin Müv qq ti cn bi çil r
üzr Proqram
n moratoriumuni ça rma a m cbur olmu dur. Bu proqram n
rtl ri daxilind insan alveri apar lm
r. H tta Höküm t t sdiq etmi dir ki,
o, “Kanadaya daxil olan zaman i götür n t
find n t qdim edilmi i
raitin n zar t ed bilm z.”
K Müv qq ti cn bi çil
dair Proqram
k maklerl rin Kanadaya
mövcud olmayan i üçün 11 i çini c lb etm
imkan verdiyi bar
hesabat
vermi dir. “Filipino 11” kimi tan nm h min i çil r
k maklerin 10.000
AB dollar öd dikd n sonra müv qq ti z hm tli
m ruz qalm lar.
Onlara Kanadada saat 23 dollara i v d edilmi dir. Lakin Kanadada
olduqdan sonra onlar heç n
m
l qoymayan i götür nl
“sat lm lar”
t crid edilmi k nd evl rind saxlan lm v qulluqçu kimi i
cbur edilmi
r -
r onlara m vacib verilm li idis , v d olunmu
vacibin yaln z mü yy n hiss si öd nilirdir.
.
21
21
http://canadianlabour.ca/index .php/november/1290
.
34
Miqrasiya, insan alveri v ya insan qaçaqmalç
?
Bu terminl r aras nda qar
ql q oldu undan h mkarlar ittifaqlar üçün onlar aras nda f rq
qoymaq v beyn lxalq qanunda izahat verm k vacibdir.
Miqrasiya müt madi v ya qeyri-müt madi kanallar vasit sil ba ver bil r v ya ama
üsulu kimi miqrasiya üzr azad formada seçil v ya m cbur edil bil r (m
n,
konflikt, iqtisadi böhram v ya rtaf mühit d
n f lak tl r zaman ).
r miqrasiya
üsulu qeyri-müt madirs , onda miqranta mü yy n m bl
müqabilind ölk
qeyri-
qanuni yolla daxil olman azanla
racaq qaçaqmalç yard m ed bil r. Qaçaqmalç h dsiz
böyük m bl
t
b ed v miqrant öz s yah tl ri zaman ciddi z
m ruz
qoya bil r. Lakin t yinat nöqt sin çatan zaman miqrant öz yolunu davam etm kd
rb stdir v qaçaqmalç
bir daha görmür.
nsan qaçaqmalç
Qaçzamalç
n beyn lxalq qanuni izahat na Birl mi Mill tl rin Transmilli Müt
kkil
Cinay tin qar (2000) Konvensiyas na lav olaraq Torpaq, D niz v Hava il
Miqrantlar n qaçaqmalç
a qar Protokolda rast g linmi dir.
Miqrantlar n qaçaqmalç
dedikd “birba a v ya dolay yolla maddi v dig r m nf tl r
ld etm k üçün insanlar n qanunsuz yolla h min xsin do ma ölk si olmayan v ya
daimi ya ay yeri olmayan ölk
giri inin t min edilm si” ba a dü ülm lidir (Article
3(a)).
Protokolun n vacib madd si a
dak ni rh edir:
Miqrantlar m ruz qald qlar fakt na gör bu Protokolun rtl ri daxilind olan cinay t
qibin gör öhd lik da mamal
r. (qaçaqmalç q)
35
Miqrasiyan n müxt lif növl ri
Trafficking for Forced Labour: How to Monitor the Recrutement of Migrant Workers
GENPROM: An Information Guide: Preventing Discrimination, Exploitation and Abuse of Women Migrant
Workers, Geneva, ILO, 2003.
Raz la
l
Qanuni Kanallar
QANUNI
MIQRASIYA
QEYR -QANUN
QRAS YA
Raz la
lma v ya
Raz la
lmam
Giri v ya Ç
yoxlamalar ndan yay nma
Qanuni giri v ya
, lakin
qeyri-qanuni
m
ulluq
QAÇAQMALÇILIQ
NSAN ALVER
Raz la
lm
Qeyri-qanun
i
G lir m qs di il
köçm k
Raz la
lmam
M cburi
Aldatma
Zorla
Satma
Qaç rma
M QS DL R / FORMALAR
Ev i
ri
Seks/ yl nc
naye
Xidm t/Qay
Fabrik
ri
Qeyri-formal iqtisadiyat
nd t
rrüfat i
ri
Nikah
STATUS
Qanuni/S
dli
STATUS
Qeyri-qanuni/S
dsiz
RTL R
qtisadi s layihh tlilik
Müst qillik
As
qdan azad
Yeni bacar qlar v
bilikl r
RTL R
Ayr -seçkilik
stismar
Müdafi nin olmamas
hqirl
m ruz
qalmaqda acizlik
RTL R
Cinsi istismar
cburi
k
Köl lik
Borc as
sar t
Orqanlar n sat
ALÇALDICI
RTL RL
QRAS YA
Qutu 1.5.
Qanuni v qeyri qanuni miqarsiya, insan alveri v qaçamlaç q aras nda qar
ql
laq
r
36
nsan alveri h mçinin beyn lxalq hüquqa ziddir v yerli qanunlara da ziddiyy t t kil
etm lidir. Ba ver bil ck ey i axtaranlar n miqrasiya sas nda öz ölk
rini t rk edib
rh ddi keçm si v n tic
insan alverin m ruz qalmas
r. Onlar agent il müqavil
imzalaya bil rl r lakin, dill rini bilm dikl r v heç bir növ d st k almad qlar ölk
onlara qar zorak q v güc t tbiq edildiyind bunun heç bir faydas olmur
nsan alverin m ruz qalan insanlar n çoxu, onlar n s
ddi qanuni i
m
ul olmaq üçün
keçdikl rin inan rlar. nsan alveri hallar
n çox hiss si onlar real probleml rin ba lad
yinat ölk sin çatd qlar zaman ba verir. Onlara v d edil n i
r mövcud deyil v onlar
raz la mad qlar i
rd i
m cbur edlir.
2-ci bölm üçün müzakir mövzular
•
Sizin ölk nizd
kçi miqarantlar n istismar na dair a kar edil n yeni nümun
r
mövcuddur?
•
Miqrant i çil r aras nda b db x hadis
dair statistika mövcuddur?
•
nsan alveri il qaçaqmalç q aras nda olan f rq siz ayd nd rm ?
•
nsan alverin m ruz qalm insanlar n müdafi si üçün h r hans bir qanunvericilik
mövcuddurmu, yoxsa onlara qeyri qanuni miqrantlar kimi yana
r v ölk
n
deportasiya edilirl r?
22
http://www.ilo.org/public/libdoc/ilo/2003/103B09_281_engl.pdf
nsan alverinin köklü s
bl ri
Yoxsulluq v qeyri b rab rlik insan alverinin köklü s
bl ridir. Ail daxili v
miyy td olan cinsi ayr -seçkilik il yana qad nlara v u aqlara qar t tbiq
edil n zorak q da bura daxildir. Bu probleml
ünvanlanm qanunvericiliyin
siyas tin mövcud olmamas , m hdudla
immiqrasiya siyas ti, seks
nayesinin qloballa mas v t kil edilmi beyn lmill l cinay t
sinin
mövcudlu u dig r t sadüfi faktorlar siras ndad r.
nsan alveri: Probleml mübariz
qar yeni yana malar, B T Cenevr ,
2003.
22
37
Bölm 2 üçün tap
qlar n öyr nilm si
Tap
qlar n öyr nilm si: nsanlar n üçün köçürl r?
aliyy t:
Qad n miqrant i çil r
qs d
Qad n miqrant i çil rin t svirini haz rlamaq
Tap
q: 1.
vvür edin ki, Siz miqrant i çisiniz
2.
Onun s yah ti, ölk
daxil olark n üzl diyi ç tinlikl r v
nahay t yeni i yeri üzr
ld etdiyi t crüb
t svir ed
k
onun ana v
nind ya ayan alil sin m ktub yaz.
3.
Yadda saxla ki, qad n i çi öz ail sini v dostlar
narahatç
na
s
b olmaq ist mir.
38
B ö l m 3
Miqrant i çil r haqq nda
faktlar v r
ml r
“... mmiqrasiya iqtisadi inki af n z ruri v qaç lmaz n tic sidir v
müasir inki af etmi ölk nin yerli halisinin öd
bil
yind n daha
sür tl
t
bat yarad r.”
Britaniya Xarici l r Naziri, Robin Kuk, 2001.
Bölm 3 - n
r salaq:
Bu bölm
biz soru uruq:
•
Miqrant i çil r kimdir ?
•
Miqrant i çil r haradan g lir v haraya gedirl r ?
•
Miqrant i çil r t yinat verilmi ölk
g ldikd hans
sektorlarda çal
rlar v hans i
ri görürl r ?
•
Miqrant i çil r hans cinsin nümay nd si olurlar ?
•
k miqrasiyas nda hans istiqam tl r vard r ?
•
hay t, bu Bölm miqrant i çil r haqq nda b zi mifl rd n
hs edir.
39
Miqrant i çil r kimdir ?
Miqrant i çil r haqq nda faktlar v r
ml r
nsanlar h mi Layiqli v daha yax h yat raiti üçün imkanlar axtar
nda bir
ölk
n ba qa ölk
gedirl r. H tta, müharib , t bii f lak tl r v ya siyasi t qibl rin
tör tdiyi ciddi böhran hallar istisna olmaqla, dünya halisin nisb
n miqrant i çil rin
ax
, üç faizd n d az nisb t göst rm kl , sabit qalm
r. V Birl mi Mill tl r
proqnozla
r ki, bu, növb ti 40 il rzind ç h tta mütl q rtl rd miqrant i çil rin
say
n artmaqda davam ed
yi halda da, bel olacaqd r.
Miqrant i çil r n q
rdir?
Miqrant i çil rin say haqq nda d qiqlik yoxdur v d qiq v bircinsli statistik m lumat
bazas
n olmamas
ks r hallarda onun cins, m
v ya milliy t üzr bölünm sin s
b
olur. Bu, ona gör dir ki, müxt lif ölk
r miqrant i çinin kimliyi üzr müxt lif t rifl r
rd tuta bil r.
23
dv l 1 Beyn lxalq Miqrasiya T kilat (BMT) t
find n mü yy n edilmi v t rtib
olunmu miqrasiya üçün istiqam tl ri göst rir. Qeyd etm k z ruridir ki, miqrantlar n say
dünya halisinin faizi kimi zaman keçdikc n
çarpacaq d
sabitdir. 1985 v
2000 – ci ill r aras nda böyük s çray , sas n bir çox yeni dövl tl rin yaranmas v keçmi
SSR – nin da lmas il
laq dard r. Bir çox insanlarç xüsusil etnik ruslar özl rini “xarici
dövl tl r”d f aliyy
yön ltdil r v bel likl , miqrant qismind say lma a ba lad lar.
nsanlar n s rh dl ri a ma ax
son onillikl rd daha da sür tl ndi v 2008 – ci il
k
beyn lxalq miqrantlar n say 190 milyona çatd . Mü yy n olunmu dur ki, bunlardan 95
milyonu
k miqrantlar
r.
dv l 1 Beyn lxalq miqrasiyan n istiqam ti
l
Dünya halisinin
say
Miqrantlar n say
(milyon)
Miqrant faizi
1965
3 333
75
2.3
1975
4 066
84
2.1
1985
4 825
105
2.2
2000
6 057
175
2.9
2050
9 000
230
2.6
nb : BMT, Dünya Miqrasiya Hesabat , 2005.
24
23
zi statistik ç tinlikl rin müzakir si üçün bax Otoe Yoda, Qlobal
k Miqrasiya Ölçülm si: Beyn lxalq
miqrant i çil rin qlobal qiym tl ndirilm si.
http://
www.ilo.org/
public/english/bureau/stat/download/articles/2005-2.pdf.
24
http://www.iom.int/jahia/Jahia/cache/offonce/pid/1674?entryld=932
40
Miqrant i çil r haradan g lir v haraya gedirl r ?
Miqrant
yi b
n müzakir edilirç sanki bütün i çil r inki af etmi ölk
çatma a
can at rlar. H qiq
n d , miqrantlar n yar
inki af etmi dünyadad r – Körf z
Ölk
rind v “yeni s nayel mi dövl tl rd ” (YSD), m
n, Sinqapurda.
rqi
Avropada v M rk zi Asiyada, miqrantlar n çoxu keçmi Sovet Respublikalar ndan (C S
ölk
ri) Rusiya Federasiyas na ax
r.
Haiti
n Dominikan Respublikas na, Burkina Fasodan Kot – d' vuara, Misir
n
ordaniyaya, ndoneziyadan Malayziyaya v ya qon u ölk
rd n Argentinaya böyük
miqrant ax nlar olmu dur. ki milyon Afrikal i çi h r il öz ölk
rini region daxilind v
ondan xaricd q sa – müdd tli
k müqavil
ri il i
k üçün t rk edirl r.
Bu h qiq tdir ki, 1970 – ci ill rd n etibar n, inki af etm kd olan dövl tl rd n inki af
etmi ölk
- xüsusil , Avropaya v Birl mi
tatlara artmaqda olan miqrasiya ax
ba vermi dir.
Bu dövl tl rd
k haqq v
k raiti yüks kdir v Layiqli axtar
nda olan i çil r
bu ölk
köçm
can at rd lar.
n, Almaniyadak 7.3 milyonluq xarici mill tl rin 25 faizind n çoxunu türkl r
kil edir (2 milyon). taliyada dig r Avropa Birliyi (AB) ölk
rind n olan miqrantlar
cn bi mill tl rin 11 faizini t kil etdiyi halda, imali Afrikadan v Albaniyadan 30 faiz,
Asiyadan is 27 faiz t kil edir.
qiq
n d , miqrant i çil rin n yüks k faizin malik olan dövl tl r n z ngin
dövl tl rdir: Lüksemburq (30 faiz), sveçr (20 faiz) v Birl mi
tatlar (20 faiz).
dv l 2 göst rir ki, daha çox inki af etmi regionlarda halinin say
n faiz nisb ti kimi
miqrant
yi daha yüks kdir, bu da
k miqrasiyas
n Layiqli axtar lar ndan daha
yüks k olmas fikrini t sdiq edir.
Bu da qeyd edilm lidir ki, 2008 – ci ild d rc edilmi OECD hesabat na müvafiq olaraq,
nayel mi ölk
getmi 5 miqrant i çid n ikisi be il rzind m nsub olduqlar dövl
qay dacaqd r.
41
dv l 2 Beyn lxalq miqrantlar n ehtimal olunan say v qad n
miqrantlar da daxil olmaqla, onlar n ba
ca razil r üzr faiz göst ricisi
il paylanmas
Ba
ca
razil r
Miqrantlar n
say
1990
Beyn lxalq
(milyonla)
2005
Art m
(milyonla)
1990 – 2005
Beyn lxalq
miqrantlar n
faizl
paylanmas
1990
Beyn lxalq
miqrantlar n
faizl
paylanmas
2005
Qad n
miqrantl
ar n faizi
1990
Qad n
miqra
ntlar
n faizi
2005
Dünya
154.8
190.6
35.8
100
100
49.0
49.6
Daha çox
inki af
etmi
regionlar
82.4
115.4
33.0
53
61
52.0
52.2
Daha az
inki af
etmi
regionlar
72.5
75.2
2.8
47
39
45.7
45.5
Afrika
16.4
17.1
0.7
11
9
45.9
47.4
Asiya
49.8
Dostları ilə paylaş: |