―Boshlang‘ich sinf o‘qish darslarida ona haqidagi asarlarni zamonaviy

soni 
% 
soni 
% 
soni 
% 
soni 
% 
4 
14
% 
10 
35
% 
9 
32
% 
5 
17
% 
Tajriba 
sinflari
 
26 
2-B 
2 
7% 
9 
34
% 
9 
34
% 
6 
23
% 
 
Tajribadan keyingi nazorat va tajriba sinflari o’zlashtirish natijalari 
diagrammasi 
 
 
 
 
 
Jadval va diagrammadan ko‘rinib turibdiki tajriba ishlaridan so‘ng 2-b 
tajriba sinfida o‘quvchilarning o‘zlashtirishtirish samaradorligi 57 %ga o‘sgan, 
nazorat sinfida esa bu deyarli o‘zgarishsiz 49 %ni tashkil etyapti. Bundan tajriba 
sinfidagi o‘lashtirish samaradorligi nazorat sinfiga nisbatan 8% o‘sganini kelib 
chiqadi. 
0
5
10
15
20
25
30
35
2
3
4
5
baholar
Nazorat sinflari
2-A
Tajriba sinflari
2-B

---

77 
Shu bilan birga tajriba sinfining tajribadan oldingi o‘zlashtirish natijalari 
bilan keyingi natijalarni solishtirib ko‘radigan bo‘lsak jadval tarzida uning 
ko‘rinishi quyidagicha:
Sinflar 
O`quvchil
ar soni 
Baholar 
2 
3 
4 
5 
Tajriba 
sinflari 
Tajribadan 
oldin 
28 
2-A 
son
i 
% 
son
i 
% 
son
i 
% 
 
% 
4 
15
% 
9 
34
% 
8 
30
% 
5 
19
% 
Tajriba sinfi 
tajribadan 
keyin 
26 
2-B 
2 
7% 
9 
34
% 
9 
34
% 
6 
23
% 
 
Tajriba sinfining tajribadan keyingi va oldingi o’zlashtirish 
natijalarining solishtirma diagrammasi 
 
 
 
 
 
 
 
Umumiy o‘zlashtirish samaradorligi esa 49% dan 57% ga ko‘tarilgan, yani 
bunda 8%ga o‘sishni kuzatishimiz mumkin. Ushbu o‘zlashtirish natijalari 
tahlilidan xulosa qilib aytishimiz mumkinki olib borilgan tajriba -sinov ishlari 
haqiqatdan ham samarali bolib, o‘qish darslarida 8- mart haqidagi asarlarni 
yangicha tarzda o‘rganish orqali biz o‘quvchilarni har tomonlama puxta bilim 
olishlariga va ta‘lim sifatini oshirishga erishishimiz mumkin bo‘ladi.
 
 
0
5
10
15
20
25
30
35
2
3
4
5
baholar
tajribadan
oldin
Tajriba keyin 

---

78 
Xulosa va tavsiyalar 
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini ilk maktab yoshidan boshlab ayollarga 
hurmat hissida tarbiyalash, ularga ehtirom ko‘rsatishga o‘rgatish orqali biz 
jamiyatimizdagi ahloqiy qoidalarga amal qilgan holda ularning rivojlanishiga o‘z 
hissamizni qo‘shgan bo‘lamiz. Ayniqsa ulkan ehtirom ramzi sifatida 
nishonlanadigan 8-mart xalqaro–xotin qizlar kuni bayrami o‘quvchilarda 
yuqoridagi sifatlarni tarbiyalashda muhim tarbiyaviy ahamiyatga egadir. Ushbu 
bayramga oid mavzularni o‘tish orqali biz o‘quvchilarda jamiyatda ayollar, 
qizlarning o‘rni ular eng avvalo ona, opa qolaversa eng asosiy tarbiya beruvchilar 
ekanini o‘quvchilarga singdirgan holda ta‘limiy tarbiyaviy ishlarni tashkil 
etishimiz lozim. Shunuing uchun o‘quvchilarga berayotgan bilimlarmiz yanada 
yaxshi samara berishini ta‘minlashda turli zamonaviy usullardan foydalanish 
maqsadga muvofiqdir. 
Odatda o‘qituvchining o‘quvchilargi bir xil qolipda dars o‘tishi an'anaga 
aylangan. Endilikda esa o‘quvchilarga mustaqil topshiriq bеrish, darsga mustaqil 
tayyorgarlik ko‘rib kеlish, bеrilgan mavzu yuzasidan erkin fikr bildirishni yangi 
usulda dars o‘tishni asosi dеb bilamiz. Noan'anaviy usulda biz o‘quvchilar bilan 
yakka tartibda yoki guruhlarga bo‘lib dars o‘tishimiz mumkin. Bunda har bir 
o‘quvchi bilan yakka tartibda ishlashga imkoniyat bo‘ladi. Boshlang‘ich sinflarda 
dars o‘tishda asosan o‘yin uslubidan, modulli tеxnologiyadan fanlararo 
intеgratsiyadan foydalanish mumkin. Bu usullarning hammasi ham bolalardan 
mustaqil ishlashni, o‘z fikrini erkin bayon etishni, kеng fikrlashni talab etadi.
O‘quvchi faol bo‘lishi uchun, avvalo o‘qituvchi faolligi talab etiladi. 
Darhaqiqat faollik-buguning eng muhim tushunchasi. Chunki, Vatanimiznng 
ravnaqi, ta'lim taraqqiyoti ko‘p jihatdan o‘qituvchi va o‘quvchilarning faolligi 
bilan chambarchas bog‘liq. Afsuski, faollikka daxldor ommaviylik borasida 
muammolarning borligi sir emas. Qirq daqiqa davom etadigan dars jarayonida bir 
og‘iz so‘zlamaydigan ―indamas‖ o‘quvchilar, darslikdan ko‘z olmaydigan 
o‘qituvchilar oramizdan ko‘plab topiladi. 

---

79 
Biz adabiyotlar tahlili va tajriba – sinov natijalariga sutangan holda quyidagi 
uslubiy tavsiyalarni ishlab chiqdik. 
Boshlangg‘ich sinf o‘qish darsligidagi 8-mart mavzusiga oid mavzularni 
o‘tishda: 
-darslarni 8-mart bayrami ruhida tashkil etish; 
-―Insert‖, ―Nima uchun‖ kabi turli xulosaga keltiruvchi metodlardan 
foydalanish samarali natijalarni beradi; 
-tahlil va taqqoslash yuzasidan berilgan mavzularda BBB, Klaster, Venna 
diagramma texnologiyalaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir; 
-munosabat bildirish xulosa chiqarishga oid mavzularni o‘rganishda esa 
aqliy hujum usulidan foydalanish samarali natija beradi; 
-o‘tilganlarni takrorlash yuzasidan esa tezkor savol javoblarni qo‘llash 
maqsadga muvofiqdir (umumlashtiruvchi darslarda); 
-ushbu usullardan darslikdagi boshqa mavzularni o‘rganishda ham 
foydalanish orqali dars samaradorligiga erishish mumkin. 
Bugungi 
kunda 
o`quvchilar 
ma'naviyatini 
shakllantirishga 
va 
rivojlantirishga kuchli ehtiyoj mavjudligini hisobga olgan holda, nafaqat yuqori 
sinf o`quvchilari ta'lim dasturida, balki boshlang`ich sinf o`quvchilari 
darsliklarida ham hadislardan o`rinli ravishda foydalanib borish, o`quvchilar 
ma'naviyatini shakllantirish vazifalari davrimizning eng dolzarb muammolari 
hisoblanadi. Bu muammolar o`quvchilarda yuksak ahloqiy fazilatlar: mеhr–
oqibat, halolik, insonparvarlik, vatanparvarlik, hurfikrlilik, odamiylik kabi 
sifatlarni kamol toptirishga xizmat qiladi. qolavеrsa, bunday ilmiy–amaliy va 
o`quv jarayoni boshlang`ich sinf o`quvchilariga dars o`tishda hadislardan 
unumli va o`rinli foydalanish, ta'limning shakl va usullari uyg`unlashuvini 
kеltirib chiqaradi. Xususan, suhbat, bahs–munozara, aqliy hujum usullari, har xil 
tadbirlar va to`garaklar tashkilida, dars mashg`ulotlarini, ilg`or pеdagogik 
tеxnalogiyalar asosida tashkil etish natijasida hadislarni o`quvchilarga o`rgatish 
maqsadning tеz va aniq bajarilishini ko`rsatadi. 
Umuman, yakuniy xulosa qilganimizda, boshlang`ich sinf o`quvchilari 

---

80 
ma'naviyatini ona haqidagi asrlar vositasida shakllantirganimizda boshlang`ich 
sinf o`quvchilari ma'naviy dunyosiga mos kеluvchi va ulardagi fikrlar ko`lamini 
kеngaytiruvchi, bunyodkor g`oyalarni shakllantiruvchi, ma'naviy bo`shliqning 
oldini oladigan, ta'lim tizimidan chеtga chiqmagan dastur ishlab chiqishimiz 
zarur. Va o`z navbatida ushbu dastur boshlang`ich sinflarda hadislarni o`qitish 
uchun o`quv qo`llanmada kеltirilgan didaktik o`yinlar, to`garak tashkillashtirish 
ishlari, bеrilgan badiiy kеchalardan sinfda va sinfdan tashqari ishlarni bajarish 
va olib borish jarayonida unumli foydalanish mumkin. 
Ona haqidagi asrlar shu kungacha va bundan kеyin ham ta'limiy va 
ma'naviy katta ahamiyatga ega bo`lib kelgan. Ona haqidagi asrlardan ta'lim–
tarbiya tizimida va ma'naviyatimiz rivojida foydalanmog`imiz, asarlarni 
ta'limning qator jabhalariga, xususan boshlang`ich sinf dasturiga ham tadbiq 
etmog`imiz, kеlajagimiz yuksalishiga qaratilgan asosiy maqsadlardan biridir.