O‘quv yili uchun Oʻzbekistоn respublikаsi хаlq tа’limi vаzirligi respublikа tа’lim mаrkаzi

 

---

202 
 
2021-2022-o‘quv yili uchun 
 
Eslatma: 
1. 
Yozma ishni baholashda o‘quvchining mustaqil fikrlari, qiyoslash, 
tasvirlash uslubi, zamonga mos talqinlar, yozma nutq savodxonligi, gap 
qurilishi yagona fikrlarning o‘rinli ishlatilishi, ijodiy yondashishiga qarab bir 
ballga oshirib qo‘yilishi mumkin. 
2. 
Agar matnning hajmi belgilangan betdan 1,5 yoki 2 baravar ortiq bo‘lsa, 
yuqorida ko‘rsatilgan mezondan bittaga oshiriladi. Ammo “5” baho 
qo‘yiladigan yozma ish bundan mustasno. Masalan “4” baho qo‘yiladigan 
yozma ishda xatolar sonini har biridan (yuqorida belgilangan imlo, ishora 
kabi) 1 taga, “3” qo‘yiladigan yozma ishda 2 taga oshiriladi. 
3. 
Matnning mavzusi umuman yoritib berilmagan bo‘lsa, birinchi baho 
to‘g‘ridan to‘g‘ri “qoniqarsiz” qo‘yiladi. 
 

---

202 
 
2021-2022-o‘quv yili uchun 
BAYON MATNLARI UCHUN NAMUNA 
 
HAMISHA SHUNDAY BO‘LAVERMAYDI 
 
Bir kuni ko‘chada sayr qilib yurgan kishi yo‘l chetida o‘tirgan keksa 
odamni ko‘rib qoldi. U mo‘ysafidning qarshisiga kelib, murojaat qildi: 
– Otaxon, ulug‘ yoshli inson ekansiz, anchagina uzoq hayot yo‘lini bosib 
o‘tgansiz. Shubhasiz, juda dono bo‘lsangiz kerak. Ayting-chi, mana, men 
kuchliman-u, ammo hech qayerdan ish topa olmayapman. O‘g‘lim 
giyohvandlikka berildi, qizimni ham yaxshi tarbiyalay olmayapman. Ayolim 
esa kun bo‘yi uyda o‘tirsa ham, hech qayerga qaramaydi. Xo‘sh, men bu 
vaziyatda qanday yo‘l tutishim kerak? Nima qilsam, bularning hammasini 
o‘zgartira olaman? 
Qariya javob berdi: 
– Eshiging ustiga kichkinagina taxtacha osib, unga “Hamisha shunday 
bo‘lavermaydi” deb yozib qo‘y. 
– Shu xolosmi? – hayron bo‘ldi erkak. 
– Shu xolos, – javob qildi keksa kishi. 
U uyiga borib, qariya aytgandek qildi. Bir qancha vaqt o‘tgach, uning o‘g‘li 
giyohvandlikni tashladi. Qizi bir yaxshi yigit bilan oila qurdi. Ayoli ham 
o‘zgardi va risoladagidek bekaga aylandi. Erkakning o‘zi esa serdaromad ishga 
joylashdi va ko‘p o‘tmay mashina ham sotib oldi. 
Kunlarning birida u tanish ko‘chadan o‘tib borayotib, ikki yilcha oldin 
keksa mo‘ysafidni uchratgan joyida to‘xtadi. Qariya hali ham shu yerda 
o‘tirgandi. Erkak uning oldiga yaqinlasharkan, mashinadan tushmagan holda, 
uning oynasini ochib, so‘z qotdi: 
– Ha, boboy, haliyam o‘tiribsizmi? Mana, men, ko‘rib turganingizdek, 
ancha narsaga erishdim. O‘g‘lim giyohvandlikni tashladi, qizimni turmushga 
berdim. Ayolim ham yaxshi rafiqaga aylandi. O‘zim ishga joylashdim va endi 
martabali boshliqman. Siz esa haliyam o‘shandek o‘tiribsiz, no‘noq chol! Xo‘sh, 
endi menga nima deb maslahat berasiz? 
Bu gaplardan qariyaning chehrasi o‘zgarmadi, aksincha, u suhbatdoshiga 
xotirjam tikilgancha dedi: 
– Haligi taxtacha bor edi-ku, shuni olib tashlamagin…