Pedagogika fakulteti pedagogika kafedrasyy

Mekdep durmuşy barada beýleki möhüm maglumatlar:
Özbek zenany hökmünde fin ýaşlaryna, mugallymlaryna we okuwçylaryna zerur gymmatlyklary ýetirip biljekdigime ynanýaryn. Dogry, Finlýandiýada bilim almak üçin köp mümkinçilik bar. Şol bir wagtyň özünde-de problemalar bar. Mysal üçin, Özbegistanda bilimiň bir ugruny saýlaýarsyňyz. Finlýandiýanyň hödürleýän köp zady bar we käwagt saýlamak kyn. Helsinki şäherinde ýerleşýän 2 umumy bilim mekdebinde hünär ugrunda hyzmatdaşlyk edýärin. "Global Dignity Girls & Boys Ry" kompaniýasy bilen 2 ýyl bäri işleýäris. Esasy maksady görelde alýan ýaşlary öz mertebesi bilen ynamly, batyrgaý we gorkusyz ýaşamaga ruhlandyrmak. 7-nji, 8-nji we 9-njy synplar üçin ylham beriji çäreler Finlýandiýanyň paýtagtynda 2 sagat dowam eder. Mekdebiň kärdeşi bolmak, mugallymlar we okuwçylar hem meniň üçin uly jogapkärçilik. Helsinkiden 4000 töweregi oglan-gyz 2015-nji ýylyň başynda döredilen "Global Dignity Girls & Boys Ry" guramasynyň çärelerine we dürli sungat taslamalaryna gatnaşdy. Köçelerde sungat taslamalary, seminarlar, diskussiýalar we forumlar geçirildi. Talyplary işe almak üçin Esa Rantamo Taivallahti we Yhtenäiskoulu mekdebi jogapkärdi. 2 sany peýdaly taslama bardy. "Hyván mielen lounas" garrylar üçin gowy ýylgyryş we günortanlyk programmasy. Peopleaşlar bilen gürleşmek üçin taslama döretdik. Youthaşlar bilen bilelikde ýaşlar iş taslamasyny döretdik we synagdan geçirdik. 2018-nji ýylyň maý aýynda Esa Rantamo (mugallym, hünärmenlere ýolbaşçylyk edýän adam) we men
Dünýädäki bilim edaralarynyň köpüsiniň öz eşikleri bar. Bu esasanam mekdeplere degişlidir. Finlandöne Finlýandiýada beýle däl. Finler mekdep eşikleriniň hökmany däldigine ynanýarlar. Aýakgaplar hem hökmany.
Fin mekdepleri ýokardan gözden geçirilmeýär (1970-nji ýyllarda bilim pudagyndaky köp gözegçilik edaralary ýatyryldy). Mekdeplerde ýokary ýolbaşçylara hasabat bermek talap edilmeýär. Munuň bilen mekdeplerden köp resminamalary aýyrmak we olar bilen işlemek ulgamy ýatyryldy. Bu olar üçin esasy zat däl, iň esasy zat bilimiň hili, çagalar bilen işlemek üçin wagt ýitirmezlikdir.
Finlýandiýada başlangyç bilimde talyplar üçin milli synag ýok. Muňa derek, mugallymlar okuw meýilnamasynda öz derslerine baha bermek üçin jogapkärdirler. Şahadatnamanyň bahasy mugallym tarapyndan berilýär. Bu baha bermegiň esasynda, talyplar geljekki okuwlar üçin saýlanýar. Şonuň üçin Milli okuw meýilnamasy boýunça umumy dersler üçin baha beriş görkezmeleri berilýär.
Mugallym okatmagyň usullaryny erkin saýlaýar
Finlýandiýada ähli mugallymlaryň magistr derejesi bolmaly. Hünär mugallymlary magistr ýa-da bakalawr derejesini almaly. Educationokary bilim, fin mugallymlaryndan ýokary özbaşdak hünärmenler bolmagyny talap edýär, olara okuw usullaryny saýlamakda doly erkinlik berilýär. Her mugallym özbaşdak öwrenmek üçin okuw meýilnamasyny döredip biler. (Dalaşgärleriň diňe 10% -i talyp hökmünde kabul edilýär).
Bilim derejeleri: 1-nji synplar. Çagalar köplenç mugallym bilen bir otagda oturýarlar. Iň kiçisi (1-2-nji synplar) okamak, fin, matematika, iş, surat çekmek, aýdym-saz we bedenterbiýe sapaklary bar. Finlýandiýada başlangyç mekdep bir wagtyň özünde birnäçe kurs öwredip biler. Birnäçe wagtlap (3-6-njy synplar) çagalar iňlis dilini gowy öwrenýärler. Dördünji ýylda başga bir daşary ýurt dilini saýlaýarlar. Şeýle hem goşmaça dersleri öz içine alýar: kompýuter, hor we agaç önümleri. Döredijilik ösüşine uly üns berilýär. Talyplar dürli saz gurallaryny öwrenýärler. Okuwyň bäşinji ýylynda taryh, himiýa, fizika we geografiýa ylymlara goşulýar. Bedenterbiýe sapaklary hepdede 1-3 gezek geçirilýär. Orta mekdep: 7-9 synplar. Bu ýyllarda saýlamalaryna paralel mowzuklar esasy derslere goşulýar. 9-njy synp okuwçylary hakyky iş bilen tanyşýarlar.
Iş ýerini saýlaýarlar we gyzyklanýan hünäri bilen meşgullanýarlar. Goşmaça dereje: 10-njy synp. Bu dereje okuwçylaryň işini ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär. Kollej, orta mekdep: 11-12-nji synplar. 10-njy synpy gutarandan soň, mekdep okuwçylary okuwyny liseýde dowam etdirýärler. ORA-da hünär kollejine girýärler. Okuwy gutarandan soň, ähli synaglardan geçenden soň dabaraly ýagdaýda ak şlýapa alýarlar. Mundan beýläk ýurduň islendik uniwersitetinde okap bilerler.
Finlere sapak berýän bir özbek gyzy
- 2006-njy ýylda Global Dignity guramasy döredildi. Norwegiýanyň şazadasy Hokonom, filosofiýa professory Pekka Hymanen (Finlýandiýa) we HOPE guramasyny esaslandyryjy Jon Hop Braýant (ABŞ) tarapyndan esaslandyryldy. Häzirki wagtda 70 töweregi ýurtda 1,5 million ýaş bu guramanyň agzalary. 2014-nji ýyldan bäri Finlýandiýanyň şahamçasyny esaslandyryjylaryň biri bolup işleýärin. Mekdep ulgamynyň işleýşi barada maňa köp tejribe berdi.
Özbek zenany hökmünde fin ýaşlaryna, mugallymlaryna we okuwçylaryna zerur gymmatlyklary ýetirip biljekdigime ynanýaryn. Dogry, Finlýandiýada bilim almak üçin köp mümkinçilik bar. Şol bir wagtyň özünde-de problemalar bar. Mysal üçin, Özbegistanda bilimiň bir ugruny saýlaýarsyňyz. Finlýandiýanyň hödürleýän köp zady bar we käwagt saýlamak kyn. Helsinki şäherinde ýerleşýän 2 umumy bilim mekdebinde hünär ugrunda hyzmatdaşlyk edýärin. "Global Dignity Girls & Boys Ry" kompaniýasy bilen 2 ýyl bäri işleýäris. Esasy maksady görelde alýan ýaşlary öz mertebesi bilen ynamly, batyrgaý we gorkusyz ýaşamaga ruhlandyrmak.
7-nji, 8-nji we 9-njy synplar üçin ylham beriji çäreler Finlýandiýanyň paýtagtynda 2 sagat dowam eder. Mekdebiň kärdeşi bolmak, mugallymlar we okuwçylar hem meniň üçin uly jogapkärçilik. Helsinkiden 4000 töweregi oglan-gyz 2015-nji ýylyň başynda döredilen "Global Dignity Girls & Boys Ry" guramasynyň çärelerine we dürli sungat taslamalaryna gatnaşdy. Köçelerde sungat taslamalary, seminarlar, diskussiýalar we forumlar geçirildi. Talyplary işe almak üçin Esa Rantamo Taivallahti we Yhtenäiskoulu mekdebi jogapkärdi. 2 sany peýdaly taslama bardy. "Hyván mielen lounas" garrylar üçin gowy ýylgyryş we günortanlyk programmasy. Peopleaşlar bilen gürleşmek üçin taslama döretdik. Youthaşlar bilen bilelikde ýaşlar iş taslamasyny döretdik we synagdan geçirdik
. 2018-nji ýylyň maý aýynda Esa Rantamo (mugallym, hünärmen ýolbaşçy) meniň bilen ýaşlar forumynda işledi. Talyplar bilen gürleşdik, olar hakda tagtada ýazdyk we sosial ulgamlarda paýlaşdyk. Esa Rantamonyň düşünjämize bolan höwesi, okuwçylara iň gowusyny bermek islegi we talyplar üçin meýletin bolmak mümkinçiligi. Dürli forumlarda özlerini synap gördüler. Jogapkärçiligi özleşdirmek üçin gowy pursatdy. Eventsaşlar çäreleri guramak, maddy-tehniki meseleleri çözmek we bilelikde täze taslamalary döretmek boýunça uly başarnyklara eýe boldular. Iň esasy zat, bu çäreleriň üsti bilen talyplar şahsy ýolbaşçylyk duýgusyny döretdiler. Hyzmatdaşlygymyzyň netijesinde adamlarda hakyky aragatnaşyk tejribesi emele geldi we okuwçylary topara ýakynlaşdyrdy.
Geçen ýyl Özbegistan bilen hem işledik. 400 töweregi ýaşlar üçin Global Mertebesi boýunça master-sapak geçirdik. .Agny, adamyň mertebesine hormat goýmak ýörelgeleri bilen tanyşdy. 2019-njy ýyldaky işlerimiziň gowy netije berjekdigine ynanýaryn. Hususan-da, toparlaýyn işlemek we özüňe baha bermegi öwrenmek finleriň öwrenýän esasy ýörelgeleridir. Iň esasy zat, okamak gyzykly bolmaly. Mekdebiň 4 diwarynda oýnamak we öwrenmek hökman däl. Talyplar muzeýler, telekeçiler we hususy pudak bilen ýakyndan işleşip, geljekki hünärlerinde ýa-da mekdebinde özlerini görmeli. Finlýandiýadan näme öwrenip bileris? Geljekki mugallymlary okatmaga we taýýarlamaga döwlet çemeleşmesi.
Soňky 40 ýylda bilime ägirt uly maýa goýumlary. Çagada özbaşdaklyk duýgusyny emele getirmeli, ony hünär ugurlaryna gönükdirilen taslamalara işjeň gatnaşmaga höweslendirmeli. Okuwçylaryň çagalykdan garaşsyzlygy we jogapkärçiligi öwrenmegi üçin şertler döretmeli. Wladimir Posner öz programmasynda fin mekdebiniň kiçi maşgalanyň we maýyp çaganyň çagasyna ýüzmäge, üstünlik gazanmagyna, gimnaziýa ýa-da liseýde ýazylmagyna we soňra ýokary bilim almaga kömek edýän jemgyýetçilik guramasydygyny aýdýar. Fin jemgyýetiniň iň möhüm elementidir. Fin mekdeplerinde zehinli çagalara goldawyň ýoklugy baradaky şikaýatlara düşünmek mümkin däl. Şeýle-de bolsa, bu çaganyň belli bir mekdepde bolmagy barada çynlakaý maslahat berýän mugallymlar we psihologlar bilen hyzmatdaşlygyň zerurlygyny aradan aýyrmaýar.