Prof. Dr. Veysel bozkurt

SOSYOLOJİ NEDİR? 
Sosyoloji içinde yaşadığımız dünyayı anlamaya çalışan, son 
derece heyecan verici bir bilim dalıdır. Bazı yazarlara 
1
göre 
sosyal bilimler içinde en ihtiraslısıdır ve alanı son derece 
geniştir. Göç, toplumsal değişme, sanayileşme, romantik aşk, 
din, savaş, hukuk, suç, gençlik sorunları ve küreselleşme vb. 
sosyolojinin ilgilendiği konulardan sadece bir kısmını 
oluşturuyor. 
Berger’in
2
ifadesiyle, sosyoloji “özeldeki geneli” ya da “benzerlik 
içindeki farklılığı” gören bilim dalıdır. Sosyolojinin en önemli 
bilgeliği, şeyler göründüğü gibi değildir. Sosyal gerçeklik, çok 
sayıda anlam katmanına sahiptir. Her yeni katmanın keşfi 
bütünün algılanışını değiştirir. Berger’a göre “Sosyoloji, bir 
uygulama değil, anlama çabasıdır.” 
Sosyoloji, bir çok sosyal bilim dalında olduğu gibi, genç bir 
bilim olarak değerlendirilir. İsim babası, daha sonraki bölümde 
sosyolojiye katkıları incelenecek olan Auguste Comte’tur. 
Latince eş, arkadaş, birliktelik (companion) anlamına gelen 
“socius” ile Yunanca inceleme (study) anlamına gelen “logos” 
sözcüklerinin bir araya getirilmesinden oluşmuştur. Kelime 
anlamı 
itibariyle, 
“Toplumsal 
üyeliğin 
temellerinin 
incelenmesi” olarak tanımlanabilir.
3
Giriş kitaplarının hemen hemen tümünde sosyoloji, “toplumu 
inceleyen bilim dalı” olarak tanımlanır. Ancak bu tanım doğru 
olmakla birlikte yetersizdir. Çünkü diğer sosyal bilim dalları da 
farklı şekillerde de olsa toplumu incelerler.
1
Taylor, S.; Sociology: Issues and Debates, MacMillan Pub. London, 1999, s.1 
2
Berger, P.; Invitation to Sociology: Humanistic Perspective, Nevyork:Achor, 1963, 
s.23 vd. 
3
Abercrombie, N.; Hill, S.; and Turner, B.S.; Dictionary of Sociology; Penguen, 
1994, s. 396. 

---

15 
Sosyologlar, bilim anlayışlarındaki farklılıkların da etkisiyle, 
çok çeşitli sosyoloji tanımları yapmışlardır. Örneğin Durk-
heim’a göre, “toplumsal kurumların”, Giddings’e göre, “toplumsal 
olayların (fenomenlerin)” bilimidir. Weber sosyolojiyi, “toplumsal 
eylemi (action) inceleyen bilim”, Simmel ise, “insan ilişkilerini 
inceleyen bilim” dalı olarak tanımlamıştır
4
. 
Bazı çağdaş yazarlar
5
da sosyolojiyi, “insan toplumunun 
sistematik ve kuşkucu incelemesi” olarak tanımlamışlardır. Botto-
more’a
6
göre sosyoloji, toplumsal antropoloji ile birlikte, 
toplumun belli bir yanını değil de, toplumsal hayatı bir bütün 
olarak ele almak isteyen; toplumu oluşturan sosyal gruplar ve 
kurumlar arasındaki dokusal ilişkileri incelemeye kalkışan ilk 
bilim dalıdır. Bu bakımdan sosyolojinin temel iddiası,