Prof. Dr. Veysel bozkurt

Sosyoloji ve Siyaset Bilimi: Siyaset bilimi, iktidarı ve iktidarın 
dağılımını inceler. Yine bu bağlamda, uluslararası ilişkiler ile 
hükümet yapıları gibi konular siyaset biliminin alanı içindedir. 
Sosyoloji ile çok sayıda ortak konusu vardır. Özellikle siyasetin 
toplumsal temelini inceleyen siyaset sosyolojisi, toplumların 
içindeki ya da aralarındaki güç dağılımının toplumsal neden ve 
sonuçları ile gücün (iktidarın) dağılımında değişimlere yol açan 
toplumsal ve siyasal çatışmalarla ilgilenen bir alandır.
49
Diğerlerinde olduğu şekilde, her iki bilimin odak noktaları 
farklıdır. 
Sosyoloji ve Antropoloji: Antropoloji ve sosyoloji ortak 
entelektüel köklere sahiptir. Antropoloji, kültürel ve fiziki 
47
Durkheim, E., Toplumbilimsel Yöntemin Kuralları, B/F/S, 1985, s.121. 
48
Marshall, G., Age. s. 608. 
49
Age., s. 667. 

---

33 
antropoloji vb. çeşitli alt dallara ayrılmıştır. Antropoloji daha 
çok primitif (ilkel) olduğu iddia edilen toplumları incelerken, 
sosyoloji ağırlıklı olarak modern toplumları incelemektedir.
50
Kültür, her iki bilim dalının ortak konusu olmakla birlikte, 
antropoloji kültürün içeriğine, sosyoloji ise işlevine 
odaklanmaktadır. 
Sosyoloji ve Tarih: Tarih, bilindiği şekilde geçmiş toplumların 
incelenmesidir. Tarih bir taraftan geçmişte ne olduğunu 
araştırırken, diğer taraftan da ortaya çıkan gelişmelere nelerin 
sebep olduğunu anlamaya çalışır. İlk sosyologlar, ağırlıklı 
olarak tarihsel analizler yapmışlardır. Fakat tarihçinin 
yaklaşımı ile sosyoloğun yaklaşımı arasında farklar vardır. 
Sosyolog tarihsel olayları genelleştirirken, tarihçiler her bir olayın 
benzersiz (unique) özellikleri üzerinde yoğunlaşır.
Bauman’ın da belirttiği şekilde, sosyoloji hali hazırda süregelen 
ya da zamanla değişmeyen genel nitelikli eylemler üzerinde 
yoğunlaşırken, tarih geçmişte gerçekleşmiş ancak bugün 
olamayan 
eylemlerle 
ilgilidir. 
Sosyoloji 
dikkatini 
toplumumuzda gerçekleşen eylemlere ya da bir toplumdan 
ötekine değişmeyen eylem türlerine verirken, antropoloji, 
bizimkilerden uzak ve farklı toplumlardaki insan eylemlerini 
anlatır. Akademik disiplinler arasındaki farklılıklardan 
yansıyan biçimiyle insan dünyasında doğal bir bölünmenin 
olmadığını söyleyebiliriz. Bu insan eylemleriyle uğraşan 
akademisyenler arasındaki iş bölümünün bir sonucudur.
Diğer sosyal araştırma dalları gibi sosyolojinin de, kendi 
yorumlama ilkeleri kadar, kendi bilişsel perspektifi ve insan 
eylemlerini sorgulamak üzere kendi soru kalıpları vardır. 
Sosyolojinin merkezi sorusu şudur: Ne yaparlarsa yapsınlar ya 
50
Turner, J.H.; Sociology: Studying The Human System, Goodyear Pub., 1978, s.8. 

---

34 
da yapabilir olurlarsa olsunlar, insanların başka insanlara bağımlı 
olmaları ne anlamda önemlidir?
51
Ancak sosyal bilimler arasındaki aşırı uzmanlaşmayı bazı 
yazarlar, modern/endüstriyel toplumun bir ürünü olarak 
görmektedirler. 
Günümüzde 
aşırı 
uzmanlaşmanın 
sakıncalarından kaçınmak için başta Immanuel Wallerstein ve 
arkadaşları olmak üzere bir çok sosyolog, “Sosyal Bilimlerin 
Açılmasını” ve daha çok disiplinlerarası çalışmaların öne 
çıkartılmasını savunmaktadırlar
52
. Yine Bourdieu, bir geleneğin 
içine kapanmanın basitliği ve rahatlığı dolayısıyla, sosyal 
bilimlerde eklektizmin mahkum edildiğini ileri sürer. 
51
Bauman, Age. s. 16. 
52
Bkz. Gulbenkian Komisyonu, Sosyal Bilimleri Açın, Çev. Ş. Tekeli, Metis 
Yayınları, İstanbul, 1996. 

---

35