Psixiatriya ruhiy kasalliklarning kelib chiqishi, patogenezi, klinik
Yüklə 1,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
143 VIII-BOB . EPILEPSIYA Epilepsiya – surunkali, ko‘plab etiologik, asabiy- ruhiyati bilan bog‘lik bo‘lgan yagona patogenezi doirasidagi, ko‘pincha bolalik va o‘smirlik yoshida paydo bo‘ladigan hamda paroksizmal talvasaga tushish, changak tortib qolish va ozmi – ko‘pmi ko‘rinishda shaxsda uchraydigan kasallikdir. MKB -10 - rozi – epilepsiyaG40-47.O‘z ichiga oladi: G40 – Epilepsiya (MKB 10 -5-bob‖Nerv tizimi kasalligi‖); G41- Epileptik status(MKB 10 -6-bob) F02-F07-Epilepsiyada psixik buzilish(MKB 10 -5-bob‖Psixik va xatti-harakat buzilishlari‖); F80.3-Landau-Kleffner sindromi(MKB 10 -5-bob). Epilepsiya bilan kasallanishning o‘rtacha darajasi dunyoning turli mamlakatlari bo‘yicha aniqlangan hisob – kitoblarga ko‘ra aholi soniga nisbatdan har 1000 kishiga 5 holat to‘g‘ri keladi, umumiy bolalarga nisbatdan esa qachondir talvasaga tushgan, tutqanoq tutgan bolalar tahminan 4 marta ko‘pdir (Kreyndler). Bu kasallikning boshlanishining 70-80 foizi bolalik va o‘smirlik yoshiga to‘g‘ri keladi. Bolalikda paydo bo‘lgan epilepsiya kattalarda uchraydigan, epilepsiya kasalligining kelib chikishiga asos bo‘ladi. Kattalarda uchraydigan epilepsiyaning oldini olish bolalarda uchraydigan epilepsiya kasalligining oldini olish va proffilaktik ishlarni olib borishdan boshlanadi. Bolalikda uchraydigan epilepsiyani davolash kattalardagi epilepsiyani to‘la yo‘qotolmasa ham, har holda ma‘lum darajada chastotasini kamaytiradi, umumiy ma‘lum bo‘lganidek, epilepsiyani keltirib chiqarish holatlari kattalarda kamroq bo‘ladi. Shunday ekan, bolalardagi epilepsiya faqat tibbiyotdagina emas, balki ijtimoyi sohadagi muhim muomalardan hisoblanadi. Epilepsiya klinikasini bilish, ayniqsa uning boshlanish darajasini aniqlash, nafaqat nevropatolog va psixiatr vrachlar, balki poliklinikada ishlovchi barcha vrachlar bilishlari kerak, chunki epilepsiya bilan kasallangan bemorlar ko‘pincha 144 uning boshlanishi dastlabki ko‘rinishi paydo bo‘lganida uchastka vrachiga murojaat qiladilar. Epilepsiyaning har xil ko‘rinishlari masalasida turlicha fikrlar mavjud. Ko‘plar gendan, ya‘ni avloddan, yoki essentsial epilepsiya, bunga tashqi holatning ta‘siri bo‘lmasa ham rivojlanadi, deyishadi. Demak, bunday ko‘rinishda avloddan avlodga o‘tishi mumkin, deb xisoblanadi. Shu bilan bir qatorda etiologik faktorlarga bog‘liq bo‘lmagan holda miya faoliyatining buzilishi, meningit-entsefalit asorati va shikastlanish oqibatida va boshqa sabablarga ko‘ra paydo bo‘lishi mumkin. Xozirgi paytda avloddan- avlodga o‘tish epilepsiyasi bilan simptomatik fokal epilepsiyani bir-biriga qat‘iy qarama-qarshi quyishdagi tizim yo‘qolib, ma‘lum bir ko‘rinish aniqlandi. Bu ko‘rinish S.N.Davidenkoning ta‘riflashicha: ―epilepsiyaning hamma ko‘rinishlarini bir qatorga qo‘yish mumkin, bir tomonidan faqat avloddan- avlodga o‘tishdan paydo bo‘lgan holatda, ikkinchi tomonda ommaviy, aniq ko‘rinishdagi ekzogeniy holatdagini. Epilepsiya tushunchasi alohida kasallik sifatida o‘z kuchida qoladi, klinik aniqlashning vazifasi esa generalizovan epileptsiyani fokal epilepsiyadan qat‘iy ajratish emas, balki epilepsiyani ozmi- ko‘pmi miqdordagi boshqa kasalliklardan, miyaning shishishi yoki qorin bo‘shlig‘idagi infektsiyalar va hokozalar ham tutqanoq to‘tishiga sabab bo‘lishi mumkin.‖ Epilepsiya nomi grekchadan olingan so‘z bo‘lib ― epilepsus‖ ya‘ni ―qamrab olaman‖, - degani. Bu kasallikning asosiy belgisi tutqanoq to‘tish eski ruscha nomlanishi ‖yiqilayotgan kasallik‖. Tutqanoq to‘tishi, talvasaga tushish epilepsiyaning patologik ko‘rinishi bo‘lsa ham , u birdan bir ko‘rinishi emas, hatto u bu kasallikning shart yoki albatta bo‘lishi lozim bo‘lgan ko‘rinishi emas. Epilepsiyaning klinik paydo bo‘lishini, davomiyligini xarakteriga ko‘ra ikki guruhga ajratish mumkin. Birinchi guruh – ayni bir vaqtda keskin paydo bo‘lib, qisqa vaqt ichida bo‘ladigan tutqanoq, ya‘ni epileptik paroksizmlar. 145 Ikkinchi guruh – doimiy, ta‘sirlaganda, zehn – farosat, kasalning shaxsiy holatlarida o‘zgarish bo‘lganida. Har bir guruhni kasallik belgilariga ko‘ra alohida ko‘rib chiqamiz. Hozirgi paytda epileptik paroksizmning umumqabul qilingan klassifikatsiyasi yo‘q. Yüklə 1,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|