Psixologiya yo‘nalishi 19. 18 guruh talabasi Komilov Shuxratjon Nurmuxammad о‘g‘li Tibbiyot psixologiyasi

1.2. Psixosomatik a va uning kelib chiqishi
Psixogen bo‘g‘ilishlarning yana bir xususiyati shundan iboratki, bemorda doimo chayqalish hissi bo‘ladi: u xuddi o‘zini transportda, liftda, samolyotda ketayotgandek his etadi. Bunday bemorlar metroning eskalatoridan tusha olmaydilar. Bizning nazoratda turgan bemor tunda uxlab yotganida, xuddi zilzila bo‘lgandek tez-tez seskanib uyg‘onib ketishini aytgan edi. Ba’zan psixogen bo‘g‘ilishlar xuruji to‘satdan, qattiq qo‘rquvdan so‘ng boshlanadi. Bu voqea 1998 yili ro‘y bergan. Men o‘sha paytlari gipnoz usullarini o‘rganib yurardim. Bizning institutda o‘qiydigan talabalardan biri kechqurun derazaga qarab yotib qorong‘ida nimaningdir aksini ko‘radi va qo‘rqib ketadi. Shu paytdan boshlab u ko‘zini yumsa, hammayoq zimiston bo‘lib, atrofni qo‘rqinchli narsalar o‘rab oladi, qora kalxatlar uchib yuradi. Buning natijasida u nafas ololmay qiynaladi, bo‘g‘iladi. Menga bu bemorni ushbu belgilar boshlanganidan ikki kun o‘tib ko‘rsatishadi. Kechasi soat o‘nda men bemorni ko‘rgani talabalar turar joyiga bordim. Uning xonasiga kirsam bemor chuqur depressiya holatida bo‘lib bir xil ohangda gapirardi, qattiq qo‘rqqani ko‘zidan bilinib turardi. U voqea xuddi tushida bo‘layotgandek, mabodo uxlab qolsa, yana shunaqa yomon tushlar ko‘rishdan qo‘rqishini aytdi. Men uni trans holatiga tushirdim va quyidagi so‘zlar bilan gipnoz qilishga o‘tdim: «Hozir sen shirin uyquga ketasan, tush ko‘rasan, tushingda moviy dengizni ko‘rasan, dengizga charaqlagan quyosh nurlari sochilib, uning yuzidagi tomchilar marvariddek tovlanib turadi. Qirg‘oq esa bir-biridan go‘zal gullarga burkangan, gullarning ustida rang-barang kapalaklar uchib yuradi. Sen dengizda dugonang bilan cho‘milasan, to‘yguningcha suzasan, dengizdan hech chiqqing kelmaydi, suzishdan charchaganingdan so‘ng qirg‘oqqa chiqib gullar ustida yotib dam olasan. Atrof go‘zal, birorta qora narsa yo‘q. Ertalab yengil bo‘lib, xursand bo‘lib uyg‘onasan va tushingda nimalar ko‘rganingni menga aytib berasan». Ertasi kuni ertalab yotoqxonaga bemorning oldiga bordim. Bemor uyg‘ongan va o‘zini yaxshi his qilardi. Lekin uyqusirayotgani ko‘zidan shundoq sezilib turardi. Men aytgan vaziyat, ya’ni moviy osmon, marjondek tovlanayotgan dengiz, qirg‘oqdagi gullar, kapalaklar bemorning tushida to‘laligicha namoyon bo‘lgandi. Bu yoqimli holat unga katta huzur bag‘ishlaganini aytib berdi. U hatto tushidagi vaziyatning kichik detallarigacha menga so‘zlab berdi. O‘zini juda ham yengil his qilayotgani va yana uxlab xuddi shunday tushni ko‘rishni xohlayotganligini aytdi. Bu uslubni mashhur nemis gipnozchisi N. Lefenveld «Tetiklik holatidagi gipnoz» deb atagan. Men bemorni davolashda olimning ushbu usulidan foydalandim. Xonada bemorning o‘zidan tashqari otasi va talabalar ham bo‘lishiga qaramasdan uni trans holatiga tushirish juda oson kechdi. Hattoki, uning qanday tush ko‘rishi haqidagi so‘zlar bir marta aytildi, xolos. Ma’lumki, chuqur depressiya paytida trans va gipnozga tushirish oson kechadi. Kasallikning aniq sababini aniqlash har doim ham mumkin emas. Ko'pincha uning ildizlari bir qarashda ko'rinishi mumkin bo'lganidan ancha chuqurroqdir.
"Psixosomatik" yunon tilidan tarjimada "psixo" - ruh va "soma, somatos" - tanani anglatadi. Ushbu atama tibbiyotga 1818 yilda nemis psixiatrlari Yoxan Geynrot tomonidan kiritilgan bo'lib, u birinchi bo'lib xotirada qoladigan yoki inson hayotida takrorlanib turadigan salbiy hissiyot uning qalbini zaharlaydi va jismoniy sog'lig'iga putur etkazadi deb aytgan.

• 
  Psixosomatik kasalliklarning sabablari
  
• 
  Psixosomatik kasalliklar. Alomatlar
  
• 
  Psixosomatik kasalliklarning indikativ ro'yxati
  
• 
  Psixosomatik kasalliklar. Kim xavf ostida?
  

Biroq, Geynrot asl emas edi. Hatto qadimgi yunon faylasufi Platon ham tanani va qalbni yaxlit bir narsa deb hisoblagan, u fikrini bildirgan sog'liqning ruhiy holatga bog'liqligi... Sharq tabobati shifokorlari ham shu narsani qo'llab-quvvatladilar va Geynrotning psixosomatika nazariyasini dunyoning ikki taniqli psixiatrlari qo'llab-quvvatladilar: Frants Aleksandr va Zigmund Freyd, ular bunga ishonishdi bostirilgan, aytilmagan hissiyotlar qutulish yo'lini topib, davolanib bo'lmaydigan kasalliklarni keltirib chiqaradi tanasi.