Genri Bergson
93
Q
SHAXSIYAT
Qanchadan-qancha insonlar o‘zining
asl qiyofasidan boshqacharoq
ko‘rinishga harakat qilib butun
umrini fi do qiladi.
Richard Uilkins
Tanaff usdan so‘ng talabalar shovqin-suron
ko‘tarayotgan xonaga o‘qituvchi kirib keldi. Tala-
balarga bi a-bi a qarab chiqib, dos kaga ka a
qilib, 1 raqamini yozdi.
– Diqqat qilinglar, bu shaxsiyatdir. Ya’ni, siz
ega bo‘lishingiz kerak bo‘lgan eng muhim narsa,
– dedi.
Keyin 1 ning orqasidan 0 ni yozdi.
– Bu esa omad. Muvaff aqiyatlar 1 ning yonida
10 bo‘ladi. So‘ng ke dan yana 0 ni yozib, dedi:
– Bu tajriba. 10 bo‘lgan holatda tajriba bilan
100 bo‘ladi. Nollar shu kabi kengayib ketaveradi.
Qobiliyat, reja, mehr va boshqalar har yangi nol
bo‘lib shaxsiyatni o‘n baravar bo yi b boraveradi.
Shundan so‘ng o‘qituvchi qo‘li bilan ilk yozil-
gan bir raqamini o‘chiradi. Shunda doskada faqat
nollar qoladi. Shunda o‘qituvchi:
94
S
X ‘
– Agar shaxsiya ngiz bo‘lmasa, qolganlari-
ning qiyma qolmaydi.
Talabalar bu gapning ma’nosini tushunib,
sukunatda darsni nglay boshlashdi.
Mustahkam va kuchli shaxsiyat umr yo‘lin-
gizdagi eng ka a chirog‘ingizdir. Shuni aniq bil-
ing, hayotdan zavqlanib yashashingiz va muvaf-
faqiyatlarga erishishingizda durust shaxsiya ngiz
aql-zakova ngizdan ham muhimroq. Bugun aqlli
insonga emas, halol va to‘g‘ri insonlarga eh yoj
bor. Chunki, atrofga qarang, hamma joyda aqlli
odamlar to‘lib-toshib yo bdi. «Buni aldasammi-
kan, shuni chuv tushiray, bundan o‘g‘irlay, porani
qanaqasiga olay», deydigan bilimdonlar hamma
sohada ko‘p. Fikrimni noto‘g‘ri deb hisoblasangiz,
mulkni talon-toroj qilish, odam savdosi, pora va
boshqa jinoyatlar bo‘yicha dunyoda qaysi o‘rin-
da ekanimizga qarang. Biz muvaff aqiyatlarga
haqiqatan ham erishishni istasak, jamiya miz
rivojlanishini xohlasak, ishonchli va mustahkam
shaxsiyatga ega bo‘lishimiz kerak.
Bir odam ha a davomida ishlab dam olish
kunini mazmunli o‘tkazish uchun hovliga chiqib
kitob varaqlay boshladi. Shunda kichik o‘g‘li yo-
niga kelib:
95
Q
– Otajon, bugun bog‘ga aylangani olib boring,
– deb il mos qildi.
– Alba a olib boraman, o‘g‘lim. Faqat senga
bir vazifa beraman. Uddalasang, keyin ketamiz, –
deb, bir kitobdan dunyo xaritasi sahifasini yir b,
mayda-mayda bo‘laklarga bo‘ldi. Keyin ularni
o‘g‘liga berib: – Mana shu xaritani yig‘ib klagin,
keyin alba a olib boraman, o‘g‘lim, – debdi.
O‘g‘il ish yoq bilan xarita parchalarini olib
xonasiga kirib ke bdi. Ota esa bu parchalarni
geografi ya o‘qituvchilari ham klashiga ancha
vaqt ketsa kerak, degan xayol bilan kitob o‘qish-
da davom e bdi.
Oradan o‘n daqiqa o‘tgach, o‘g‘li otasining yo-
niga yugurib kelib:
– Mana, otajon, yig‘ib bo‘ldim. Endi bog‘ga
keta mizmi? – debdi.
Ota ajablanib qarasa, o‘g‘li haqiqatan dunyo
xaritasini to‘g‘ri shaklda yig‘ibdi. O‘g‘lidan buni
qanday tez uddalaganini so‘raganida, u shunday
javob beribdi:
– Menga berilgan xarita bo‘laklarining orqa
tarafi da inson rasmi bor edi. Inson shaklini
yig‘ganimda dunyo xaritasi o‘z-o‘zidan butun
bo‘ldi.
Biz insoniyligimizni, shaxsiya mizni klasak,
dunyo o‘z-o‘zidan yaxshilanadi, klanadi. Tani-
96
S
X ‘
gan-bilganlaringizni bir elakdan o‘tkazib ko‘ring.
Unchalik aqlli bo‘lmagan, lekin ishonchli kishi-
lar, juda aqlli, ammo ishonchsiz odamlardan
ko‘ra yaxshiroq ekanini ko‘rasiz. Ularning hayo
huzur-halovatga to‘la. Erishgan na jalari, hur-
matlari ham yuqori. Chunki ular ishonchlidir. Ular
yonidagi do‘stlarini, yelkadoshlarini, hamkorlari-
ni, iymonini sotmaydi. Bugun Vatanimizning aqlli
va qobiliyatli insonlardan ko‘ra ko‘proq to‘g‘ri-
so‘z, halol va ishonchli insonlarga eh yoji bor.
Bir odam baland binoning tomida ish qilaturib,
bexosdan oyog‘i toyib, pastga qulay boshlab-
di. Shunda chorasizcha: «Ey Xudo, meni qutqar,
bir marta imkon ber. Endi ichmayman, chek-
mayman, yomon yo‘lga yurmayman, yordam
ber, il mos...» deb nido qilibdi. «Gup» e b yer-
ga tushibdi. Qarasa, bir uyum somonlar us da
yotganmish. O‘rnidan turib, ust-boshini qoqar
ekan: «Eh, odam qo‘rqqan vaq da har narsani
valdirayverarkan-da», dermish.
Ba’zi insonlar hech o‘zgarmaydi. Goh o‘zgar-
gandek ko‘rinsa-da, bu o‘tkinchi bo‘ladi. Yuzaki
o‘zgargandek bo‘lib, ko‘p o‘tmay yana asl holiga
keladi. Chunki ular o‘zlarini chin dildan o‘zgar -
rishga eh yoj sezmaydilar.
97
Q
Xato va kamchilik-
larini ko‘rmaydi. Yoki
barcha yomon fe’l va
sifatlari bilan o‘zla rini
sevadi. Dunyodagi eng
yaxshi inson deb faqat
o‘zini
hi soblashadi.
Ularga butun dunyo
odamlari yig‘ilib yordamlashsa ham foydasiz.
Odamlarga nazar soling, o‘z aslicha ko‘ringan
va rol o‘ynamayotgan nechta inson bor ekan?
E’ bor bersangiz, hamma qandaydir rol o‘ynayot-
gan bo‘ladi. Kimningdir soch turmagi, kimningdir
yurishi, kimningdir turishi, kimningdir so‘zlashuv
uslubi o‘ziniki emas. Mashhur, boy, obro‘li qay-
sidir boshqa odamdan ko‘chirilgan ular. Qiynalib
bo‘lsa ham, hammaga ko‘z-ko‘z qilish uchun eng
qimmat telefon olamiz, taqinchoqlar, kiyim-ke-
chaklar... O‘zimiz chin dildan bularni xohlabmi?
Yo‘q, faqatgina rol uchun. Sizda ham shunday,
to‘g‘rimi? Doim aslingizdek, ichingiz va tashin-
giz bir bo‘lishning iloji bormi? Menimcha, qiyin.
Chunki atrofdagi insonlarni, reklama, kino, in-
ternetni kuza b zehningizga singdirilgani shu –
faqatgina kiygan kiyimingiz, qo‘lingizdagi telefon,
taqqan soa ngiz, foydalangan buyumlaringiz va
mashinangiz darajangizni belgilaydi. Ota-onan-
O‘z asl shaxsiya dan
boshqa odamdek bo‘lib
ko‘rinishga harakat qilib
yashashlikdan or q roq
baxtsizlik yo‘q.
Dostları ilə paylaş: |