Qafqaz Universiteti Materiallar

ERKƏNYENİ İNGİLİS DİLİ DÖVRÜNDƏ İSİMLƏRİN İŞLƏNMƏSİ 

 

Nərminə RZAYEVA  

BakiSlavyanUniversiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

XV əsrin əvvələrində orta ingilis dili dövründən erkən yeni ingilis dili dövrünə keçidin 

əsasnı qoyuldu. Dünyanın ən görkəmli dramaturqu və şairi, həm Qərb, həm də Şərqdə sonsuz 

bir məhəbbət qazanmış Şekspirin erkən yeni ingilis dilinin inkişafına böyük təsiri olmuşdur. 

İngilislərin, eləcədə ingilis dilində danışan xaqların işlətdikləri bir çox sözlər erkən yeni ingilis 

dili dövründə Şekspir tərəfindən yaradılmış sözlərdi: changeful 

Apostrophe-apostrof, critic-kritik,-dəyişkən, gloomy-qəmgin, lonely-yalqız,road-yol, 

generous-səxavətli. 

Bu dövrün özəlliklərindən biri o idi ki, sözlərin sonluqları kifayət qədər itmişdilər. Bu 

da öz növbəsində erkən dövr müasir ingilis dilni müasir ingilis dilinə yaxın edirdi. Dildə olan 

əsas nitq hissələrinə nəzər saldıqda da, müasir ingilis dilində mövcud olan əsas nitq hissələri 

ilə çox cuzi fərq duyulur. Erkən yeni ingilis dili dövründə nitq hissələrinin işlənməsindən, 

onların fərqliliyindən və müasir ingilis dili dövrü ilə oxşar cəhətlərindən danışarkən ilk olaraq 

əsas nitq hissəsi olan ismi qeyd etmək olar. 

Əsas nitq hissələrindən biri sayılan isimin işlənmə formaları qədim və orta ingilis dili 

dövrünə nəzərən yeni ingilis dili dövrünə daha yaxındır. Qədim dövrdəkikimi erkən yeni ingi-

lis dili dövründə də ismin təkcə iki qrammatik kateqoriyası (cəm və hal kateqoriyası) mövcud 

idi. Cəm şəkilçisi indiki dövrümüzə məlum olan -s, və -es şəkilçiləri idi. Lakin təkcə -s və -es 

şəkilçiləri ismin cəm formasını bildirmirdilər, bu dövrdə ismin cəmini -n və ya -enşəkilçiləri 

ilə də bildirmək olardı. -s və -es şəkilçiləri bu günki dövrümüzdə də var.Digər şəkilçilər -n və 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1093

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

-en də bizə yad deyillər. Cəm forması kökündən dəyişilən ox-oxen (öküz) və ya child-children 

(uşaq) sözlərnə nəzər salanda aydın olur ki, onların köklərindəki -en şəkilçisi müasir dövrü-

müzə qədər gəlib çıxmışdır. 

When every private widow well may keep by children's eyes her husband's shape in 

mind. (sonnet IX ) 

Nümunədəki “eyes” (gözlər) sözü “eye” (göz) sözünün cəmhalı olması aydın başadüşü-

lür. Lakinerkənyeniingilisdilidövründə “eye” sözününcəmhalını “eyen” kimidəverməkolardı, 

“shoen” (shoes-ayyaqqabilar), “chicken” (cücələr) sözlərikimi. 

İsmin halı isə bu dövürdə qədim ingilis dili dövründən fərqli olaraq sayına görə iki (ad-

lıq və yiyəlik hal) idi. Amma qədim ingilis dili dövründə ismin adlıq və yönlük halı cəm for-

madan seçilmirdilər. Qədim ingilis dili dövründə olan adlıq, təsirlik və yerlik hal erkən yeni 

ingilis dili dövründə birləşərək indiki dövrdə ümumi hal adlanırlar. Yiyəlik hal digər hallar-

dan fərqli olaraq -s  şəkilçisi qəbul edirdi. Orta ingilis dili dövründə yiyəlik halıapostrofsuz 

yazıldığına görə ümumi haldan seçilmirdi,. Yiyəlik halın apostrof ilə yazılması yalnız erkən 

yeni ingilis dili dövrünə, XVII və XVIII əsirlərə təsadüf edilir. Bu dövrdə artıq “ fadres sone” 

(atanın oğlu) yox, “father’s sone” deyirdilər. 

As thus: mine eye's due is thy outward part, 

And my heart's right thy inward love of heart. (sonnet XLVI) 

Müasiringilisdilindəmövcudolan “the” və “an” artikılları qədim ingilis dili dövrün dədə 

isimdən əvvəl işlənirdilər. Qeyri-müəyyən artiklın bu forması samitlə başlayan isimlərin qar-

şısında işlənirdi. Məsələn, əvəlləran father (ata) işlənirdisə, bu dövrdə a father variant istifadə 

olunmağa başladı. 

Gördüyümüz kimi, erkən yeni ingilis dili dövründə işlənən isimlər qədim və orta ingilis 

dili dövründən fərqli idi. Bu isimlər bizim müasir ingilis dili dövrünə daha da yaxın idilər.  

 

 

TWAIN’S SATIRICAL STYLE OF LITERARY CRITICISM IN               

SOME EXTRACTS OF HIS HILARIOUS ESSAY “FENIMORE 

COOPER’S LITERARY OFFENSIVE” 

 

Aynur ASKERLI  

Qafqaz University 

[e-mail] 

AZERBAIJAN 

 

Fenimore Cooper’s Literary Offensive is considered to be the pinnacle of Mark Twain’s 

high art. He dashingly ridiculed James Fenimore Cooper in his article itemizing Cooper’s 

“Literary Offenses”. Focusing on samples from The Deerslayer and The Pathfinder from 

Cooper’s Leatherstocking Tales, the essay asserts Cooper is culpable of wordy writing, poor 

plotting, conspicuousincoordinations, cardboard characterizations, and a plurality of similar 

“offenses”. Twain calls the Leatherstocking Series as the “Broken Twig Series”.  

Twain begins the essay by quoting a few critics who eulogizes the works of Cooper 

such asThomas Lounsbury, Wilkie Collins, Brander Matthews. Twain hints at Brander 

Matthews ironically, when he tells us that Cooper’s books “reveal an extraordinary fullness of 

invention”. Twain accepts Brander Matthews’s literary judgements and applauds his “lucid” 

and “graceful” phrasings; but he offers to take that particular statement “with a few tons of 

salt”. The funniest advice ever proposed by Twain. “Bless your heart, Cooper hadn’t any 

more invention than a horse; and I don’t mean a high-class horse, either; I mean a clothes-

horse”. If we search for the definition of “clothes-horse” we can see its meaning as a frame on 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1094

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

which wet clothes can be hung to dry, usually used inside the house.Here, Cooper’s “artwork” 

is compared to “a piece of wood or metal”. Somewhat, a humiliating situation. Twain goes above 

and beyond to illiterate his viewings that the Cooper lacks any artistic ability whatsoever.  

Twain more or less rants on about how terrible James Fenimore Cooper is. He states at 

the beginning of his review that Cooper has violated about a dozen literary offenses and 

explicates how.The essay, particularly this part serves as a memento to all those yearning for 

achieving some level of literary greatness of the component necessary for a story to be 

fulfilling to a reader. 

Twain pokes fun at Cooper’s knowledge on Nature in the essay. “Apparently the trail is 

hopelessly lost. Neither you or I could ever have guessed out the way to find it. It was very 

different with Chicago. Chicago was not stumped for long. He turned a running stream out of 

its course, and there, in the slush in its old bed, were that person’s moccasin tracks. The 

current did not wash them away, as it would have done in all other like cases…” I reckon that 

the significant point here is that Twain appreciates realism, and this example of the accute 

Indian expert “Chicago” diverting a stream and finding tracks is completely unrealistic. 

Beyond doubt, the current already washed the moccasin tracks away, but how did Chicago see 

the track then? Is it the miracle of Cooper? Or Did Chicago have any supernatural powers? 

Twain highlihgts sarcastically: “Even the eternal laws of Nature have to vacate when Cooper 

wants to put up a delicate job of woodcraft on the reader”. Hence, Twain points out Cooper’s 

glaring error and is frustrated with literary romanticism. 

 

Vocabulary is possibly the spirit of all literary work. Mark Twain calls Cooper’s word 

sense “singularly dull”. He proposes a list of “approximate word” and how they should be 

replaced by Twain’s perfect words. For instance, he uses “verbal” for “oral”; “precision” for 

“facility”; “phenomena” for “marvels”; “necessary” for “predetermined”; “unsophisticated” 

for “primitive”; “preparation” for “expectancy”; “rebuked” for “subdued”; “dependent on” for 

“resulting from”; “fact” for “condition” etc.Twain feels surely that Cooper wrote about the 

poorest English, and that the English of Deerslayer is the very worst that even Cooper ever wrote. 

He claims that The Deerslayer is not the work of art. It’s just simply a “literary delirium tremens”. If 

you want to know what is the delirium tremens, please:“a withdrawal syndrome occurring in 

persons who have developed  physiological  dependenceon alcohol,  characterized by tremor,  visual 

hallucinations, and autonomic instability”. A bit harsh ending, but what to do, hurting someone with 

the truth is better than making them happy with a lie. By this token, the quote is a hint dropped at the 

praisers of the Cooper’s The Deerslayer and The Pathfinder.  

Twain humorously criticizes the incredibleness of Cooper’s characters and their 

abilities. Cooper could spin a tall tale but Twain could build a mountain! 

 

 

DEPARTMENTS AND SECTIONS OF LEXICOGRAPHY 

 

Dos. Abbas ABBASOV  

Baku State University

 

[e-mail]  

AZERBAIJAN 

Parvana PASHAYEVA  

Baku State University

 

[e-mail]  

AZERBAIJAN 

 

The Urgency of the Research. In researches concerning lexicography there is serious 

disagreement with regard to the appointment of departments and sections of this scientific 

direction. For focusing scientific research on the proper course, it is important to eliminate the 

above mentioned defect. It carries special significance for systematizing the lexicography of 

the Turkic languages. The same time it is rather necessary from the solution view-point of issues 

covering the language and compiling joint historical, etymological and terminological dictionaries. 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1095

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

As in many fields of science, in lexicography, as well the initial work carried out in an 

applied character and directed to providing the needs connected with practical activities. 

Consequently, lexicography appears as a purely practical field of linguistics. At present in the 

development of science the unity of theory and practice is one of the significant features. An 

accurate and comprehensive solution of the application issues is impossible without 

theoretical basis. In this regard the applied lexicography or the applied dictionary compiling 

has got more ancient history. So, being applied and theoretical, the present-day lexicography 

is divided into two parts. The analyses and researches confirm the department of lexicography 

history be another branch in this field.  

The theory of lexicography serves to clarify both general and special problems of all the 

lexicography departments in a scientific-theoretical background. Its main objective is to create 

a theoretical basis for the preparation of lexicographical means. The theory of lexicography is 

of course common. However, it studies specific characteristics of separate divisions, 

compares them and reveals similarities and differences. The entry head word, dictionary code, 

lexicographical symbol and etc. are studied and generalized in the theory of lexicography. 

These issues belonging to dictionaries of all kinds, must be resolved in general theoretical 

level and should find their specific application in special divisions.  

There are different divisions in lexicography. The exact number and boundaries, as well 

as criteria for differentiating these divisions have not been defined more precisely yet. However, 

the analysis of lexicography history and its aims and functions give ground distinguishing 

following, like: Philological, Educational, Terminological, Encyclopedic, Nomenclature, 

Etymological, Historical lexicography  

This classification has got its defective sides. The investigations confirms the possibility 

of including etymological and historical lexicography into one division, because there is an 

opportunity giveing etymology of the head word in historical lexicography as well. If we 

consider that historical lexicography is a broader conception it will be possible to look 

through etymological lexicography problems in this division. 

It is possible to raise problems of education and history in each of philological, termino 

logical, encyclopedic and nomenclature lexicography. That is why the compiling of etymological 

or historical dictionaries will be able to enter the composition of philological lexicography.  

Terminological lexicography is the most quickly developing area of lexicography. And 

it has various reasons of course. Lexicography has firstly started its activity with a word as a 

unit of language and has gradually covered word-combinations, too. Naturally, in Chinese 

lexicography the purpose of opening the meaning of hieroglyphics is to form a word in an 

implicit form. Registration of more difficult words, word combinations and their explanation 

in a separate source carried out educational, informational and systematizing purposes. The 

method of continuation work in this direction and increasing of the language tools (words and 

word combinations) have led to the explanation of natural phenomena. The searches going in 

different directions came to a result of the scientific areas formation. 

In many sources educational lexicography is noted as a separate section. This lexicography 

differs with its small format and high academic orientation in comparison with academic 

lexicography. The word in educational lexicography is to be described semantically, syntactic 

cally, stylistically, morphologically, differentially, statistically and etc. Such kind of approach 

confirms the creation of educational and traditional lexicography in the junction of the 

linguistic method. However, investigations show that educational lexicography forms the 

inner section group. Referring to the above-mentioned we come to a conclusion that 

lexicography has got four essential sections, like: Philological, Terminological, Encyclopedic, 

and Nomenclature lexicography  

The directions being outside of these four sections, but able to be grouped according to 

dictionary materials, from their sub-sections. 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1096

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

Novelty of research to establish its structure and eliminate controversial aspects of the 

previous classification in accordance with the aims and functions of lexicography. 

Usage of the research work is to get correct classification of dictionary types 

according to proposed departments and sections of lexicography. In this case, either the 

principles of dictionary compiling succession or development directions and perspectives of 

this area become more apparent.  

 

 

SCOTTISH HISTORY IN WALTER SCOTT`S WORKS 

 

Günel RZAYEVA 

Qafqaz University 

[e-mail] 

AZERBAIJAN 

 

Scotland is situated in the northern third of the island of Great Britain. It was united to 

England in 1707 after a long period of independent, but it has remained a part of its sovereign 

rights. Throughout history Scotland and England had innumerable wars, rebellions. These 

were depicted at Scott’s novels very accurately. The responsibilities of historical novelist are 

doubled as compared to those of a social novelist, because he has to go back to history to 

select a period and adopt it as the theme for his novel.  

Sir Walter Scott wrote about great eras of history. His greatness, as historical novelist is 

evident from his modes of dealing with popular periods of history by imparting to it a tinge of 

romance. Scott chose the period between eleventh and nineteenth centuries as a theme for his 

novels. Scott created his historical novels when French Revolution had shattered his 

generation and had produced a new awareness of the past. In 1603 Scotland was united with 

Britain after having lost its independence. The Scottish people felt dejected and suffered from 

interiority complex. In this situation of frustration Scott considered the historical novel as the 

most effective tool for arousing a new zeal in Scottish nation. For this reason most of his 

novels deals with Scottish themes. “The fortunes of Nigel” is an evident example in this 

respect. This novel states a whole series of themes: the historical novelty of life in seventeenth 

century London and hostility between English and the Scots. Most of his novels dwell on the 

theme of reconciliation between the Scots and English. These novels show that Scott is torn 

between two civilizations. He has nostalgia for the independent past of Scotland but, at the 

same time, he also realizes the importance and inevitability of Scotland’s allegiance to 

England.  

 

Historical novels were frowned upon in Scott's day, but this didn't deter him - he published 

his first novel in 1814. He did publish it anonymously. This first novel was called Waverley, 

and it was set during the Jacobite Uprising of 1745. It was a conflict in which the followers of 

a deposed English/Scottish king violently attempted to return him to a throne; others most 

vehemently did not want him to have. Pretty exciting stuff - could be good fodder for a historical 

novel - kings and unhappy peasants, a lot of violence and upheaval - exciting stuff for reading. He 

wanted his people to realize the positive side of the Scottish alliance with the English.  

The Crusades is also a theme in Scott’s novels. He wrote two novels on this subject; 

“The Betrothed” and “The Talisman”. “The Betrothed” was an unpopular novel but “The 

Talisman” was regarded a great masterpiece by his printer, which was based on the third 

crusade. In this work Scott portrayed distorted picture of Muslim morals and manners. As far 

as Scott is concerned, he indulged in presenting an extremely unfavorable Muslim history. 

Scott didn’t present true history and tries between the Muslims and the Christians to avoid 

authentic facts in this novel. He present Muslims negative role in the Crusades.  

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1097

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

The Jacobite revolt is the favorite theme of Scott, so he has dealt with it in four of his 

novels. This revolt was the consequence of the suppression of Scottish rights on the part of 

the British rulers. In “Waverley”, his first novel, he deals with the events of 1745, In “Rob 

Roy” and in “the Heart of Midlothian” he show the aftermath 1707, in “Redgauntlet” he 

represents the event after 1746. 

 

 

ŞARLOTTA BRONTENİN “ÇARDAQDAKI DƏLİ QADIN”I 

HAQQINDA CİN RİSİN İNTERTEKSTUAL ROMANI 

 

Firuzə HƏSƏNLİ

 

Azərbaycan Dillər Universiteti  

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

XX əsrdə iki ağır dünya müharibəsinə rəğmən hökm sürmüş modernizm XX əsrin ikinci 

yarısından sonra postmodernizmlə əvəz olunmağa başladı.Postmodernizm adindan da görün-

düyü kimi modernizmdən sonra deməkdir,ancaq tək modernizmi deyil digər cərəyanlarıda 

inkar edirdi.Postmodernistlər klassizm və modernizmin qəlibləşmiş qaydalarına qarşı çıxdı və 

ədəbiyyatın nə söz olaraq, nə  də forma olaraq çərçivəyə salınıb  əhatəsinin kiçildilməsinə 

müsbət fikir kimi yanaçmırdılar.Yazıçı yazdığı əsərdə dioloq,monoloq və yaxud təhkiyədən 

istifadə edir və özü də istədiyi vaxt personajlarla söhbət edə bilər.Dildə  də özünə heç bir 

məhdudiyyət qoymurdu və hər cür jarqonlardan,məhəlli sözlərdən və vulqarizmlərdən istifadə 

edirdi. Postmodernistlər başqa mənbələrdən istifadə etməyi plagiatçılıq hesab etmirdilər,onlar 

belə düşünürdülər ki,artıq deyiləcək hər söz deyilib və bunun üçün əvvəl yazılmış olanlara 

müasir dünyagörüşlə yanaşıb əlavələr edərək ortaya yeni nəsə çıxarmaq olar.Bunun üçündə ən 

yaxşı metodlardan biri intertekstuallıqdır.İntertekstuallığa bunlar daxildi: sitat, parodiya, 

pastiş, plagiat, allyuziya, kalka, tərcümə.

 

“İntertekstuallıq” mətinin mənasının başqa mətinlər tərəfindən  şəkilləndirilməsidi.Bu 

termin ilk dəfə XX əsrin 60-cı illərində Yulia Kristeva tərəfindən ədəbiyyata gətirilmişdir.Bu 

metod  əsərin özündənəvvəlki  əsərlərlə  əlaqəsi olduğunu bildirir.Yulia Kristevadan sonra bu 

metoddan istifadə edən çox yazıçı var.Bu yazıçılardan biridə Dominikada doğulan ingilis 

ədəbiyyatı nümayəndəsi olan Cin Ris(Jean Rhys)dir.Cinin bədii yaradıcılığında  ən nəzərə 

çarpan  əsəri  Şarlotta Brontenin Ceyn Eyr əsərinə prikvel kimi yazılmış “Geniş Sargasso 

dənizi”romanıdır.İngilis ədəbiyyatı klassik əsərləri arasında özünəməxsus üslubu və maraqlı 

personajları ilə yadda qalan Ceyn Eyr əsərinin adından göründüyü kimi əsas qadın obrazı Ceyn 

Eyrdi,lakin digər qadın obrazı Roçesterin ruhi xəstə arvadı Entunet Berta Roçester(Antoinette 

Bertha Rochester)dir.Geniş Sargasso dənizi romanı Şarlotta Brontenin deyimi ilə “çardaqdakı 

dəli qadın”haqqındadır.Şarlotta Brontenin əsərindən onun haqqında sadəcə  dəli olduğunu 

bilirik,lakin niyə dəli olduğu və nə üçün bağlı qapı arxasında saxlanıldığı bilinmir.Cin Ris, ey-

nilə özü kimi Kreol olan bu sirli “dəli qadına” haqsızlıq edildiyini düşünmüş olacaq ki, haqqın-

da bir roman yazmış. 

Roman hadisələrin gedişatına görə 3 hissəyə bölünür.Birinci hissə Roçesterin Yamay-

kaya işlə bağlı səyahəti ilə başlayır və Entunet dilindən nəql edilir.Entunetin uşaqlıq xatirələri, 

anasının əqli problemləri və qardaşının faciəvi ölümü haqqında fikirləri verilir. Ailənin kiçik 

oğlu olduğu üçün, bütün miras böyük qardaşına qalacaqdır.Atası  və qardaşı  tərəfindən 

Roçesterə oyun oynanılır. Şəxsi pulu olsun və onları narahat etməsin deyə, Roçesterin varlı 

bir qızla evlənməsini istəyirlər.Nəhayət ki,varlı  qız Entunetlə Roçester evlənir və Entunetin 

bütün mirası Roçesterin mülkiyyətinə keçir.Ancaq Roçesterdən gizlədilən bir sirr var,o da 

Entunetin ailəsində genetik dəlilik olduğu gerçəyi idi.