Qaraqalpaqistan meditsina instituti medicinada informacion texnologiyalari, biofizika hám medicinaliq radiologiya kafedrasi

Informatika páninen
Informatika pániniń predmeti tómendegi túsiniklerden ibarat:
• kompyuter úskeneleri,
• kompyuter programmaları,
• adamlardıń kompyuter texnologiyaları hám olarǵa ornatılǵan programmalıq támiynat menen óz-ara tásiri quralları hám usılları ;
• informaciya resursları, tiyisli programmalıq támiynattan paydalanǵan halda kompyuter texnologiyaları tiykarında insannıń informaciya resursları menen óz-ara baylanısı usılları hám quralları.
Kompyuter texnikasınıń rawajlanıw tariyxı. Cifrlı esaplaw texnologiyasınıń (vT) jedel rawajlanıwı jáne onı qurıw hám proektlestiriw principlerı haqqındaǵı pánniń qáliplesiwi XX ásirdiń 40 -jıllarında, elektronika hám mikroelektronika vTning texnikalıq bazasına aynalǵanda hám elektron texnologiyalar salasındaǵı tabıslardan baslandı.jasalma intellekt.
Sol waqıtqa shekem, derlik 500 jıl dawamında BT nomerler ústinde arifmetik ámellerdi orınlaw ushın eń ápiwayı apparatlarǵa qısqartirildi. 5 ásir dawamında oylap tabıw etilgen derlik barlıq apparatlardıń hasası onlıq sanaq sistemasınıń 10 nomerin ońlaw ushın mólsherlengen tishli dóngelek edi. Bunday dóńgelekler tiykarındaǵı on úsh xanalı o'nli qosıw apparatınıń dúnyadaǵı birinshi eskiz sızılması Leonardo de vinchige tiyisli.
Haqıyqıy ámelge asırılǵan birinshi mexanik cifrlı esaplaw apparatı ullı frantsuz alımı Blez Paskalning " Paskalin" apparatı bolıp, onlıq sanlardı qosıw hám ayırıw ushın mólsherlengen 6 (yamasa 8) bitli tishli dóngelekli apparat edi (1642).
Paskalindan 30 jıl ótkennen, 1673 jılda Gotfrid vilgelm Leybnitsning " arifmetik apparatı" payda boldı - arifmetik ámellerdi, atap aytqanda, kóbeytiw hám bolıw ushın on qos belgili o'nli apparat.
8-ásirdiń aqırında Frantsiyada cifrlı esaplawdıń jáne de rawajlanıwı ushın fundamental áhmiyetke iye bolǵan eki waqıya júz boldı. Bul waqıyalarǵa tómendegiler kiredi:
• Jozef Jakardning perfokartalar járdeminde to'quv mashinasın programmalastırıwtirilgan basqarıw oylap tapqanı ;
• Gaspard de Proni tárepinen islep shıǵılǵan esaplaw texnologiyası, bul sanlı esaplardı úsh basqıshqa ajratdi: cifrlı usıldı islep shıǵıw, arifmetik ámeller izbe-izligi programmasın dúziw, dúzilgenine muwapıq nomerler ústinde arifmetik ámeller járdeminde haqıyqıy esaplawlardı ámelge asırıw.programma.
Keyinirek bul jańalıqlardan ingliz Charlz Bebbij paydalandı, ol vTni rawajlandırıwda sapa tárepinen jańa qádem qoydı - dúzilgen programma boyınsha esap -kitaplardı qolda avtomatikalıq orınlawǵa ótiw. Ol Analitik Dvigatel joybarın islep shıqtı - programmalastırıwtirilgan basqarıwǵa iye mexanik universal cifrlı kompyuter (1830 -1846 ). Mashina besew apparattan ibarat edi: arifmetik (AU); saqlaw (yad ); basqarıw (UU); kirisiw (hawa -jarılıw ); shıǵıw (HC).
Naǵız ózi apparatlar 100 jıldan keyin payda bolǵan birinshi kompyuterlerden ibarat edi. AC tishli dóńgelekler tiykarında qurılǵan, sonıń menen birge, olardaǵı yadtı (mińlaǵan 50 bitli nomerler ushın ) ámelge asırıw usınıs etilgen. Maǵlıwmatlar hám programmalardı kirgiziw ushın perfokartalardan paydalanılǵan. Esaplawdıń shamalıq tezligi 1 sekundta qosıw hám ayırıw, 1 minutada kóbeytiw hám boldır. Arifmetik ámeller menen bir qatarda shártli tarmaqlı kórsetpe de bar edi.
Sonı atap ótiw kerek, bólek mashina birlikleri jaratılǵan bolsada, onıń qolaysızlıǵı sebepli pútkil mashinanı jaratıw múmkin emes edi. Tek ǵana 50 000 den artıq vites kerek boladı. Oylap shıǵarıwshı óziniń analitik dvigatelin quwatlantırıw ushın puw dvigatelinen paydalanıwdı rejelestirgen.
1870 jılda (Bebbajning óliminen bir jıl aldın ) ingliz matematigi Jevons eń ápiwayı juwmaqlardı mexanizatsiyalaw ushın dúnyadaǵı birinshi " logikalıq mashina" ni jarattı.
Revolyuciyadan aldınǵı Rossiyada logikalıq mashinalardıń jaratıwshıları Ukraina daǵı tálim mákemelerinde islegen Pavel Dmitrievich Xrushchev (1849 -1909 ) hám Aleksandr Nikolaevich Shchukarev (1884-1936 ) edi.
Brilliant pikir Babbage Amerika alımı Howard Ai ámelge - birinshi AQSh rele-mexanik kompyuterińizda 1944 jılda jaratılǵan Ken. Onıń tiykarǵı blokları - arifmetika hám yad - tishli dóńgeleklerde orınlanǵan. Eger Bebbij óz dáwirinen talay aldında bolǵan bolsa, Aiken birdey tishli dóńgeleklerden paydalanǵan halda, texnikalıq sóz menen aytqanda, Bebbijning ideyasın ámelge asırıwda gónergen sheshimlerden paydalanǵan.
Eskertip ótemiz, bunnan on jıl aldın, 1934 jılda óziniń pitkeriw joybarı ústinde islep atirǵan nemis studenti Konrad Zuze programmalastırıwtirilgan basqarıwǵa iye cifrlı kompyuter jaratılıwma qarar etken edi. Bul mashina dúnyada birinshi bolıp ekilik sanaq sistemasınan paydalanǵan. 1937 jılda Z1 birinshi esap -kitaplardı ámelge asırdı. Bul 64 nomerden ibarat ekilik 22-bitli júziwshi noqatlı yad edi hám sap mexanik (tutqısh ) tiykarında isledi.
Tap sol 1937 jılda, dúnyadaǵı birinshi mexanik ekilik Z1 mashinası isley baslaǵanında, Jan Atanasov (tiykarı bolgar, AQShda jasawshı ) dúnyada birinshi ret elektron naychalardan (300 lampa ) paydalanǵan halda qánigelestirilgen kompyuterdi islep shıǵıwdı basladı.
1942-43 jıllarda Angliyada Colossus kompyuteri jaratıldı (Alan Tyuring qatnasıwında ). 2000 elektron trubadan shólkemlesken bul mashina nemis vermaxtining radiogrammalarini ashıw ushın mólsherlengen edi. Zuse hám Tyuringning dóretpeleri sır bolǵanlıǵı sebepli, sol waqıtta olar haqqında kem adam bilar edi hám olar dúnyada hesh qanday rezonans keltirmedi.
Tek 1946 jılda AQSHda D. Mauchli hám P. Ekert tárepinen elektron texnologiyadan paydalanǵan halda jaratılǵan " ENIAC" kompyuteri (elektron cifrlı integrator hám kompyuter) haqqında maǵlıwmat payda boldı. Mashina 18 mıń elektron naychadan paydalanǵan hám ol sekundta 3 mıńǵa jaqın operatsiyanı atqarǵan. Biraq, mashina onlıq bolıp qaldı jáne onıń yadı tek 20 sóz edi. Programmalar RAMdan sırtda saqlanǵan.
Derlik bir waqtıniń ózinde, 1949 -52 jıllarda. Angliya, Sovet Birlespesi hám AQSh ilimpazları (Moris Uilks, EDSAK kompyuteri, 1949 jıl ; Sergey Lebedev, MESM kompyuteri, 1951 jıl ; Isaak Bruk, M1 kompyuteri, 1952 jıl ; Jan Mauchli hám Presper Ekkert, Jan fon Neumann " EDvAC" kompyuteri, 1952 jıl ), yadta saqlanǵan programma menen kompyuter jarattı.