Qaraqalpaqistan meditsina instituti medicinada informacion texnologiyalari, biofizika hám medicinaliq radiologiya kafedrasi

Ólshew maǵlıwmatları
Informaciya ólshewin anıqlawda eki jantasıw ámeldegi: subektiv hám obektiv.
Subyektiv jantasıw insan ushın hár qanday xabar kóbirek yamasa kemrek maǵlıwmatqa iye ekenligi menen baylanıslı. Xabardı qabıl etkenden keyin kóbirek bilim asdı, adam kóbirek maǵlıwmat aldı (" 2 * 2 = 4" xabarı tek birinshi klass oqıwshısı ushın maǵlıwmattı alıp yuradi, lekin on birinshi klass oqıwshısı ushın emes). Uǵımsızlıqtı eki ese azaytatuǵın xabar 1 bıyt maǵlıwmattı óz ishine aladı.
Obektiv jantasıw geyde álippe dep ataladı. Insan kóbinese maǵlıwmattı tekst formasında (belgiler kompleksi) qabıl etedi. Belgiler sanı boyınsha hám siz maǵlıwmat muǵdarın húkim etiwińiz múmkin. Kompyuterde maǵlıwmatlar eki belgi - " 0" hám " 1" járdeminde usınıs etiledi.
Eki bahanı qabıllawı múmkin bolǵan baha - " 0" yamasa " 1" - bıyt dep ataladı. Bıyt júdá kishi ólshem birligi. Ámelde, kóbinese úlkenlew birlik isletiledi - báyit, 8 bitga teń. Kompyuter klaviaturası álippesidagi 256 belginen birin kodlaw ushın áyne 8 bıyt talap etiledi.
Hátte úlkenlew alınǵan maǵlıwmatlar birlikleri de keń qollanıladı:
1 Kbit (bir kilobit) = 2 10 = 1024 bıyt ( 1 mıń bıyt);
1 Mbit (bir megabit) = 2 10 Kbit = 2 20 = 1048576 bıyt ( 1 million bıyt);
1 Gbit/s (bir gigabit) = 2 10 Mbit/s = 2 20 Kbit/s ( 1 milliard bıyt);
1 Kbayt (bir kilobayt kilobayt) = 2 10 = 1024 báyit ( 1 mıń báyit);
1 MB (bir megabayt) = 2 10 KB = 2 20 = 1048576 báyit ( 1 million báyit);
1 GB (bir gigabayt) = 2 10 MB = 2 20 KB = 2 30 báyit ( 1 milliard báyit )
Informaciya qásiyetleri
Obektivlik
Maqset - insan sanasından sırtda hám ǵárezsiz túrde bar. Informaciya, eger onı ońlaw usıllarına, kimning bolıp tabıladı pikirine, oy-pikirine baylanıslı bolmasa, obektiv esaplanadı.
Obektiv maǵlıwmattı xızmet kórsetetuǵın sensorlar, ólshew ásbapları járdeminde alıw múmkin
Isenimlilik
Maǵlıwmatlar, eger ol islerdiń haqıyqıy jaǵdayın sáwlelendirse, isenimli esaplanadı.
Nadurıs maǵlıwmatlar tushunmovchiliklarga yamasa nadurıs qararlarǵa alıp keliwi múmkin.
Nadurıslıq sebepleri:

• 
  Subektiv ózgeshelikti kózkóreki buzıw (nadurıs maǵlıwmat ) yamasa kózkóreki buzıw;
  
• 
  tásir, shawqım ("ziyanlanǵan telefon") jáne onı ońlawdıń etarlicha anıq quralları nátiyjesinde buzılıw;
  
• 
  haqıyqıy faktni (mısh-mısh gáplerdi) kemeytirip kórsetiw yamasa borttirish.