Qaraqalpaqistan meditsina instituti medicinada informacion texnologiyalari, biofizika hám medicinaliq radiologiya kafedrasi

Maǵlıwmatlardıń tolıqlıǵı
Eger maǵlıwmat túsiniw hám qarar qabıllaw ushın etarli bolsa, onı tolıq dep ataw múmkin.
Tolıq bolmaǵan maǵlıwmatlar nadurıs juwmaq yamasa sheshimge alıp keliwi múmkin.
Muwapıqlıq
Informaciyanıń aktuallıǵı házirgi kún ushın zárúrli áhmiyetke iye.
Informaciyanıń ma`nisi onıń járdemi menen qanday wazıypalardı sheshiw múmkinligine baylanıslı.
Tek waqıtında maǵlıwmat paydalı bolıwı múmkin.
Gónergen hám áhmiyetsiz maǵlıwmatlar áhmiyetsiz.
Qolaylıq
Paydalılıq anıq qarıydarlardıń mútajlikleri menen baylanıslı halda bahalanishi múmkin jáne onıń járdemi menen hal etiliwi múmkin bolǵan wazıypalarǵa qaray bahalanadı.
Anıqlıq, túsiniklilik Informaciya alıwshı ushın ashıq bolǵan tilde ańlatılıwı kerek.
Mısal:
Shet tilindegi ximiya sabaqlıǵı daǵı maǵlıwmatlar studentke túsinikli bolmaydı.
juwmaqlar birewdiń pikirine, oy-pikirine baylanıslı bolmasa, informaciya obektiv esaplanadı. Maǵlıwmatlar, eger ol islerdiń haqıyqıy jaǵdayın sáwlelendirse, isenimli esaplanadı.
Maǵlıwmatlar tolıq.
Eger bul túsiniw hám qarar qabıllaw ushın etarli bolsa.
Maǵlıwmat aktual (waqıtında ), eger zárúrli bolsa, házirgi kún ushın zárúr bolıp tabıladı.
Informaciyanıń paydalılıǵı onıń járdeminde hal ete alatuǵın wazıypalar menen bahalanadı.
Eger maǵlıwmat qabıl etiwshine túsinikli tilde kórsetilgen bolsa, túsinikli.
Medicinalıq informatika kontseptsiyası [2]
Medicinalıq informatika den sawlıqtı saqlawdıń ámeliy baǵdarı retinde Rossiyada 1970-jıllarda payda bolǵan. Qáliplesiw procesi basqıshlardan ibarat edi:
• 1-basqısh - birinshi avtomatlastırılgan jaǵdaylar tariyxın jaratıw boyınsha jumıs;
• 2-basqısh - ACS rawajlanıwı; Bul jónelis sistemalı jantasıwǵa tiykarlanǵan bolıp, matematikalıq hám statistikalıq analizdiń dástúriy hám traditsiyaǵa tán bolmaǵan usıllarınan paydalanǵan halda maǵlıwmatlardı qayta islewdi óz ishine aladı. Keyinirek olar biologiyalıq hám medicinalıq maǵlıwmatlarǵa jóneltirilgen statistikalıq programmalıq támiynat paketlerinen paydalanıwdı basladılar;
• 3-basqısh - 1980 jıl medicinalıq bilimlerden paydalanatuǵın ekspert sistemaları (sanalı ) jaratıla baslandı (yamasa ASga ornatılǵan ).

Виды информации

Medicinalıq informatika - informacion-kommunikaciya texnologiyalarınan paydalanıw tiykarında den sawlıqtı saqlaw salasındaǵı maǵlıwmatlardı qayta islew, ózgertiw, saqlaw, uzatıw hám usınıw páni bolıp tabıladı.

Tema - biotibbiyot, klinikalıq hám profilaktika máseleleri menen baylanıslı informaciya processlerin úyreniw.
Obekt - informaciya texnologiyası
MI dıń tiykarǵı izertlew usılı: kompyuter járdeminde matematikalıq modellestiriw.
Medicinalıq informatikanıń maqseti:
 medicinalıq informaciya processlerin izertlew
 jańa informaciya medicinalıq texnologiyaların islep shıǵıw
 medicinada kompyuter texnologiyaların jaratıw hám engiziw
 medicinalıq informatikanı qayta islewdiń ulıwma principlerıni izlew
Informaciya - turmıs hám miynet processinde informaciya sistemaları (tiri organizmler, basqarıwshı mashinalar hám basqalar ) tárepinen aqıl etiletuǵın átirap -ortalıq obektleri hám hádiyseleri, olardıń parametrleri, qásiyetleri hám jaǵdayı tuwrısındaǵı maǵlıwmatlar.
Bir nusqada saqlanatuǵın maǵlıwmatlar kem ushraytuǵın dep ataladı.
Maǵlıwmat - xabar
Xabar degende, onı shıǵaratuǵın hám aqıl etetuǵın sistemalarǵa qaray, hár qıylı kóriniste ańlatılıwı múmkin bolǵan málim signallar, stimullarning tiri organizmdiń nerv sistemasına tásiri túsiniledi.
Maǵlıwmat xabarlar járdeminde uzatıladı. Xabarlar jiberiwshinen maǵlıwmat alıwshına signallar izbe-izligi járdeminde uzatıladı.