Qaraqalpaqistan meditsina instituti medicinada informacion texnologiyalari, biofizika hám medicinaliq radiologiya kafedrasi

3. Kólemi hám funksionallıǵı boyınsha kompyuterler tómendegilerge bólinedi:
• oǵada iri (superkompyuterlar) - o'nlab Gb operativ yadqa iye bolǵan júzlegen million - sekundta on milliardlap operatsiyalardı atqaratuǵın kúshli kóp protsessorli kompyuterler. Házirde dúnyada bir neshe mıń superkompyuterlar ámeldegi, mısalı, Cray Research kompaniyasınan Cray 3, Cray 4, Cray Y-MP C90, Control Data-den Cyber 205, NEC-den SX-3 hám SX-X, Fujitsu-den vP 2000. (Yaponiya ), vRP 500 Siemens (Germaniya ).
• tiykarǵı kadrlar kóbinese tiykarǵı kadrlar dep ataladı. Mainfreymlarga, qaǵıyda jol menende, sekundına on million ámellerdi orınlaw, yad kólemi 1000 MB ge shekem bolǵan hám kóp paydalanıwshılı islew rejimine iye kompyuterler kiredi. Meynfreymlardan nátiyjeli paydalanıwdıń tiykarǵı baǵdarları ilimiy-texnikalıq mashqalalardi sheshiw, informaciyanı paketli qayta islew menen esaplaw sistemalarında islew, iri maǵlıwmatlar bazaları menen islew, kompyuter tarmaqları hám olardıń resurslarini basqarıw esaplanadı. Zamanagóy tiykarǵı kompyuterlerdiń ájdadi IBM esaplanadı.
Texnologiyalıq processlerdi basqarıw ushın kóbinese kishi (mini-kompyuterler) isletiledi. Olar meynfreymlarga qaraǵanda talay ıqsham hám talay arzan. Olardıń payda bolıwı (ótken ásirdiń 70-jılları ), bir tárepden, elektron elementler bazası salasındaǵı rawajlanıw, ekinshiden, bir qatar qosımshalar ushın tiykarǵı kompyuter resurslariniń artıqmashlıǵı menen baylanıslı. Mini-kompyuterler sekundına on millionlap operatsiyalar tezligine, 512 MB operativ yadqa iye, sonıń menen birge, kóp paydalanıwshı rejimin qollap-quwatlawı múmkin. Birinshi mini-kompyuterler DEC, AQSHning PDP-11 (Program Driven Processor ) kompyuterleri edi. Olar Sovet mini-kompyuterleriniń (SM kompyuterleri) prototipi edi: CM 1, 2, 3, 4, 1400, 1700 hám basqalar.
• oǵada kishi (mikrokompyuterlar) óziniń sırtqı kórinisine mikroprotsessorning oylap tapqanı menen baylanıslı bolıp, onıń bar ekenligi daslep mikrokompyuterni belgileytuǵın ózgeshelik bolǵan, eger házirde mikroprotsessorlar esaptan tısqarısız barlıq klaslardaǵı kompyuterlerde qollanıladı. Mikrokompyuterlar universal hám qánigelestirilgen bólinedi ; Óz gezeginde, universal hám qánigelestirilgen mikrokompyuterlar kóp paydalanıwshılı hám bir paydalanıwshına bólinedi:
- Universal kóp paydalanıwshılı mikrokompyuterlar bir neshe videoterminallar menen úskenelestirilgen hám waqıt almaslaw rejiminde isleytuǵın kúshli mikrokompyuterlar bolıp, olarda bir waqtıniń ózinde bir neshe paydalanıwshılarǵa nátiyjeli islew imkaniyatın beredi.
- Birden-bir paydalanıwshı ushın universal mikro-kompyuter - bul belgili jeke kompyuterden basqa zat emes ( ShK ).
- Qánigelesken kóp paydalanıwshılı mikrokompyuterlar tarmaqqa jalǵanǵan esaplaw sistemalarında qollanıladı hám serverler dep ataladı.
- Qánigelestirilgen bir paydalanıwshı mikrokompyuterlari jumıs stanciyaları bolıp, olar málim túrdegi islerdi (grafika, injenerlik, baspa hám basqalar ) orınlaw ushın isletiledi.
Sonı atap ótiw kerek, EHMlarning joqarıdaǵı klassifikaciyası xarakterge kóre talay dástúriy bolıp, bir qatar basqa funktsiyalarda keńeytiriliwi múmkin.
Jan fon Neyman tárepinen kompyuterdiń dúzilisi hám islew principlerı. Kópshilik zamanagóy kompyuterler 1945 jılda Vengriyalıq amerikalıq alım Jan fon Neyman tárepinen islep shıǵılǵan principler tiykarında isleydi:
1. Ekilik kodlaw principi. Bul principke kóre, kompyuterge kiretuǵın barlıq maǵlıwmatlar ekilik belgiler (signallar ) járdeminde kodlanadı.