Qaraqalpaqistan meditsina instituti medicinada informacion texnologiyalari, biofizika hám medicinaliq radiologiya kafedrasi

Ulıwma alǵanda, kompyuterlerdiń bes áwladı ajralıp turadı.
Birinshi áwlad (1945-1954) vakuumlı truba texnologiyasınıń payda bolıwı menen xarakterlenedi. Bul esaplaw texnikasınıń qáliplesiw dáwiri. Birinshi áwlad mashinalarınıń kópshiligi eksperimental apparatlar bolıp, arnawlı bir teoriyalıq pozitsiyalarni sınap kóriw ushın qurılǵan. Bul kompyuterlerdiń salmaǵı hám ólshemleri sonday ediki, olar kóbinese ózleri ushın bólek ımaratlardı talap etediler.
Informatika tiykarlawshileri haqılı túrde Klod Shennon - informaciya teoriyası jaratıwshısı, Alan Tyuring - programmalar hám algoritmlar teoriyasın islep shıqqan matematikalıq hám Jan fon Neyman - kópshilik kompyuterlerdiń tiykarın quraytuǵın esaplaw apparatları dizayni avtorı esaplanadı.. Sol jıllarda informatika menen baylanıslı taǵı bir jańa pán - kibernetika - tiykarǵı informaciya processlerinen biri retinde basqarıw páni payda boldı. Kibernetika tiykarlawshisi amerikalıq matematikalıq Norbert viner bolıp tabıladı.
Ekinshi áwladta (1955-1964) vakuum naychalari ornına tranzistorlar qollanila baslandı hám yad apparatları retinde zamanagóy qattı disklardıń uzaq ájdadları bolǵan magnit yadrolar hám magnit barabanlar qollanila baslandı. Bulardıń barlıǵı keyinirek birinshi ret satıwǵa shıǵarıla baslanǵan kompyuterlerdiń kólemi hám bahasın keskin kemeytiw imkaniyatın berdi.
Biraq bul dáwirdiń tiykarǵı jetiskenlikleri programmalar tarawına tiyisli. Ekinshi áwladta birinshi ret búgingi kúnde operatsion sistema dep atalatuǵın zat payda boldı. Usınıń menen birge, birinshi joqarı dárejedegi tiller - Fortran, Algol, Kobol islep shıǵılǵan. Bul eki zárúrli jaqsılanıw kompyuter programmaların jazıwdı talay ańsat hám tezirek etdi.
Usınıń menen birge, kompyuterlerdi qóllaw sheńberi kengaydi. Endi tekǵana ilimpazlar esaplaw texnikasınan paydalanıw múmkinshiligine ıseniwları múmkin edi, sebebi kompyuterler joybarlaw hám basqarıwda qollanılıwın taptı hám birpara iri firmalar bul processni jigirma jıl ishinde kútip, hátte ózleriniń buxgalteriya esabın kompyuterlashtirishni basladılar.
Úshinshi áwlad (1965-1974) integral mikrosxemalar birinshi isletildi - bir yarım ótkezgish kristall (mikro) etilgen barlıq apparatlar hám o'nlab túyinleri hám tranzistorlar júzlegen. Usınıń menen birge, yarım ótkezgishli yad payda boldı, ol házirge shekem jeke kompyuterlerde operativ yad retinde isletiledi.
Bıyılǵı jılılarda EEM lar islep shıǵarıw sanaat kólemin aladı. IBM kompaniyası birinshi bolıp bir-birine tolıq sáykes keletuǵın kompyuterler ceriyasini, eń kichigidan, kishi shkafning ólsheminen (olar onı sol waqıtta kishilew etpegen), eń kúshli hám qımbat modellerge shekem engizdi. Sol jıllarda eń keń tarqalǵan IBM kompaniyasınıń System / 360 shańaraǵı bolıp, onıń tiykarında SSSRda ES kompyuter ceriyasi islep shıǵılǵan. 60 -jıllardıń baslarında birinshi mini-kompyuterler payda boldı - kishi firmalar yamasa laboratoriyalar ushın arzan bolǵan kishi, kem quwatlı kompyuterler. Mini-kompyuterler 1970-jıllardıń ortalarına shekem prototiplari shıǵarılmaǵan jeke kompyuterler ushın birinshi qádem edi.
Usınıń menen birge, bir mikrosxemaga sig'adigan elementler hám olar arasındaǵı jalǵanıwlar sanı turaqlı túrde ósip bardı hám 70-jıllarda integral mikrosxemalar qashannan berli mińlaǵan tranzistorlardı óz ishine alǵan.
1971 jılda Intel endigina payda bolǵan jumıs stoli kalkulyatorlari ushın mólsherlengen birinshi mikroprotsessorni shıǵardı. Bul oylap tabıw keyingi on jıl ishinde haqıyqıy revolyuciyanı ámelge asırıwǵa mólsherlengen edi. Mikroprotsessor zamanagóy jeke kompyuterdiń tiykarǵı komponenti bolıp tabıladı.
Jigirmalanshı ásirdiń 60 -70-jılları aqırında (1969 ) zamanagóy Internettiń prototipi bolǵan birinshi global ARPA kompyuter tarmaǵı payda boldı. Tap sol 1969 jılda bir waqtıniń ózinde Unix operatsion sisteması hám C programmalastırıw tili (" C") payda boldı, bul programmalıq támiynat álemine úlken tásir kórsetdi hám ele da óziniń etakchi poziciyasin saqlap qaldı.
Tórtinshi áwlad (1975 - 1985) kompyuter páninde kemrek hám kemrek fundamental jańalıqlar menen xarakterlenedi. Rawajlanıw, tiykarınan, qashannan berli oylap tabıw etilgen hám oylap tabıw etilgen zatlardıń rawajlanıw jolı boylap, birinshi náwbette, elementler bazası hám kompyuterlerdiń óz kúshin asırıw hám miniatyuralashtirish arqalı baradı.
Tórtinshi áwladtıń eń zárúrli jańalıǵı - 80-jıllardıń baslarında jeke kompyuterlerdiń payda bolıwı. Jeke kompyuterler sebepli esaplaw texnologiyaları haqıyqattan da ǵalabalıq hám ulıwma ámeldegi bolıp barıp atır. Jeke hám mini-kompyuterler esaplaw quwatı boyınsha ele da iri mashinalardan artta qalıp atırǵanına qaramay, paydalanıwshı grafik interfeysleri, jańa periferik apparatlar, global tarmaqlar sıyaqlı innovatsiyalardıń tiykarǵı úlesi bul ayriqsha texnikanıń payda bolıwı hám rawajlanıwı menen baylanıslı.
Úlken kompyuterler hám superkompyuterlar, álbette, rawajlanıwda dawam etpekte. Biraq endi olar aldınǵı sıyaqlı kompyuter maydanında húkimranlıq qılıwmaydı.
Tórt áwlad esaplaw texnologiyasınıń birpara qásiyetleri kestede keltirilgen. 1. 1.
1. 1-keste
Esaplaw áwladları

Avlod