Qarshi davlat universiteti qo’lyozma huquqida
Yüklə 307,58 Kb.
|
|
E vitamin ko‘payish vitamini ham deb yuritiladi, chunki uning tanada yetarli bo‘lishi
erkaklar va ayollar jinsiy bezlarining faoliyat ko‘rsatishida ijobiy ahamiyat kasb etadi. E vitamin faqat o‘simliklarda uchraydi, hayvon tanasida u sintezlanmaydi. Hayvonlarni sintetik yo‘l bilan tayyorlangan oziq moddalari bilan boqish natijasida ular o‘sib rivojlansa-da, nasl qoldirish xususiyatini yo‘qotadi. Ulardagi bu nuqsonni yo‘qotish uchun ishlatiladigan maxsus omil yashil yaproqlar, ayniqsa, don murtagi hamda yong‘oqlardan ajratib olingan va vitamin E nomini olgan. Olib borilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, sun'iy dieta (kazein, kraxmal yoki saxaroza, lyard, tuzlar, baliq moyi va achitqi aralashmasi) bilan boqilgan kalamushlar ko‘payish qobiliyatini yo‘qotib, nasl bermaydigan bo‘lib qolishgan. Kalamushlarning ovqatiga tabiiy mahsulotlar-donlarning murtagi, yashil yaproqlar, dukkaklilar, yong‘oq va ayniqsa donlar murtagining moyi oz miqdorda qo‘shilganda, bunday salbiy holat bartaraf etilgan. Ana shu tabiiy mahsulotlardagi ko‘payish uchun zarur bo‘lgan omil ye vitamin yoki antisteril nomini oldi. 10
E vitamin pushtsizlik yoki bola bo‘lmaslik holatlarini tuzatishda ancha foydali darmondori, shuning uchun ham uni uzoq vaqtlar faqat insonning ko‘payish bilan bog‘liq xastaliklarni davolashda qo‘llaniladi degan fikr hukm surib kelgan. Hozirgi kunda ham xalq orasida E vitamin deganda jinsiy imkoniyatlarni kuchaytiruvchi vosita degan tushuncha keng tarqalgan. Bu fikrning albatta asosi bor, lekin tokoferol aytilgan funksiyadan tashqari organizmning yana boshqa faoliyatlarida ham ishtirok etadi. Masalan bu vitamin qon tomirlarini tromblardan (ivigan qon birikmalaridan) tozalaydi, yurak muskullari faoliyatini yaxshilaydi, damqisma va qandli diabet kasalligidan qutulishda yordam qiladi, hujayra membranasining turg‘unligini ta'minlaydi, jigar va o‘t yo‘llari kasalliklarining oldini oladi va hokazo. E vitamin yordamida yurak-qon tomirlari kasalligini davolashni kanadalik olim Vilfred Shute o‘zi ustida olib borgan kuzatuvlarida isbotladi. Kundalik ovqatida tokoferollik mahsulotlardan ko‘p ishlatgani uchun 80 yoshida ham 50 yoshli odamdek ko‘rinishga va hatti-harakatga ega bo‘lgan. E vitaminning eng muhim xususiyatlaridan biri shundaki, ular o‘simlik yog‘larida mavjud bo‘lgan va vaqt o‘tishi bilan oksidlanib o‘zlaridan erkin radikallar ajratib chiqaradigan yog‘ kislotalarining antioksidlovchisi bo‘lib xizmat qiladi. Erkin radikallar hujayra membranasi orqali o‘tib uning ichiga shiddat bilan kiradi va u yerdagi me'yoriy biokimyoviy jarayonlarning buzilishiga olib keladi. Bu holat organizm uchun bir qator xavfli kasalliklarni kelib chiqishiga sabab bo‘ladi. Organizmda tokoferolning yetarli bo‘lishi ana shu radikallarning hujayra membranasi orqali ichkariga o‘tishiga yo‘l qo‘ymayd . (13, 26, 28, 33, 45, 47). Yüklə 307,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|