Qədim türk xalqlarının dinləri

Mərkəzləşdirilmiş rus dövlətinin yaranması

Rus torpaqlarının birləşdirilməsi, milli dövlətin mənəvi əsaslarının yaradılması ilə paralel bir proses gedirdi. Bu prosesin ilkin şərtləri tatar-monqol boyunduruğu dövründə qoyulmuşdur.

Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, Rusiya torpaqlarının Qızıl Ordadan vassal asılılığı müəyyən dərəcədə Rusiya dövlətçiliyinin möhkəmlənməsinə kömək etmişdir. Bu dövrdə ölkə daxilində knyazlıq hakimiyyətinin həcmi və nüfuzu artır, knyazlıq aparatı xalqın özünüidarəetmə institutlarını darmadağın edir, xalq hakimiyyətinin ən qədim orqanı olan veçe isə gələcəyin bütün tarixi nüvəsi boyunca tədricən praktikadan silinir. rus dövləti.

Tatar-monqol boyunduruğu dövründə şəhərin azadlıqları və imtiyazları məhv edildi. Qızıl Ordaya pul axını Qərbi Avropa ölkələrində şəhər müstəqilliyinin dayağı olan “üçüncü hakimiyyət”in yaranmasının qarşısını aldı. Tatar-monqol işğalçıları ilə müharibələr ona gətirib çıxardı ki, onlar zamanı döyüşçülərin çoxu - feodallar məhv edildi. Feodallar sinfi əsaslı şəkildə fərqli əsaslarla dirçəlməyə başladı. İndi şahzadələr torpaqları məsləhətçilərə və silahdaşlarına deyil, nökərlərinə və idarəçilərinə paylayırlar. Hamısı şahzadədən şəxsi asılılıqdadır. Feodallara çevrilərək, onun tabeliyində olmaqdan əl çəkmirdilər.

Rus torpaqlarının Qızıl Ordadan siyasi asılılığı səbəbindən birləşmə prosesi ekstremal şəraitdə gedirdi. Və bu, formalaşmaqda olan Rusiya dövlətində güc münasibətlərinin təbiətində əhəmiyyətli iz buraxdı. Digər dövlətlərin, “əsas torpaqların” Moskva knyazlığına birləşdirilməsi prosesi ən çox zorakılığa söykənir və birləşdirici dövlətdə hakimiyyətin zorakılıq xarakterini alırdı. İlhaq edilmiş ərazilərin feodalları Moskva hökmdarının qulluqçularına çevrildilər. Və əgər sonuncu, öz boyarlarına münasibətdə, ənənəyə görə, hələ də vassal münasibətlərdən irəli gələn bəzi müqavilə öhdəliklərini saxlaya bilsəydi, ilhaq edilmiş torpaqların hakim sinfinə münasibətdə o, yalnız öz təbəələri üçün ağa idi. Beləliklə, bir sıra tarixi səbəblərə görə Moskva krallığının dövlətçiliyinin formalaşmasında Şərq sivilizasiyasının elementləri üstünlük təşkil edir . Kiyev Rusunda tatar-monqol boyunduruğundan əvvəl qurulmuş vassallıq münasibətləri tabeçilik münasibətlərindən daha aşağı səviyyədədir.

Artıq Rusiya dövlətində III İvanın hakimiyyəti dövründə avtoritar sistem, şərq despotizminin mühüm elementlərinə malik idi. "Bütün Rusiyanın hökmdarı" Avropa monarxlarından ölçüyəgəlməz dərəcədə böyük gücə və səlahiyyətə sahib idi. Ölkənin bütün əhalisi - ən yüksək boyarlardan tutmuş sonuncu smerdə qədər - çarın, onun təhkimlilərinin tabeliyində idi. Sadiqlik münasibətləri qanuna salındı 1488-ci il Belozersky Xartiyası. Bu nizamnaməyə görə dövlət hakimiyyəti qarşısında bütün mülklər bərabərləşdirilirdi.

29.