QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

b) Külək energetkiası  

Yer üzərində külək enerjisi ehtiyatı son dərəcə böyükdür, bəzi məlumatlara görə bu rəqəm 500 m hava 

qatında 80 trilyon kVt saatdan artıqdır. Külək qurğuları  bəşəriyyət üçün yeni deyildir. Küləkdən yüz illər 

ərzində  dəyirmanlarda, mişarlama dəzgahlarında, suyu tələb olunan yerlərə çatdırılması sistemlərində istifadə 

---

 

209

edilmişdir.  

İlk sadə külək mühərrikləri qədim Misir və Çin dövrünə  təsadüf edir. İlk qədim yol dəyirmanları  İranda 

eramızın VII əsrində quraşdırılmışdır. XIII əsrdən etibarən külək enerjisi (KE) gəmilərin hərəkətində, quyulardan 

suyun vurulmasında geniş istifadə olunmuşdur (Hüseynov, Yusifov, 2002).  

Müasir külək energetikası fikri 1980-ci ilin əvvəlində 1973-79-cu illərdə neftin qiyməti kəskin artdığı vaxt 

ilk dəfə Kaliforniyada oyandı  və qubernator Cerri-Braunun rəhbərliyi altında  ştatın  ərazisində San-Fransisko 

şəhər təsərrüfatını elektriklə  təchiz etmək üçün külək turbini quraşdırıldı. Lakin sonralar ABŞ-da külək 

enerjisinə maraq azaldı və on illər külək enerjisi praktiki olaraq inkişaf etmədi.  

Bu dövrdə Avropada külək energetikası  uğurlar qazandı. 1995-2000-ci il ərzində dünyada külək 

enerjisindən istifadə iki dəfə artdı (şəkil 15.8). Hazırda Danimarka istifadə etdiyi enerjisinin ümumi həcminin 

15%-ni küləkdən əldə edir. Almaniyada bu rəqəm 19%-ə çatır, bəzi rayonlarında isə KE elektrikə olan tələbatın 

75%-ni təşkil edir. İspaniyanın sənaye mərkəzlərindən sayılan Navarra əyalətinin istifadə etdiyi bütün enerjinin 

22%-i KE-nin payına düşür.